Khoẻ hơn cả người bình thường
Ngày 1.3.2011 là mốc lịch sử của không chỉ Bệnh viện T.Ư Huế, mà còn của cả ngành y Việt Nam khi Bệnh viện T.Ư Huế là đơn vị thứ 2 sau Bệnh viện quân y 103 thực hiện thành công ca ghép tim từ người cho chết não với ê kíp 100% là các y, bác sĩ “nội” (ca ghép tim đầu tiên ở Bệnh viện 103 có sự hợp tác, giúp đỡ của các chuyên gia thuộc Bệnh viện Cheng Hsin, Đài Loan - Trung Quốc). Người may mắn được ghép là anh Trần Mậu Đức, 26 tuổi, ở phường Phú Hội, thành phố Huế. Thời điểm đó, Đức bị giãn cơ tim, suy tim cấp độ 4, cơ thể yếu ớt, chỉ một sơ suất nhỏ trong sinh hoạt cũng có thể bị tử vong. Hôm rồi vào Bệnh viện T.Ư Huế, bất ngờ tôi gặp Trần Mậu Đức ở bãi giữ xe. “Em bây giờ là nhân viên giữ xe của bệnh viện, mỗi tháng kiếm được hơn 3 triệu đồng” - Đức khoe. Nhìn Đức mập tròn khoẻ mạnh, đi lại mạnh mẽ, động tác dứt khoát trong khi sắp xếp những chiếc xe máy có khi nặng hơn cả trọng lượng cơ thể, tôi trố mắt bởi không còn nhận ra hình ảnh của một bệnh nhân xanh xao, thở đứt quãng, được chăm sóc ở phòng đặc biệt chờ ghép tim ngày nào.
Nghe tôi nhắc đến “phòng đặc biệt chờ ghép tim”, Đức nói “chính xác phải gọi là phòng chờ chết” bởi phòng đó có đến mấy chục bệnh nhân đến từ khắp miền Trung, ai cũng trong tâm trạng tuyệt vọng và cứ cách vài ngày là có một người chết, vì không chờ được. Có ngày Đức đang chập chờn ngủ trưa thì nghe trong nhà vệ sinh có gì đó rơi cái rầm. Đức tỉnh dậy lao vào thì thấy bệnh nhân tên Long đang nằm chỏng chơ dưới sàn nhà. Đức bồng lên, kêu cứu, bác sĩ đến nơi thì tim anh Long đã ngừng đập. Rồi có ông tên Hưng, đang đánh cờ tướng với Đức bảo nóng quá nghỉ đi tắm và rớt nghe cái bịch trong đó. Đức vào bồng ra, thét gọi bác sĩ đến cứu nhưng cũng không cứu được.
“Đó là những ngày tháng kinh hoàng nhất mà em đã trải qua” - Đức rùng mình nhớ lại: “Những người quanh em cứ lần lượt qua đời không hẹn trước như vậy cho đến một ngày, bác sĩ bảo em chỉ còn thở thêm được nhiều lắm là 3 tháng nữa nếu không được ghép tim. Nghe xong em ngồi thừ như chết rồi, nước mắt cứ thế lăn xuống. Em nghĩ đời em đến đây coi như xong, nhưng còn vợ và con gái mới 2 tuổi, rồi răng? Em không trả lời được nên chỉ biết ngồi khóc và cầu nguyện phép màu. Miết rứa cho đến một ngày, phép màu đã đến khi bác sĩ thông báo em chuẩn bị phẫu thuật vì đã có người cho tim phù hợp…”.
Trước và sau Đức, những người được ghép thay tim ở Việt Nam đều có chung tình trạng sức khoẻ yếu bởi nhiều nguyên nhân: Đau đớn trong quá trình phát bệnh kéo dài; mất nhiều máu trong lúc phẫu thuật thay tim; phải uống thuốc chống thải ghép hằng ngày… Và sau khi phẫu thuật tim, bệnh nhân phải có môi trường sống đảm bảo vệ sinh để chống nhiễm trùng; có chế độ bồi dưỡng đặc biệt; không được lao động nặng, ảnh hưởng sức khoẻ… Tuy nhiên với Trần Mậu Đức thì ngược lại.
“Em chỉ kiêng cữ trong vài tháng đầu khi ra viện. Sau đó do cuộc sống bức bách nên ngày nào em cũng thức dậy từ 3 - 4h sáng đến chợ đầu mối, cách nhà 5km để lấy rau về cho vợ bán ở chợ bên đường Nguyễn Công Trứ”. Một thời gian, thấy nghề bán rau thu nhập không đủ sống, Đức chuyển sang bán kẹo caosu dạo ở các vùng quê, rồi xin làm bốc vác cho một đại lý sữa ở thành phố Huế. “Ban đầu em chỉ vác hàng nhẹ cân. Sau đó em vác nặng hơn, đi băng băng, không thấy mệt. Chính em cũng ngạc nhiên, không hiểu sao mình lại khoẻ hơn cả người bình thường, trong khi lên mạng đọc thông tin thì thấy các trường hợp ghép tim như em lại rất yếu”.
Sinh lý mạnh hơn và hay… mít ướt
Sau khi ghép tim, sức khoẻ mạnh hơn thì tất nhiên và đã kiểm chứng rồi, còn những thay đổi khác về cuộc sống, về tâm sinh lý thì sao nhỉ? Đức bảo “thay đổi nhiều lắm, sau khi ghép tim được một năm thì vợ em sinh được thêm một bé gái rồi nghỉ hẳn bán rau ở chợ để ở nhà chăm con nên cuộc sống gia đình em vốn đã khó khăn nay càng khó khăn hơn. Tâm sinh lý của em cũng có nhiều thay đổi, ví dụ em bỗng nhiên sợ độ cao, sợ bóng tối, đặc biệt nhu cầu về tình dục bây giờ rất mạnh…”.
