Thưa giáo sư, EPG (Eminent Persons Group) là gì? EPG quan hệ ngoại giao Việt - Hàn có chức năng nhiệm vụ gì?
- EPG là nhóm những người ưu tú, nổi tiếng trong một lĩnh vực hay trên một phương diện nào đó. Đây là nhóm những người ưu tú có hiểu biết sâu sắc và có công lao đóng góp cho quan hệ Việt - Hàn phát triển được thành lập vào đầu năm 2022, theo sáng kiến của Bộ Ngoại giao hai nước nhân kỷ niệm 30 thiết lập quan hệ ngoại giao, có chức năng tư vấn cho Chính phủ về 3 lĩnh vực: Chính trị - Ngoại giao, Kinh tế, Văn hoá - giáo dục góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa 2 nước. Đây thực chất là 1 think tank (nhóm tư vấn) quốc tế trong lĩnh vực đối ngoại, ngoại giao sẽ hoạt động lâu dài. Kinh phí hoạt động do Bộ Ngoại giao 2 nước cấp thông qua Học viện Ngoại giao.
Từ vai trò thành viên EPG, ông có thể chia sẻ về hành trình của tình hữu nghị Việt - Hàn mà ông chính là một nhân chứng?
- Tôi sang Hàn Quốc lần đầu năm 1993, khi là Chủ nhiệm Khoa Lịch sử Đại học Tổng hợp Hà Nội. Bộ Giáo dục Hàn Quốc mời tôi sang, đưa thăm danh lam thắng cảnh của họ. Cuối cùng, Thứ trưởng Bộ Giáo dục phía bạn hỏi tôi: Ông thấy Hàn Quốc thế nào? Tôi biểu tỏ thán phục "Kỳ tích sông Hàn" khi chứng kiến dây chuyền sản xuất ôtô và thấy nổi bật 3 điểm: 1. Hàn Quốc phát triển nhanh, cường quốc kinh tế top 20 thế giới; 2. Trân trọng giá trị lịch sử, văn hoá; 3. Quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc đang tiến triển tốt đẹp.
Phía bạn đưa cho tôi xem sách giáo khoa của Hàn Quốc in ảnh Bác Hồ chống gậy trong chiến khu Việt Bắc và phần giới thiệu tốt đẹp về Việt Nam, đồng thời kiến nghị Bộ GDĐT ta chỉnh lại cách gọi Tổng thống Park Chung - hee mà họ coi là một Anh hùng dân tộc. Từ khi ấy, coi trọng phát triển bền vững, tôi đã có quan điểm: Phải bắc cầu qua hố ngăn cách, không khoét rỗng thêm bằng việc đay đào quá khứ. Sau đó, sách phía ta có điều chỉnh.
Tôi là giáo sư Việt Nam đầu tiên được mời sang dạy tại Đại học Tokyo (Nhật Bản) hơn 20 năm trước, lại công du hàng chục lần đến Hàn Quốc và có những công trình nghiên cứu lịch sử, văn hóa được đánh giá nổi bật ở hai quốc gia Đông Á này. Với sự trọng thị, tin tưởng phía bạn, tôi ý thức mạnh mẽ về sứ mệnh "nhịp cầu văn hóa" trong sự hợp tác toàn diện để nâng cao vị thế Việt Nam khi hai bên là "Đối tác chiến lược" của nhau. Giữ nhiều trọng trách, tôi ý thức rằng luôn phát huy tổng lực sức mạnh các hội đồng chức năng để vận dụng tối đa mọi nguồn lực trí tuệ cho mục tiêu nâng tầm chất lượng quan hệ ngoại giao bền chặt.
Thưa GS Vũ Minh Giang, điện ảnh được coi như tấm gương văn hóa sống động của mỗi quốc gia. Qua các phim điện ảnh, truyền hình dài tập của Hàn Quốc, không khó nhận ra dường như người Hàn Quốc nóng tính. Ông toàn tiếp xúc, làm việc với trí thức bậc cao, nên có lẽ cảm giác sẽ trái ngược khán giả như tôi?
