Theo quy định của luật thuế thu nhập cá nhân: Hộ kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm phải đóng thuế.
Khi luật có hiệu lực từ 1.1.2015, báo chí lượng hóa rằng: Cứ bán được 10 tô phở mỗi ngày là phải nộp thuế. Giá phở, hoặc tủ hiếu, bánh canh dùng để tính toán khi đó là 30.000 đồng.
Năm đó, ngay từ ngày đầu tiên luật thuế có hiệu lực, báo Thanh niên dẫn lời một tiểu thương, rằng: Một tô phở giá 30.000 đồng nhưng "cõng" trên lưng tiền thuê nhà, tiền thuê người (4-5 người), tiền đầu tư bàn, ghế, tiền thịt bò, bánh phở, rau… Nếu “tính kiểu này” thì “chưa thu được vốn đã phải đóng thuế".
Bẵng đi 7- 8 năm, ấn định của luật thuế thu nhập cá nhân vẫn vậy: Doanh thu trên 100 triệu/năm, hay 8,3 triệu đồng/tháng là phải đóng thuế.
Nhưng sau bằng ấy năm, lạm phát không chịu đứng yên, giá thì chỉ có tăng không thấy giảm.
Và sau 7- 8 năm, giờ đây một người bán phở, mỗi ngày chỉ cần bán 5 tô phở giá 60.000 đồng là đã thuộc diện phải đóng thuế. Bởi thu nhập 300.000 đồng/ngày, tương ứng mỗi tháng 9 triệu đồng, mỗi năm 108 triệu đồng.
Năm 2015, khi luật thuế có hiệu lực, bà Đỗ Thị Thìn - một chuyên gia về thuế, cũng từng giữ chức Trưởng phòng Thuế Thu nhập cá nhân của Tổng cục Thuế - đã nhìn thấy ngay rằng: Chính sách mới đổ tất cả vào một rọ, nên rất khó thực hiện đúng. Và việc “vào chung một rọ” đang tạo ra cách “đánh thuế cao với người thu nhập thấp, đánh thuế thấp với người thu nhập cao”.
Suốt bấy nhiêu năm, luật thuế vẫn thế: Bất kể lỗ lãi, cứ trên 100 triệu doanh thu mỗi năm... là đóng thuế.
Theo Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân 1 người 1 tháng năm 2021 theo giá hiện hành chỉ đạt 4,205 triệu đồng, giảm 1,1% so với năm 2020, chưa kể lạm phát cộng dồn, hơn 2 con số, khiến giá trị đồng tiền hụt đi. Trong khi giá thì chưa hết bão này đã chồng bão khác đã đẩy giá hàng hoá tăng chóng mặt, có nghĩa phải chi nhiều tiền hơn cho cùng một đơn vị hàng hoá.
Người ta từng tính nguồn thu từ thuế khoán chỉ chiếm 1,8% tổng thu ngân sách nhưng tác động tới 1,1 triệu dân, riêng sắc thuế thu nhập cá nhân này về lý thuyết đang ảnh hưởng tới 3 triệu hộ kinh doanh cá thể và tất cả những người dân sử dụng sản phẩm dịch vụ của họ.
Cách tính thuế thu nhập cá nhân đã quá lỗi thời, vì thế, không thể “ngủ quên” mãi khi nó đang bào mòn sức dân.
