Đề xuất này không có gì là bất ngờ, đặt trong bối cảnh lạm phát vẫn đang ở mức khá thấp trong khi động lực thúc đẩy tăng trưởng GDP còn gặp nhiều trở ngại. Vấn đề đặt ra là khi các ngân hàng được khuyến khích tăng cung vốn cho nền kinh tế thì họ phải chịu nhiều áp lực.
Số liệu từ NHNN cho biết: tính đến ngày 30.6.2017, tín dụng tăng trưởng 9,06%, huy động vốn tăng 7,43% so với cuối năm 2016. Con số này đã có sự cải thiện mạnh so với thời điểm cách đó 10 ngày, khi đến ngày 20.6.2017, tín dụng mới chỉ tăng 7,54%. Như vậy, chỉ trong hơn một tuần cuối tháng 6, tín dụng đã có mức tăng 1,52%, tương đương 84.000 tỉ đồng.
Hiện tổng dư nợ toàn hệ thống ngân hàng đạt khoảng 6 triệu tỉ đồng. Nếu tăng trưởng tín dụng đạt 20% nghĩa là cả năm 2017 dư nợ phải tăng thêm 1,2 triệu tỉ đồng. Như vậy, trong năm tháng cuối năm, một lượng vốn không hề nhỏ (khoảng 642.000 tỉ đồng) sẽ được tiếp tục bơm ra nền kinh tế.
Vấn đề đặt ra là khi các ngân hàng được khuyến khích tăng cung vốn cho nền kinh tế thì thanh khoản của hệ thống có gặp khó khăn? Câu trả lời là điều này có thể sẽ diễn ra tại một số thời điểm nhất định, nhất là trong giai đoạn cao điểm chi trả nhu cầu thanh toán vào cuối quí 4/2017.
Nguyên nhân thanh khoản khá dồi dào trong thời gian qua chủ yếu do NHNN mua thêm một lượng ngoại tệ đáng kể để tăng dự trữ ngoại hối, từ đó tăng cung VNĐ ra thị trường. Tuy nhiên, theo số liệu của NHNN tính đến ngày 30.6, tín dụng tăng trưởng 9,06%, huy động vốn tăng 7,43% so với cuối năm 2016. Con số này cho thấy tốc độ huy động vốn đang chậm hơn tốc độ cho vay.
TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính NH, dự báo trong những tháng cuối năm, thanh khoản của các NH sẽ có nhiều áp lực vì nhu cầu vay vốn sẽ tăng theo mùa vụ và tỷ giá cũng thường có biến động trong những tháng cuối năm.
Một yếu tố khác nhiều khả năng cũng sẽ ảnh hưởng đến thanh khoản hệ thống chính là việc đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn trái phiếu Chính phủ của Kho bạc Nhà nước. Tại thời điểm cuối tháng 5 năm nay, ước tính có 143.000 tỉ đồng đang được Kho bạc Nhà nước gửi vào hệ thống ngân hàng. Trong các tháng tới, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, lượng vốn này sẽ được rút ra dần và không loại trừ khả năng sẽ gây biến động mạnh về thanh khoản của toàn hệ thống. Đây là yếu tố cần được quan sát chặt chẽ trên thị trường tiền tệ.
Vốn chảy vào đâu?
Câu hỏi mà nhiều người đặt ra là tại sao tín dụng tăng trưởng khá tốt trong nửa đầu năm nay nhưng GDP lại không tăng tương ứng? Có nhiều câu trả lời, trong đó có một nguyên nhân được nhắc tới đó là có thể do cơ cấu các khoản cho vay không chảy vào lĩnh vực sản xuất thực mà chủ yếu chảy vào các lĩnh vực đầu cơ mua đi bán lại thứ cấp, điển hình như cho vay chứng khoán hay bất động sản.
Tuy nhiên báo cáo của NHNN cho biết: trong sáu tháng đầu năm, cơ cấu tín dụng tập trung chủ yếu vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, với tỷ trọng khoảng 80% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống. Trong đó, tín dụng đối với một số ngành kinh tế trọng điểm tăng cao hơn so với mức tăng chung của toàn hệ thống.
Như tín dụng đối với ngành công nghiệp ước tăng khoảng 10,5% (chiếm tỷ trọng 22,5%) với ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng hơn 13%; ngành xây dựng tăng khoảng 15% (chiếm tỷ trọng gần 10%); tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp và các nhu cầu vốn trên địa bàn nông thôn tăng gần 10% (chiếm tỷ trọng xấp xỉ 19,5%).
Trong khi đó, tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro đều tăng thấp hơn so với tốc độ tăng trưởng tín dụng chung toàn hệ thống như cho vay kinh doanh bất động sản ước tăng 5,5% (chiếm tỷ trọng khoảng 6,9%); cho vay các dự án BOT, BT giao thông chỉ tăng 1,75% (chiếm tỷ trọng chỉ 1,54%).
Đáng chú ý là các khoản cho vay tiêu dùng tiếp tục xu hướng tăng cả về quy mô và tốc độ (năm tháng đầu năm 2017 ước tăng 7%, chiếm tỷ trọng xấp xỉ 15,2% tổng dư nợ tín dụng) và vẫn tập trung chủ yếu vào các nhu cầu về nhà ở, phương tiện đi lại, học tập, chữa bệnh, du lịch, văn hóa, thể thao…
Phó Tổng giám đốc một NHTMCP chia sẻ, với mục tiêu tăng tín dụng từ 21-22%, các NHTM sẽ đối mặt với nhiều áp lực hơn trong thời gian tới. Bởi ngành NH đang thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng để tránh rủi ro trong vấn đề nợ xấu. Với nền kinh tế mà doanh nghiệp chủ yếu hoạt động dựa vào vốn vay NH, vốn bơm ra thị trường mức độ nào cũng có thể hấp thụ hết, nhưng để kiểm soát chất lượng, vốn phải bơm đúng đối tượng.
Xu hướng tín dụng trong những tháng tới sẽ tập trung chủ yếu vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, lĩnh vực tiêu dùng và chủ yếu là cho vay ngắn hạn để đáp ứng được yêu cầu tăng tín dụng, giảm rủi ro.
Hiện nay hệ số rủi ro kinh doanh bất động sản tăng từ 150% lên 200% sẽ khấu trừ vô công thức tính chỉ số an toàn vốn (CAR), làm cho chỉ số CAR của nhiều NHTMCP giảm xuống. Nếu vẫn rót vốn ồ ạt vào lĩnh vực này như trước sẽ ảnh hưởng đến hệ số CAR, nên nguồn vốn vào thị trường bất động sản cũng đang giảm dần.
