Động lực từ giới trẻ
Cây viết Nana Shibata của Nikkei gọi cà phê đá pha thủ công thường được là kopi trong ngôn ngữ quốc gia của Indonesia khi ghé thăm một quán cà phê ở Jakarta. Ly cà phê mang cả hương vị cam quýt, hoa nhài và hoa hồng, thể hiện sự phức tạp về văn hóa, ngôn ngữ, dân tộc và địa lý của Indonesia.
Indonesia là quốc gia quần đảo lớn nhất thế giới - với hơn 18.000 hòn đảo và khoảng 1.300 dân tộc. Từ Sumatra ở phía tây đến Papua ở phía đông, hầu như mọi nơi trên đất nước này đều có cà phê đặc sản.
Theo Statista - đơn vị thống kê kinh doanh có trụ sở tại Đức, việc trồng cà phê, bắt nguồn từ thời Indonesia còn là thuộc địa của Hà Lan, đã mở rộng đáng kể từ khi nước này giành độc lập năm 1945, đưa Indonesia trở thành quốc gia có diện tích đất sản xuất cà phê lớn thứ 2 thế giới sau Brazil.
Tháng 12 năm ngoái, Cơ quan Dịch vụ Nông nghiệp Nước ngoài của Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, Indonesia sẽ là nước sản xuất cà phê lớn thứ 4 thế giới trong giai đoạn năm 2023 - 2024 sau Brazil, Việt Nam và Colombia.
Cho tới gần đây, văn hóa cà phê đặc sản vẫn là khái niệm xa lạ với nhiều người Indonesia. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi nhờ sự quan tâm ngày càng tăng của những người tiêu dùng trẻ và đặc biệt là nhờ số lượng quán cà phê đặc sản tăng lên nhanh chóng ở Indonesia. Các quán cà phê đặc sản thường do những doanh nhân từng sống hoặc đi du lịch ở nước ngoài trở về mở ở Indonesia.
Khi những người mua cà phê về tự pha chế tại nhà và khi những chủ quán cà phê thu mua cà phê từ những vùng trồng của đất nước, người Indonesia nhận ra rằng, cà phê là thứ họ nên tự hào. Bởi vậy, hầu hết các quán cà phê Indonesia hiện nay đều sử dụng cà phê địa phương thay vì cà phê nhập khẩu.
Andi Haswidi - đồng tác giả cuốn sách "Kopi - văn hóa và cà phê thủ công Indonesia" - cho rằng, Indonesia đã được hưởng lợi rất nhiều từ "làn sóng thứ ba" của cà phê. Làn sóng này nhấn mạnh tới chất lượng, hương vị vùng miền của cà phê và đã tăng tốc trên toàn cầu từ năm 2000.
Tác giả Andi Haswidi cho rằng, "làn sóng thứ ba" của cà phê có nhiều cơ hội phát triển ở Indonesia. Ông lưu ý, người Indonesia "chỉ mới bắt đầu làm quen với việc tiêu thụ arabica", loại hạt cà phê thường được sử dụng trong cà phê đặc sản. Khác với cà phê đặc sản, cà phê hòa tan và rẻ tiền hơn thường được pha bằng loại hạt cà phê robusta.
Số lượng quán phục vụ cà phê đặc sản ngày càng tăng ở Indonesia đã thu hút được nhiều khách từ những nhóm dân cư ở Indonesia trước đây vốn không yêu thích cà phê.
Theo Statista, năm 2022, số lượng quán cà phê và quán bar ở Indonesia đạt 8.869, tăng từ mức 5.634 ghi nhận năm 2019. Ngoài ra, thế hệ Gen Z đang phát triển của Indonesia hiện đã quen với việc tiêu thụ cà phê nội địa chất lượng tốt. Cà phê ở Indonesia thường uống lạnh, phù hợp với khí hậu.
Những địa chỉ tiêu biểu
Có thể khám phá những hương vị cà phê đặc sản của Indonesia mà không cần phải đi tới nhiều tỉnh thành của đất nước rộng lớn này, Nikkei chỉ ra.
Nhiều hương vị vùng miền của cà phê Indonesia có thể tìm được ở Jakarta, tại các cơ sở như One Fifteenth Coffee - chuỗi cửa hàng đang mở rộng khắp thủ đô. One Fifteenth Coffee được đặt tên theo tỉ lệ cà phê - nước khi pha chế sẽ mang lại một ly cà phê lý tưởng.
