Trên thực tế, việc thu hồi đất đai theo luật hiện hành đã cho thấy những bất cập, tạo ra nhiều bức xúc. Đặc biệt là sự chênh lệch giữa giá trị và đền bù và giá nhà, đất bị thu hồi sau khi làm các dự án quá lớn.
Những cuộc thảo luận tại kỳ họp Quốc hội lần này, đã có đại biểu phân tích rằng, Luật chỉ nên quy định việc thu hồi đất chỉ ưu tiên cho mục đích quốc phòng, an ninh. Không thu hồi đất cho mục đích phát triển kinh tế - xã hội, trừ những dự án đặc biệt quan trọng do Quốc hội quyết định.
Cụ thể hơn, có ý kiến đề xuất Nhà nước không nên thu hồi đất cho các dự án nhà ở thương mại, dự án đô thị bởi đây là hoạt động kinh tế đơn thuần do chủ đầu tư là các doanh nghiệp bất động sản thực hiện.
Việc Nhà nước tham gia vào quá trình thu hồi đất để chuyển giao cho các chủ đầu tư thực hiện dự án có thể làm phát sinh tranh chấp, khiếu kiện của người sử dụng đất.
Có ý kiến cho rằng, quy định nêu trong dự thảo luật về việc thu hồi đất cho mục đích phát triển kinh tế, xã hội, lợi ích công cộng là rất rộng, rất khó chi tiết hoá, thậm chí là kẽ hở để ưu ái doanh nghiệp khi làm dự án.
Các ý kiến này không phải là không có lý. Tuy nhiên cần cân nhắc kỹ bởi lẽ, nếu Nhà nước không can thiệp về việc thu hồi đất để làm dự án đô thị, nhà ở thương mại mà yêu cầu các doanh nghiệp “tự thoả thuận” với dân sẽ nảy sinh ra vấn đề khác. Đó là rất khó thực hiện các dự án lớn cần diện tích rộng, ảnh hưởng trực tiếp tới quy hoạch. Các doanh nghiệp sẽ bị áp lực khi tham gia các dự án nhà ở thương mại, đặc biệt vấn đề nhà ở xã hội cần quy mô và quỹ đất lớn.
Còn nhớ, khi tham gia thảo luận tại tổ TPHCM về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ TNMT Trần Hồng Hà cũng cho rằng: Đối với việc thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì cần cụ thể hóa được, lượng hóa được thành các tiêu chí thu hồi đất. Xác định tiêu chí của việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh hay vì mục đích xây dựng công trình công cộng thì dễ, còn xác định tiêu chí thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội là vấn đề rất khó.
Quy định về thu hồi đất sẽ là một trong những nội dung được người dân quan tâm nhất. Làm thế nào để hài hoà được lợi ích giữa các bên người dân - doanh nghiệp - nhà nước trong việc thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội là bài toán cần lời giải và cân nhắc kỹ lưỡng, tạo sự đồng thuận trong dân cũng như tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia phát triển đất nước.
