Trong báo cáo của Đoàn Thư ký HĐND tỉnh Long An khóa VIII, kỳ họp thứ 10, các đại biểu HĐND đã yêu cầu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành thống nhất trong việc xử lý cây lục bình; tìm giải pháp tái sử dụng lục bình làm phân bón, đan giỏ, xuất khẩu làm nguyên liệu phân vi sinh, chất đốt... Đại loại, kiểu gì thì kiểu, miễn lục bình biến mất.
Tại kỳ họp này, trước chất vấn của cử tri, ông Nguyễn Thanh Nguyên - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Long An - cho biết, vấn đề diệt lục bình đã từng được đưa ra họp bàn suốt 5 năm nay. “Năm 2009, UBND tỉnh đã giao Sở KHCN phối hợp với các ngành khác tìm giải pháp diệt lục bình, nhưng cho đến nay, không có giải pháp nào tốt. Chúng tôi vẫn tiếp tục giao Sở KHCN tìm cách” - ông Nguyên nói.
Để mục sở thị, chúng tôi quyết làm một chuyến đi Đồng Tháp Mười để xem loại cây ngoại lai này hại đến mức nào. Có mặt tại sông Vàm Cỏ Tây, đoạn đi qua thị xã Kiến Tường, chúng tôi choáng ngợp trước cảnh lục bình phủ xanh rợp mặt sông. Đứng trên cầu Cá Rô quan sát, cả một đoạn kênh dài hút mắt, đâu đâu cũng thấy lục bình.
Tại đây, chúng tôi đã chứng kiến ông Tám Thành ở xã Bình Hiệp (huyện Mộc Hóa) toát mồ hôi điều khiển chiếc vỏ lãi (thuyền máy) vùng vẫy trong mớ bùng nhùng một màu xanh. Cái máy xe hơi gắn trên vỏ lãi nổ hết ga, mặc cho khói đen xịt vào người, ông Thành hết giở đuôi máy thảy bên này quăng bên kia, phía trước mũi vỏ lãi, con trai ông cầm cây sào tre tả xung hữu đột để lục bình dạt ra hai bên, nhưng chiếc vỏ lãi cũng chỉ nhích từng chút một.
Bỗng nghe "cốp" một cái, ông Thành nhăn mặt hô "thôi rồi". Ông giở cái đuôi tôm lên, chân vịt có ba cánh gãy còn hai. “Không thể nhớ được bao nhiêu lần chân vịt bị gãy cánh do nghẹt lục bình. Nhà tôi chân vịt gãy gần đầy một thúng” - ông Thành ngao ngán nói.
Anh Phan Văn Hải - người dân xã Vĩnh Lợi, huyện Tân Hưng - than thở: “Hiện trên địa bàn xã, các tuyến kênh như kênh Cả Cát, kênh Phụ Nữ chiều dài hàng chục kilômét đều bị lục bình vây kín. Mọi người góp tiền để mua thuốc phun xịt nhưng đâu lại vào đấy, chỉ được vài ngày thì lục bình nơi khác trôi dạt đến rồi sinh sôi, nảy nở ngày càng nhiều. Tốn tiền tốn công chẳng giải quyết được gì, người dân đành ngó lơ luôn, giờ các đoạn kênh này ngập tràn lục bình”.
Ông Nguyễn Văn Nhân ở xã Tân Thành (huyện Mộc Hóa) phàn nàn: “Con sông Vàm Cỏ Tây giờ bị tê liệt bởi lục bình. Lục bình cản trở phương tiện vận chuyển hàng hóa, vật tư nông nghiệp, nhất là vào mùa thu hoạch, thương lái càng có cơ hội ép giá lúa của nông dân”.
Theo lý giải của ông Lê Minh Đức - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Long An - câu chuyện "ép giá" của thương lái là có thật và không phải không có cơ sở: “Trước đây, lúa thu hoạch xong là thương lái đưa thẳng ghe tới ruộng chở về. Bây giờ lục bình dày đặc, phải "tăng bo" có khi hai, ba lượt mới ra tới đường lớn, chi phí quá cao nên họ ép giá xuống, thành ra nông dân thiệt thòi”.
Không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất, lục bình còn sinh sôi nhiều đến mức... chết cá. Đầu tháng 4.2013, đoạn kênh ở xã Tuyên Bình đến các đoạn kênh thuộc địa phận xã Thái Bình Trung, xã Thái Trị (huyện Vĩnh Hưng) xuất hiện tình trạng cá bị ngộp thở hàng loạt, có người mỗi ngày vớt được cả trăm ký cá mè vinh, cá trắng...
Trước hiện tượng lạ này, người dân nghi ngờ nguồn nước bị nhiễm độc tố, nên báo cho ngành chức năng và Chi cục Thủy sản đến lấy mẫu nước kiểm tra. Kết quả, cá nổi là do lục bình bao phủ quá dày đã dẫn đến hàm lượng ôxi hòa tan trong nước quá thấp, ngoài ra khi lục bình chết đã làm khí NH3 cao hơn nhiều so với bình thường.
Theo Sở KHCN tỉnh Long An, trên mặt nước sông, kênh rạch một số địa phương, lục bình xâm hại đến 30-40%. Sở đang triển khai thực hiện dự án “Ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học và tiến bộ kỹ thuật để xử lý lục bình trên địa bàn tỉnh”. Vấn đề mà dự án cần giải quyết là tìm ra một công nghệ có tính phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh, từ thu gom (cắt, vớt), xử lý sơ bộ (như đùn ép, vận chuyển), đến xử lý lục bình theo hướng tái sử dụng nguồn sinh khối thiên nhiên làm phân hữu cơ, làm biogas, làm nấm, làm giấy, làm thức ăn gia súc.
Dự án trước mắt sẽ được ứng dụng tại hai huyện Vĩnh Hưng, Mộc Hóa và đã được Hội đồng khoa học thông qua vào cuối tháng 3.2014. Phó Giám đốc Sở KHCN Lê Quốc Dũng cho biết: “Để thực hiện dự án này, dự kiến tháng 9.2014, từ nguồn kinh phí của tỉnh, sở sẽ mua 2 máy vớt lục bình với kinh phí hơn 4 tỉ đồng và triển khai các mô hình ứng dụng làm phân hữu cơ, làm nấm...
Tuy nhiên, một máy mỗi năm chỉ vớt được một diện tích khá khiêm tốn khoảng 200ha, trong khi đó lục bình lại phát triển cực nhanh, chỉ hai tháng sau đã nảy nở như ban đầu. Do vậy, chúng tôi đang xem xét sẽ kiến nghị tỉnh mua thêm máy vớt lục bình để đáp ứng với nhu cầu thực tế. Dù vậy, để hạn chế cao nhất việc sinh sôi, phát triển rầm rộ của cây lục bình thì cần phải có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của tất cả các địa phương, ban ngành và người dân”.