Nathalia Gunawan - một trong những người tiên phong mở chi nhánh đầu tiên của chuỗi One Fifteenth Coffee vào năm 2012 - cho biết, chuỗi được thành lập để phục vụ nhiều loại cà phê arabica của Indonesia và từ nhiều nơi trên thế giới, mỗi loại được rang theo cách riêng của cửa hàng.
“Vào thời điểm đó, không có nhiều người hiểu loại cà phê chúng tôi phục vụ, với nhiều người từ những nơi xa của Jakarta đến để thử cà phê. Ngày nay, khách hàng tiến bộ hơn, dễ tiếp cận cà phê đặc sản ở khắp mọi nơi. Các cửa hàng của chúng tôi dựa vào những đánh giá truyền miệng và đã có lượng khách hàng trung thành trong hơn một thập kỷ" - Nathalia Gunawan cho hay.
Chi nhánh One Fifteenth Coffee yêu thích của cây viết Nikkei là ở Menteng - một khu phố ở Jakarta nổi tiếng với giới chính khách Indonesia. Cây viết Nana Shibata gợi ý bắt đầu ngày mới với cà phê đá hoặc cà phê latte đá với sữa yến mạch. Những khách hàng muốn thử cà phê mang hương vị sảng khoái phù hợp với thời tiết nóng bức của Jakarta thì nên thử rojali - loại cà phê pha lạnh với soda và nước chanh. Không chỉ phục vụ cà phê, One Fifteenth còn có các món ăn do bếp trưởng Hikaru Take chế biến, phục vụ khách hàng từ bữa sáng đến bữa tối.
Một địa chỉ cà phê Indonesia khác mà cây viết Nana Shibata giới thiệu là Common Grounds Coffee Roaster. Aston Utan - đồng sáng lập của quán cà phê Common Grounds cùng một người anh họ vào năm 2014 sau khi trở về từ Mỹ, cho rằng, cà phê là thức uống của tương lai, đặc biệt là với giới trẻ Indonesia.
"Indonesia có truyền thống uống trà. Chúng tôi sản xuất cà phê từ lâu nhưng không quen với việc uống cà phê. Hiện nay, là những người có tư tưởng cởi mở, giới trẻ bắt đầu khám phá những điều mới mẻ và quan tâm đến cà phê đặc sản. Vì vậy, chúng tôi nhìn thấy tiềm năng lớn" - Utan cho biết.
Cũng nằm ở Menteng nhưng Common Grounds ở trong một khu dân cư và có thể hơi khó tìm. Đây là quán cà phê yên tĩnh, đặc biệt phù hợp với những người thích bầu không khí thanh bình. Nội thất của quán cà phê này mang lại cảm giác gia đình, với cửa sổ lớn và bếp mở. Cơ sở rang xay này sử dụng 70% hạt cà phê từ Indonesia, bán cà phê nghệ thuật thủ công (artisan coffee) và cà phê ủ lạnh (cold brews).
Cũng đáng để tìm hiểu về cà phê ở Indonesia là Kawaki Roastery, nằm ở Nam Jakarta. Kawaki có nghĩa là "cà phê của chúng tôi" trong ngôn ngữ Toraja.
Quán cà phê ở chợ Santa Modern là điểm đến yêu thích của cả người dân địa phương và khách du lịch, cũng như những người nước ngoài muốn tìm cà phê tươi.
Những hạt cà phê do Kawaki bán được phân chia theo sự khác biệt về vị và mùi, giúp khách dễ dàng lựa chọn khi khám phá khoảng 30 loại khác nhau được trồng tại các trang trại ở Indonesia, khắp các địa điểm như đảo Bali ở phía nam và tỉnh cực tây Aceh.
Kawaki bán cà phê arabica xay với giá chỉ 22.000 rupiah/ 100 gram (1,38 USD) và có những nhân viên am hiểu cà phê giúp khách hàng chọn loại cà phê phù hợp nhất với nhu cầu của họ. Không gian chỗ ngồi có hạn, chỉ có vài bàn, nhưng Kawaki phục vụ cà phê được pha bằng nhiều phương pháp khác nhau - bao gồm cà phê đá Nhật Bản và cà phê phin của Việt Nam - được làm từ những hạt cà phê do khách hàng tự chọn.
