Từ quên lãng...
Xe điện đang là xu thế mới trên thế giới với hàng loạt ưu điểm như không xả ra khí thải, hoạt động êm ái và không phải mua xăng dầu thường xuyên. Tại một số quốc gia, doanh số bán ra của xe điện đang dần chiếm ưu thế so với các loại xe hơi truyền thống. Tuy vậy, không nhiều người biết rằng xe điện đã lăn bánh trên các con đường trên thế giới từ đầu những năm 1800.
Những đột phá trong công nghệ sản xuất pin và động cơ vào đầu thế kỷ 19 đã thổi một làn gió mới vào nền công nghiệp ô tô thời bấy giờ. Từ những năm 1830, các nhà phát minh ở Anh, Mỹ, Hà Lan đã tập trung nghiên cứu một loại xe mới chạy bằng năng lượng điện.
Chiếc xe điện đầu tiên trên thế giới được cho là phát minh của một người Mỹ tên là Robert Anderson được ra mắt năm 1835. Chiếc xe này sử dụng loại pin dùng một lần chạy bằng dầu thô để cung cấp điện. Sau đó, hàng loạt mô hình xe điện đã được công bố bởi các nhà phát minh từ Mỹ đến Hà Lan, Hungary. Tuy vậy, những mô hình này đều chỉ là nguyên mẫu thử nghiệm với tốc độ tối đa chỉ... 12km/h và hoạt vi hoạt động rất ngắn. Đến tận những năm 1880, nửa thế kỷ sau khi những nguyên mẫu chậm chạp đầu tiên được ra đời, chiếc xe điện “thực tế” mới được chế tạo bởi nhà hoá học William Morison với khả năng chở tới 12 người và sở hữu tốc độ tối đa 32km/h.
Sang đầu thế kỷ 20, với sự phổ biến ngày càng nhanh của ôtô, xe điện cũng xuất hiện nhiều trên đường phố các nước phương Tây. Theo các nhà nghiên cứu, trên đường phố Mỹ đầu thế kỷ 20 có khoảng 40% phương tiện sử dụng động cơ hơi nước, 38% chạy điện và chỉ có 22% sử dụng nhiên liệu đốt trong như xăng dầu. Tuy nhiên, sự phổ biến của xăng dầu đã đẩy xe điện vào lãng quên trong một thời gian dài.
Đến phương tiện đi tới tương lai
Thời kỳ đen tối của xe điện bắt đầu khi các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong được sản xuất hàng loạt với dây chuyền tiên tiến của Ford cùng với việc Mỹ phát hiện ra mỏ dầu ở Texas khiến nguồn nhiên liệu này càng trở nên dồi dào. Xe điện đã rơi vào quên lãng đến tận những năm 1970, khi cuộc khủng hoảng dầu mỏ xảy ra vào năm 1973.
Tại thời điểm đó, các nhà sản xuất ôtô đã chuyển hướng để tìm các loại nhiên liệu thay thế cho xăng, trong đó có điện. Tuy sự quan tâm của cộng đồng cho dành cho các nhiên liệu thay thế không cao, các kỹ sư và nhà khoa học vẫn cố gắng tìm cách đưa năng lượng điện vào sử dụng cho các phương tiện giao thông.
Một trong những bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử xe điện là sự ra đời của Toyota Prius. Được phát hành tại Nhật Bản vào năm 1997, Prius trở thành chiếc xe hybrid được sản xuất hàng loạt đầu tiên và được bán ra trên toàn thế giới vào năm 2000. Với tình trạng giá xăng và mối quan tâm về ô nhiễm carbon ngày càng tăng, Prius đã trở thành chiếc xe hybrid bán chạy nhất trên toàn thế giới.
Nhưng bước ngoặt thực sự cho ngành sản xuất xe điện chỉ xảy đến khi hai doanh nhân tên tuổi Martin Eberhard và Marc Tarpenning thành lập Tesla Motors vào năm 2003. Đến năm 2006, công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon này thông báo rằng họ sẽ bắt đầu sản xuất một chiếc xe thể thao chạy điện sang trọng có thể đi xa hơn 320km cho một lần sạc. Thành công của Tesla đã khiến nhiều nhà sản xuất ôtô lớn đẩy nhanh tiến độ sản xuất xe điện của riêng họ. Nissan đã gia tăng sự cạnh tranh với việc ra mắt Nissan LEAF vào năm 2010 và trở thành chiếc EV bán chạy nhất mọi thời đại. Kể từ đó, hầu hết mọi nhà sản xuất ôtô trên thị trường đại chúng đều nhảy vào cuộc đua sản xuất xe điện, bao gồm cả BMW, Mercedes và gần đây nhất là hãng xe Việt Nam Vinfast.
