Buông lỏng, thiếu kiểm tra, giám sát
Trong kết luận điều tra đề nghị truy tố với 38 bị can vụ đại án Việt Á, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) cũng chỉ ra nguyên nhân, điều kiện dẫn đến hành vi phạm tội.
Theo kết luận, tại Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) có việc buông lỏng, thiếu kiểm tra giám sát trong việc thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học, đặc biệt là đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia.
Việc này thể hiện trong các khâu: Phê duyệt nhiệm vụ, phê duyệt tổ chức chủ trì, cá nhân chủ nhiệm, đơn vị phối hợp; kinh phí, theo dõi sử dụng và thanh toán kinh phí; quản lý thực hiện đề tài, xử lý kết quả thực hiện đề tài.
Đề tài nghiên cứu khoa học có nội dung không đầy đủ, không có thông tin về quyền, nghĩa vụ của Bộ KHCN, Học viện Quân y, Công ty Việt Á; phương pháp phối hợp giữa Học viện Quân y và Công ty Việt Á; phương pháp chuyển giao kết quả nghiên cứu, quyền sở hữu trí tuệ.
Còn tại Bộ Y tế, C03 cho rằng, thiếu kiểm tra, giám sát đối với công tác quản lý Nhà nước về sinh phẩm y tế, hiệp thương giá, kiểm tra giá hiệp thương; không quy định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của các cá nhân trong hiệp thương giá, thời hạn ban hành kết luận kiểm tra giá.
Do việc buông lỏng, thiếu kiểm tra giám sát tại 2 bộ trên dẫn đến Phan Quốc Việt - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á lợi dụng, thông đồng móc ngoặc với lãnh đạo, cán bộ Bộ KHCN, Bộ Y tế để:
Công ty Việt Á được Bộ KHCN phê duyệt tham gia nghiên cứu đề tài, sử dụng kết quả nghiên cứu đề tài lập hồ sơ đăng ký, được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, chính thức test xét nghiệm; biến test xét nghiệm thành tài sản thuộc sở hữu của Công ty Việt Á, trái quy định pháp luật.
Khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, bán kit xét nghiệm cho Bộ Y tế, Phan Quốc Việt đã nâng khống cơ cấu đơn giá nhưng vẫn được Bộ Y tế hiệp thương, xác định giá 470.000 đồng/kit không có căn cứ.
Khi Bộ Y tế kiểm tra giá hiệp thương, xác định Công ty Việt Á thay đổi nguyên vật liệu sản xuất so với hồ sơ đăng ký lưu hành nhưng không ra kết luận kiểm tra, không kiến nghị biện pháp xử lý.
Hậu quả dẫn đến Công ty Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương đã nâng khống, tạo mặt bằng giá để bán cho các đơn vị, địa phương, thu lời bất chính, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
Mặt khác, tại các đơn vị, địa phương để xảy ra sai phạm trong quá trình Công ty Việt Á tiêu thụ kit xét nghiệm, vật tư, sinh phẩm y tế: Chưa kịp thời phân bổ dự toán ngân sách thực hiện; trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ về đấu thầu, mua sắm thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế còn hạn chế, nhất là trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh, địch họa.
6 kiến nghị của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an
Thứ nhất, Bộ KHCN và Bộ Y tế cần nâng cao năng lực kiểm soát quyền lực của người đứng đầu; kiểm soát hoạt động của các cơ quan chuyên môn về quản lý nhiệm vụ KHCN, quản lý sinh phẩm y tế, đảm bảo khách quan, minh bạch và đúng pháp luật.
Thứ hai, Bộ KHCN rà soát cơ cấu tổ chức và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực KHCN để chủ động hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh, sửa đổi cho thống nhất, đúng quy phạm pháp luật theo hướng có cơ quan chuyên trách quản lý nhiệm vụ KHCN; đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi sai phạm trong thực hiện các nhiệm vụ KHCN.
Thứ ba, Bộ Y tế tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi sai phạm trong công tác cấp số đăng ký lưu hành sinh phẩm y tế; phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan, đơn vị liên quan có biện pháp quản lý giá đối với các vật tư y tế, sinh phẩm xét nghiệm;
Thứ tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các bộ, ngành có liên quan chủ động hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền hướng dẫn việc thực hiện chỉ định thầu rút gọn trong các trường họp thiên tai, dịch bệnh, địch họa... Đặc biệt là đối với các gói thầu có giá trị lớn, chưa được phân bổ dự toán ngân sách thực hiện, việc hướng dẫn xác định giá trị hợp đồng, thương thảo họp đồng.
Thứ năm, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần chủ động kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh hoạt động của các đơn vị, cơ sở y tế công lập trong hoạt động đấu thầu, mua sắm thiết bị, vật tư y tế; đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ về mua sắm, đấu thầu cho cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế, phòng ngừa các vi phạm, tội phạm...
Thứ sáu, Bộ Tài chính xem xét xử lý hành chính đối với công ty thẩm định giá có sai phạm đã kết luận trong vụ án (đình chỉ kinh doanh, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá...).
