Tan tác sông Thương

Trên mặt đê yếu đã xuống cấp nghiêm trọng, từng đoàn xe quá tải rầm rập chạy suốt ngày đêm đến rung cả thân đê…

Sự bất lực của ông Hạt trưởng

Yên Dũng (Bắc Giang) một ngày đầu tháng 11.2017. Văn bản số 67/HQLĐ-VP của Hạt Quản lý đê Yên Dũng (Chi cục Thủy lợi Bắc Giang) vừa ban hành vẫn chưa ráo mực, cay nhức như chính lời tâm sự của ông Hạt trưởng Phạm Văn Tuân: “Năm nào cũng vài lần báo cáo nhưng chả ăn thua. Mình chỉ là cơ quan tham mưu, thẩm quyền chỉ đến thế, đành chịu…”.

Theo đó, văn bản có tên “Kiến nghị ngăn chặn, xử lý xe cơ giới vượt quá tải trọng cho phép đi trên đê” ban hành ngày 7.11 nêu rõ: “Hiện nay trên tuyến đê tả Thương (Yên Dũng), thường xuyên có xe tải trọng lớn đi trên đê đoạn từ K16+700 đến K20+300 thuộc địa bàn xã Hương Gián và Xuân Phú (xe cơ giới chở vật liệu có tải trọng từ 20 đến 40 tấn, hoạt động cả ngày lẫn đêm, điểm cập cảng khu vực bãi bến của ông Trần Hữu Trường.

Việc các xe tải trọng lớn đi trên đê đã gây ra hư hỏng mặt đê, mất an toàn cho công trình đề điều, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhân dân trong khu vực…”.

Thế nhưng cũng giống như những lần gửi kiến nghị trước, lần này, ông Tuân không dám tin mọi thứ sẽ được thay đổi bởi ở sông Thương còn ngồn ngộn những bất cập khác mà theo đó, vấn đề nào ông cũng năm lần bảy lượt trình văn bản kiến nghị, nhưng sau tất cả, vẫn chỉ như ném vào thinh không.

Vị Hạt trưởng cũng cho chúng tôi xem tập dày những văn bản kiến nghị về các nội dung khác như: “Đề nghị xử lý vi phạm chất tải vật liệu xây dựng trên bãi sông, hành lang đê” hoặc: “Yêu cầu tháo dỡ công trình vi phạm trên hành lang đê…” cùng một danh sách dài dằng dặc những công trình xây dựng, bến bãi sai phạm (không phép) tại địa phương rồi tận cùng chán nản: “Nhiều lúc chán không muốn ban hành thêm văn bản nữa”.

Quả đúng như nỗi lòng của vị Hạt trưởng, trong hành trình đi chiêm nghiệm thực tế, nhóm PV Báo Lao Động đã mắt thấy tai nghe những điều trái khoáy vẫn ngang nhiên tồn tại ở nơi này. Dưới sông, cứ mỗi khi bóng chiều lặn xuống, những chiếc tàu hút cát khổ lớn lại thi nhau dàn trận tủa xuống dưới đáy những chiếc vòi khổng lồ để xục xạo, nạo hút… Trên mặt nước, ngày cũng như đêm, những chiếc tàu chở đầy cát sỏi ỳ oạp rẽ nước ngược xuôi, hoặc tấp vội vào một bến bãi ngay sát bờ để giao dịch vật liệu. Khu vực bãi bồi dọc con sông thơ mộng giờ tan nát như một gương mặt chằng chịt sẹo. Những bãi tập kết vật liệu chất cao như núi, công trình xây cất ngổn ngang, phủ bóng đen lên tính nghiêm minh của pháp luật.

Những điều mắt thấy tai nghe

Trong vai “con buôn” đi thu mua vật liệu, chúng tôi lần lượt tiếp cận với các đầu nậu buôn bán cát sỏi đồng thời là chủ những bãi vật liệu khổng lồ lấn chiếm nghiêm trọng khu vực hành lang đê, bãi sông dọc theo sông Thương đoạn qua xã Xuân Phú (huyện Yên Dũng). Tại bãi vật liệu của Cty TNHH Phúc Hợp, một người đàn ông tên H tự nhận là quản lý, báo giá cát san lấp mua tại bãi không hóa đơn là 45.000 đồng/khối, còn cát vàng Vĩnh Phú không hóa đơn là 360.000 đồng/khối.

Khi được hỏi tại sao lại báo giá “không hóa đơn”, người này khẳng định vì cát mua vào là cát “lậu”, đồng thời tiết lộ một nhân vật tên Nh thường cung cấp cát không hóa đơn cho toàn khu vực. Ông H nói: “Chả một bến nào có hóa đơn cả. Dọc từ đây lên đầu cầu. Cả tuyến này luôn. Mua cát cứ như mua mớ rau ngoài chợ ấy. Các tàu chở cát đi ngang qua gọi điện hỏi có mua không, mình thấy được giá thì mua. Bán cho dân xây nhà thì lấy hóa đơn làm gì…”. Khi hỏi về giấy phép bến bãi, ông H thừa nhận, cơ sở của mình rộng 2.600m2 và chưa hoàn thiện thủ tục cấp phép, nghĩa là vẫn đang làm… chui.

Đánh giá về chất lượng cát tại sông Thương, ông H cho biết, ở mức chấp nhận được. “Cùng một tàu cát đổ về bãi, có khi quay đầu hút bên này thì là cát san lấp nhưng quay đầu bên kia thì lại là cát xây trát. Cũng tùy yêu cầu của khách” - ông nói.

