Chiều 12.1, trong phần tuyên án với 38 bị cáo ở đại án Việt Á, TAND Hà Nội cho hay, vận dụng chính sách khoan hồng đặc biệt với bị cáo Nguyễn Thành Danh - cựu Giám đốc CDC Bình Dương - miễn trách nhiệm hình sự với bị cáo.
Vậy chính sách khoan hồng đặc biệt là như thế nào? Khi nào áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt?
Dưới góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Minh Long - Giám đốc Công ty Luật Dragon, Đoàn Luật sư Hà Nội - cho biết, theo Điều 29 Bộ luật Hình sự, người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong các căn cứ sau:
a) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.
Theo Điểm a Khoản 3 Điều 5 Nghị quyết 03/2020/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ quy định như sau: Xem xét áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt miễn hình phạt theo quy định tại Điều 59 của Bộ luật Hình sự đối với trường hợp người phạm tội có ít nhất 2 tình tiết giảm nhẹ quy định tại Khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự;
Hoặc người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể nếu thuộc một trong các trường hợp: Không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, mà chỉ vì muốn đổi mới, dám đột phá vì sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc;
Căn cứ vào những quy định trên có thể thấy nếu hành vi của người phạm tội không nhằm mục đích vụ lợi cá nhân, mà nhằm đưa ra những điểm mới đột phá để bảo vệ tổ quốc, thuộc trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ thì được áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt.
Chính sách khoan hồng đặc biệt là hình thức được áp dụng khi bị cáo có hành vi phạm tội nhưng có những yếu tố để được khoan hồng miễn trách nhiệm hình sự.
Như vậy, trường hợp của bị cáo Nguyễn Thành Danh mặc dù biết việc làm của mình là vi phạm Luật Đấu thầu, tuy nhiên vẫn thực hiện để có đủ lượng kit test phục vụ cho công cuộc chống dịch bảo vệ đồng bào, đồng thời, ông Danh cũng nhiều lần từ chối nhận hối lộ từ Việt Á.
Hành vi của ông Danh cũng thuộc trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ. Do đó, Tòa án đã căn cứ vào những quy định pháp luật như đã nêu ở trên để áp dụng miễn trách nhiệm hình sự cho ông Danh.
Cũng theo luật sư Nguyễn Minh Long, miễn trách nhiệm hình sự là không buộc người hoặc pháp nhân phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tội mà họ đã phạm.
Như vậy, miễn trách nhiệm hình sự bản chất là người này vẫn có tội, tuy nhiên được nhà nước khoan hồng và không phải chịu trách nhiệm hình sự và không có án tích.
Miễn trách nhiệm hình sự hoàn toàn khác so với việc người không phạm tội về bản chất. Người không phạm tội về bản chất khi bị bắt và khởi tố là bị oan/sai dẫn đến những thiệt hại của người này nên cần được bồi thường. Lúc này, trách nhiệm bồi thường thuộc về nhà nước khi có những hành vi dẫn đến oan sai.
Còn đối với người được miễn trách nhiệm hình sự thì bản chất những người này là có hành vi phạm tội, tuy nhiên được miễn trách nhiệm và không phải chịu trách nhiệm về hành vi phạm tội của mình nữa do chính sách khoan hồng của pháp luật.
"Điều này cũng đồng nghĩ với việc hành vi tố tụng của cơ quan chức năng là đúng, việc bắt tạm giam là đúng người đúng tội. Do đó, sẽ không có việc phải bồi thường với hành vi này", luật sư Long nhấn mạnh.
Vì vậy, đối với hơn 11 tháng mà ông Danh đã bị bắt tạm giam thì nhà nước sẽ không có trách nhiệm phải bồi thường cho ông Danh.
Trong khi đó, khi được tòa tuyên miễn trách nhiệm hình sự, ông Danh vỡ òa niềm vui.
Chia sẻ với báo chí, ông cho hay, khi bị khởi tố, lúc đầu, ông tuyệt vọng, hoang mang nhưng niềm tin thì vẫn có nên không có hành động tiêu cực.
"Tôi suy nghĩ mình đã cống hiến, không có mục đích, động cơ trục lợi nào khác", ông Danh cho biết.
Khi làm việc với cơ quan cảnh sát điều tra và viện kiểm sát hoặc lúc xét xử thì ông thấy, bản thân làm đúng thì sẽ được bảo vệ.
"Tôi hoàn toàn tin tưởng vào pháp luật, trong hoàn cảnh đặc biệt chắc chắn pháp luật sẽ cho phép thôi", ông Danh kể lại.
Nhắc lại phiên toà đại án Việt Á, ông Danh cảm nhận, đây là phiên toà rất nhân văn, bởi tất cả bị cáo vi phạm đều ở khung rất cao nhưng được toà xem xét bối cảnh và các tình tiết giảm nhẹ khác.
"HĐXX đã xem xét rất nhiều khía cạnh, hoàn cảnh..., tìm ra được tình tiết để có thể giảm nhẹ được cho bị cáo. Tại phiên toà, viện kiểm sát cũng đồng cảm với hoàn cảnh dịch bệnh của Bình Dương nên mới có tình tiết giảm nhẹ cho tôi", ông Danh chia sẻ.
May mắn thoát vòng lao lý, nhưng ông Danh vẫn thẳng thắn khẳng định không ân hận với những rắc rối liên quan pháp luật mình vừa phải trải qua.
