Tại phiên họp ở thành phố Kasane, Botswana, ngày 5.12, UNESCO đưa ra quyết định công nhận nhạc bolero của Cuba và Mexico được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Nhạc bolero có nguồn gốc ở Cuba cuối thế kỷ 19, với bài Tristezas của Pepe Sánchez. Dòng nhạc du nhập đến Mexico đầu thế kỷ 20, trở thành nét văn hóa không thể thiếu của cả hai quốc gia.
Đỉnh cao của nghệ thuật bolero là ca khúc Bésame Mucho (nghệ sĩ Mexico Consuelo Velázquez) được phổ biến toàn cầu, nằm trong top những ca khúc hay nhất mọi thời đại.
Bolero sau đó ảnh hưởng đến Mỹ, châu Âu, châu Á. Điệu Bolero du nhập vào Việt Nam vào khoảng thập niên 1950 và đã trở thành một giá trị văn hóa sâu sắc, gắn liền với số đông người dân.
Tuy nhiên, bolero ở Việt Nam lại có sự khác biệt rất độc đáo và thú vị với “bản gốc” và thế giới, mang đặc trưng rất Việt Nam, khi thường được các nhạc sĩ viết ở tông thứ, nhịp 4/4 và chơi ở tốc độ chậm hơn cùng cấu trúc đơn giản hơn.
Hầu hết các bài hát theo điệu bolero đều mang đậm chất dân ca, chủ yếu dân ca của Nam Bộ và có chút bi lụy chứ không "sáng" như "bản gốc".
Sự khác biệt nữa là ở Việt Nam, người người, nhà nhà nghe, hát nhạc bolero hàng ngày. Tuy nhiên, bolero thường được một bộ phận công chúng đồng nghĩa với sự “sến súa”, thiếu sang trọng.
Thậm chí ở Huế có hẳn một “thành ngữ” là “Bolero chợ Nọ” (chợ Nọ là một chợ nổi tiếng của làng Dương Nỗ ở ngoại ô thành phố Huế) để ám chỉ ai đó là sến, là "nhà quê".
Từ người thích hát cho đến ca sĩ chuyên nghiệp, hễ ai cất lên hoặc chuyên về dòng nhạc bolero thì ít nhiều sẽ bị người xung quanh, đồng nghiệp đánh giá là gu thẩm mỹ âm nhạc thấp, quê mùa…
Cũng vì lý do này mà không ít người đã thiếu tự tin, không dám cho người khác biết là mình rất thích, rất muốn nghe và hát nhạc bolero.
Tuy nhiên, vượt qua tất cả, nhạc bolero tại Việt Nam xuyên suốt lịch sử vẫn đã, đang và sẽ là “tiếng lòng” có sức sống bền bỉ, vẫn đang được nhiều nhạc sĩ cũng như nhiều tầng lớp dân chúng yêu thích và phát triển rất mạnh mẽ.
Không chỉ vậy, nhạc bolero còn là một "đối tượng" nghiên cứu văn hóa với rất nhiều bài viết, hội thảo, nghiên cứu về bolero tại Việt Nam. Thậm chí có rất nhiều chương trình "đại nhạc hội" bolero đã từng tổ chức ở Hội An, TPHCM, Vĩnh Long...
Điều này đúng như nhận xét của Ủy ban UNESCO đánh giá bolero có ý nghĩa văn hóa sâu sắc, phổ biến lâu dài.
Còn Đại sứ Cuba tại UNESCO Yahima Esquivel khẳng định bolero không chỉ là một loại hình nghệ thuật mà còn là sự pha trộn giữa các nền văn hóa và ngôn ngữ, giữa văn hóa châu Âu, nhịp điệu châu Phi và bản sắc Mỹ Latin.
Nhạc bolero là ví dụ tiêu biểu về "Việt hóa" rất tự nhiên và mềm mại một giá trị văn hóa ngoại nhập. Và chắc chắn, bolero, sau khi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, sẽ được các nhạc sĩ, nhiều tầng lớp nhân dân ở Việt Nam yêu thích và phát triển trong tâm thế tự hào, tự tin hơn!