Ở một bãi vật liệu khác dưới chân cầu Bến Đóm, một người phụ nữ ra dáng bà chủ, chỉ tay vào đống sỏi cao quá đầu người, đon đả chào mời chúng tôi mua về để đổ trần. Trên bãi, xe tải máy xúc chạy qua chạy lại. Ở sát mép nước, một chiếc cẩu quăng đang hối hả đưa cát từ một chiếc tàu trọng tải lớn lên bờ; tiếng người gọi nhau ý ới, tiếng máy nổ phành phành đinh tai nhức óc, vang dội cả một khúc sông...

Đêm. Mỗi khi bóng tối bịt bùng giăng xuống, cũng là lúc bức xúc dồn nén của những người dân sống gần khu vực Ao Giời (xã Đồng Việt) bị đẩy lên kịch điểm bởi suốt thời gian qua, cuộc sống của họ bị đảo lộn nghiêm trọng vì tình trạng khai thác cát trái phép. Đã thế, những kẻ cắp tài nguyên với những con tàu hút khổng lồ khi đã no nê giữa dòng, ngày càng có xu hướng táp vào gần bờ, đe dọa sự an nguy của tuyến đê xung yếu. Cũng vì thế, đã biết bao kiến nghị, bức xúc đã được chuyển đến các cấp thẩm quyền tại địa phương nhưng rồi mọi việc vẫn chẳng thể dứt điểm.

Để làm rõ hơn về tình trạng “cát tặc” trên khúc sông này, với sự giúp đỡ tận tình của những người dân bản xứ, ròng rã nhiều đêm trường, nhóm PV Báo Lao Động đã có mặt để chứng kiến và ghi nhận lại tất cả. Thực vậy, cứ khi màn đêm buông xuống, cả khúc sông vốn êm đềm vào ban ngày bỗng như khoác lên một tấm áo mới đầy hung hãn. Tàu bè giăng kín. Tiếng máy nổ vang vọng, ánh đèn từ tàu loang loáng, tiếng sục bùn ùng ục…

Sau khi đã củng cố cơ bản tài liệu, lúc 0h ngày 9.11.2017 tại hiện trường, nhóm PV Báo Lao Động đã quyết định thực hiện nhiều cuộc điện thoại để cấp báo tình hình thực tế đến những người có trách nhiệm của chính quyền huyện Yên Dũng.

Thử thách của tân Chủ tịch

10h sáng 9.11, trong cuộc trao đổi với PV Báo Lao Động tại trụ sở, ông Bùi Quang Huy - Chủ tịch UBND huyện Yên Dũng - tỏ ra là một người khá cởi mở. Ông dùng từ “căng thẳng” để miêu tả tình trạng khai thác cát sỏi không phép trên địa bàn. “Tình trạng này như là cái dằm cắm sâu rồi. Rất nhức nhối. Tôi mới về nhận công tác hơn 1 tháng và cũng đã nghe báo cáo. Người dân cũng đã 2-3 lần gọi điện trực tiếp cho tôi để phán ánh” - ông Huy thẳng thắn nói.

Vị Chủ tịch huyện cũng thừa nhận công tác ngăn chặn chưa hiệu quả và nói ra nhiều lý do, trong đó nhấn mạnh việc phối kết hợp giữa các lực lượng từ tỉnh đến huyện chưa đạt được sự đồng thuận cao. “Chúng hoạt động rất tinh vi, không hiểu như thế nào, nhưng cơ quan chức năng cứ có mặt là chúng đã chạy mất tự bao giờ…” - ông Huy chia sẻ thêm.

Người đứng đầu chính quyền huyện Yên Dũng cũng đặt dấu hỏi về chức năng nhiệm vụ của Trạm Kiểm tra đường thủy (Phòng CSGT - Công an tỉnh Bắc Giang) khi địa điểm xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép đặt “ngay trước mũi” trạm này. Bên cạnh đó, ông Dũng cũng cho biết thêm, điểm phức tạp nhất về tình hình cát tặc tại huyện Yên Dũng bây giờ vẫn là ở xã Trí Yên, nơi có con sông Lục Nam chảy qua. Còn khu vực PV phản ánh, ông đã chỉ đạo lực lượng công an huyện xuống địa bàn nắm tình hình từ sáng sớm.

Về vấn đề bến bãi trái phép, xe quá khổ quá tải chạy trên mặt đê hay tình trạng kinh doanh cát sỏi nhập nhằng nguồn gốc, giấy tờ, vị tân chủ tịch cho biết sẽ cho rà soát ngay và hứa sẽ sớm thông tin lại cụ thể.

Cũng liên quan đến vấn đề này, tiếp nhận thông tin của PV Báo Lao Động, ông Nguyễn Văn Linh - Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang - tỏ ra khá bất ngờ bởi “nghĩ rằng Yên Dũng yên ắng rồi”. Ông Linh cho biết mới đây, trước “điểm nóng” Trí Yên, đích thân ông cũng đã xuống tận nơi kiểm tra và tại thời điểm đó, lực lượng chức năng cũng bắt giữ được một số tàu hút cát trái phép. Còn về vấn đề kinh doanh cát sỏi không hóa đơn, ông Linh nói đó là vấn đề mới, sẽ sớm chỉ đạo các cơ quan vào cuộc, làm rõ…