Đức mời tôi về thăm nhà vào buổi trưa. Và tôi không hình dung được căn nhà cấp 4 nằm sâu trong hẻm ở đường Nguyễn Công Trứ rộng chưa tới 70m2 ấy từng là nhà chung của 4 cặp vợ chồng gồm bố mẹ, hai anh trai và Đức. “Nhưng giờ chỉ còn mỗi vợ chồng em bởi ba mẹ đã qua đời, hai anh thì đi làm ăn ở Lào, mỗi năm chỉ về nhà một lần dịp tết” - Đức nói. Có chút bất ngờ bởi vợ Đức - chị Võ Mỹ Nương - là người Hậu Giang. “Tụi em quen nhau ở Sài Gòn, khi cả hai cùng làm công nhân.
Năm 2008, tụi em cưới nhau rồi sinh con, sống ở trong đó vất vả quá, em lại ốm đau nên về đây nương nhờ ông bà nội” - Đức kể. Bảo người miền Nam quen sống khoáng đạt, nhưng về xứ Huế vốn rất nhiều quy tắc để làm dâu, làm vợ chắc là khó khăn lắm? Mỹ Nương cười: “Thời gian đầu đúng là khủng khiếp bởi phải sống chung với ông bà và các anh chị em, đã thế mối quan hệ và ứng xử trong gia đình ở đây, điều gì với em cũng mới mẻ. Tuy nhiên dần dần em cũng thích nghi được”.
Tôi nhắc chuyện thay đổi về nhu cầu tình dục của Đức sau khi ghép tim, Mỹ Nương đỏ mặt xấu hổ, rồi ngần ngừ thú nhận “đúng vậy, trước đây thì xụi lơ nhưng giờ đêm nào ảnh cũng đòi”. Mỹ Nương còn bổ sung: “Đã vậy bây giờ ảnh rất hay mít ướt. Cứ có chuyện gì buồn hoặc bế tắc là ngồi… khóc. Điều này trước khi ghép tim rất hiếm xảy ra, ngoại trừ lần bác sĩ thông báo ảnh chỉ còn sống khoảng 3 tháng nữa…”. Nghe vậy Đức buồn buồn giải thích: “Cũng tại cuộc sống khó khăn quá mà em thì sức lực có hạn. Trước đây thà chết đi là xong. Giờ em may mắn được các bác sĩ và người khuất mặt cho tim sinh ra lần nữa, sống lại em lại thấy yêu quý mạng sống và thương vợ, thương con nhiều hơn nhưng không biết phải làm sao nên đôi khi thấy tủi thân rồi khóc thôi…”.
Hỏi chuyên gia phẫu thuật tim hàng đầu Việt Nam là GS-TS Bùi Đức Phú - Giám đốc Bệnh viện T.Ư Huế, người điều hành nhóm ghép tim cho Trần Mậu Đức - về những thay đổi của con người sau khi ghép tim thì được lý giải khá đơn giản: Trước hết, Đức mạnh khoẻ hơn những người ghép tim khác trong cả nước là do 3 yếu tố: Ghép chuẩn; bản thân Đức còn trẻ, sức khoẻ tốt và quả tim của người cho cũng là tim khoẻ.
Về nhu cầu tình dục của Đức cao, điều đó tất yếu bởi lúc này tim khoẻ hơn, máu lưu thông tốt hơn. Với những thay đổi khác, GS Bùi Đức Phú cho rằng đó cũng là chuyện bình thường bởi khát vọng, mơ ước, lý tưởng, tình yêu, niềm tin, xúc cảm… của con người một phần do tác động từ bên ngoài đến hệ thần kinh thực vật qua quả tim. Xúc cảm, buồn vui, giận hờn… của con người như thế nào thì hệ thần kinh thực vật sẽ khiến quả tim co thắt tương ứng, sau đó mới đến sự điều tiết của hệ thần kinh trung ương. Nếu một quả tim bị suy, chỉ làm nhiệm vụ tuần hoàn máu thôi cũng không xong thì kéo theo hệ thần kinh thực vật cũng bị tê liệt và khi quả tim khoẻ lên thì ngược lại…”.
Đức nói “nỗi ray rứt cứ ám ảnh em suốt 3 năm nay là em không thể nào biết được người cho em tim là ai, bao nhiêu tuổi, gia đình họ ra sao, ở đâu… bởi bệnh viện giấu thông tin và kiên quyết không cho em biết”. Hiện Đức chỉ biết người cho tim được chôn ở nghĩa trang của bệnh viện nhưng không biết cụ thể là mộ nào nên ngày 1.3 hằng năm - ngày Đức ghép tim - vợ chồng Đức chỉ biết làm một mâm cơm cúng giỗ người đã khuất ở nhà mình.
“Cũng may là em biết được linh vị của người này đang được thờ ở chùa Hiệu Quang (thành phố Huế) nên rằm, mùng một nào em cũng lên đó thắp hương. Lần nào em cũng rì rầm nói cám ơn anh đã ban tặng cho em mạng sống và khấn nguyện, cầu mong cho linh hồn anh được siêu thoát. Giờ em chỉ biết và làm được như rứa thôi…”.
 |