Trong một thập kỷ gần đây, số lượng xe điện xuất hiện trên đường phố đã bùng nổ khắp nơi trên thế giới. Lượng xe điện được bán ra từ mức không đáng kể vào năm 2010, đã tăng lên khoảng 1 triệu chiếc vào năm 2016 và vào cuối năm 2020, đã có tới 10 triệu chiếc xe điện đang lăn bánh trên các con đường khắp thế giới. Tesla hiện nay đã là công ty ô tô giá trị nhất hành tinh với trị giá ước tính 1.000 tỉ USD và CEO Elon Musk đã trở thành người đàn ông giàu nhất hành tinh.
Bất chấp ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, lượng xe điện bán ra vẫn tăng 41% vào năm 2020, đạt 4,6% tổng doanh số bán xe trên toàn cầu. Trên khắp thế giới, doanh số bán xe điện liên tục tăng trưởng ở tất cả các thị trường lớn, dẫn đầu là Châu Âu và Trung Quốc.
Hiện nay, Na Uy đang giữ danh hiệu nước sử dụng xe điện nhiều nhất, với gần 80% số ôtô mới được bán vào tháng 9.2021 hoàn toàn chạy bằng điện. Các chuyên gia dự đoán quốc gia Bắc Âu này sẽ đạt được cột mốc 100% doanh số bán xe điện sớm nhất vào năm 2022 và trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới làm được điều này.
Sự tăng trưởng này dường như sẽ không chậm lại trong tương lai gần. Trong khi các chính phủ, công ty và cá nhân hướng tới một tương lai bền vững, nhiều người đang chuyển sang sử dụng xe điện như một bước không thể thiếu trong hành trình khử carbon của họ.
Tương lai của phương tiện chạy điện
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự đoán rằng vào cuối thập kỷ này, có thể có tới 145 triệu chiếc xe điện di chuyển trên các tuyến đường khắp thế giới, chiếm khoảng 7% số lượng xe toàn cầu. Bên cạnh đó, hàng loạt kiểu phương tiện mới sử dụng điện đang được nghiên cứu và sản xuất, đặc việt là các phương tiện bay thẳng đứng sử dụng điện (eVTOL), hay có thể gọi đơn giản là ôtô bay.
Những tưởng ôtô bay chỉ là sản phẩm tưởng tượng trong các loạt phim khoa học giả tưởng, nhưng nó đang dần dần được hiện thực hoá bởi các nhà sản xuất, công ty ôtô hàng đầu thế giới. Loại xe này đang nhanh chóng nổi lên như một phương tiện giao thông vận tải mới khi những nhà phát triển khắp thế giới đã huy động hàng trăm triệu USD cho các dự án xe bay của họ. Những công ty đã đạt được thành tựu trong lĩnh vực này có thể kể đến AIR, một công ty khởi nghiệp tại Israel, A.L.I của Nhật Bản, Vertical Aerospace của Anh và đối thủ đến từ Đức là Volocopter.
Tại Châu Âu, Pháp đang lên kế hoạch xây dựng tuyến đường chuyên dụng cho taxi bay để chở hành khách phục vụ cho Thế vận hội mùa hè 2024. Ở phía nam bán cầu, các chuyên gia Australia cũng đã trình diễn khả năng bay của hai chiếc eVTOL nhằm chuẩn bị cho cuộc đua ôtô bay mang tên Airspeeder EXA Series vào năm 2022.
Với ưu điểm dễ sản xuất, sử dụng và không gây ô nhiễm môi trường, năng lượng điện đang dần dần chiếm ưu thế trước các loại nhiên liệu hoá thạch như xăng, dầu với trữ lượng có hạn. Trong tương lai, những phương tiện sử dụng năng lượng điện như xe điện (EV) hay ôtô bay (eVTOL) sẽ ngày càng hiện đại và dễ dàng tiếp cận hơn với người dùng phổ thông.