- Đúng vậy. Đối tác của chúng tôi vừa có sự khiêm cung do ảnh hưởng Nhật Bản, vừa lịch lãm "siêu Châu Âu".
Sông Hàn là bối cảnh thường thấy trong nhiều bộ phim. Khi vui, buồn, khổ đau, suy tư, tỏ tình... các nhân vật đều ra bờ sông này: đi bộ, ngồi ôtô, đứng bên bờ, thậm chí lội xuống Hán giang. Ấn tượng của giáo sư về sông Hàn thế nào?
- Chảy trong lòng Paris - Pháp, hai bên bờ đầy di sản, nhưng sông Seine nhỏ. Sông Hàn rộng lớn, chia hai phần của Seoul như Danube chia thủ đô Hungary thành 2 bờ Buda và Pest. Gần 40 cây cầu bắc qua sông Hàn, khác nhau về kiến trúc.
Tính cách Hàn Quốc được họ ý thức thế nào, thưa giáo sư?
- Người Hàn Quốc luôn ý thức rất rõ về tính cách của mình. Ông Park Chung - hee đã làm cho Hàn Quốc phát triển vụt sáng với phương châm: "Hãy biến tất cả những gì người Hàn có thành lợi thế". Những gì người Hàn Quốc có, bao gồm cả tính cách nóng nảy và dữ dội. Tính cách này phát huy khi cạnh tranh quốc tế, đầu tư mạo hiểm... thì người Hàn Quốc thường gặt hái thành công. Từ hiểu biết, coi trọng văn hoá của nhau, sẽ cực kỳ hiệu quả khi hợp tác kinh tế.
Là nhà giáo dục - văn hóa, giáo sư đánh giá ra sao về giá trị lan tỏa bản sắc văn hóa Việt Nam của cộng đồng người Việt, đặc biệt là số lượng lớn cô dâu người Việt đang sinh sống ở Hàn Quốc?
- Chúng tôi đã nhấn mạnh đề xuất giáo dục - văn hoá cho các doanh nhân, quản lý của Hàn Quốc cũng như các cô dâu Việt Nam. Hiện có 800.000 cô dâu Việt Nam sống tại Hàn Quốc. Hàn Quốc đầu tư cho công nghiệp điện ảnh khi cho sinh viên, nhà làm phim sang Mỹ học, tu nghiệp. Họ coi điện ảnh là mũi nhọn xung kích để quảng bá, xuất khẩu văn hoá cùng với trào lưu K Pop toàn cầu. Đời sống người Việt Nam hiện nay có nhiều dấu vết văn hoá Hàn Quốc, nhưng Việt Nam lại chưa có dấu ấn mạnh mẽ ở xứ Hàn ngoài... ẩm thực. Chúng tôi coi 80 vạn phụ nữ Việt Nam đang làm dâu Hàn Quốc là tiềm năng phát triển, họ sinh ra con lai - lớp trẻ mang 2 dòng máu sẽ giữ và lan toả bản sắc văn hóa Việt Nam trên nền tảng thông thạo tiếng mẹ đẻ.
Thường khi tới một quốc gia, người ta hay ấn tượng thị giác ở kiên trúc và... nhan sắc. Là quý ông đi khắp thế giới, giáo sư cho biết ấn tượng về phái đẹp Châu Á? Thạo 4 ngoại ngữ, ông có "trưng trổ" vốn liếng này trước các giai nhân không, chí ít là khen họ đẹp, theo tinh thần duy mỹ?
- Trung Quốc là đại lục giai nhân, họ đông dân và nhiều người đẹp. Việt Nam xếp sau, không xa. Ở thành phố lớn nhất Hàn Quốc, Seoul hơn 25 triệu dân, đường phố không có nhiều nhan sắc đâu. Người Hàn có câu: "Nam nam, Bắc nữ". Tức là Nam Hàn thì con trai cao, đẹp, hiện chiều cao trung bình của thanh niên Hàn Quốc ngang Pháp, tốc độ cải thiện chiều cao do ăn uống. Nhưng sang Bình Nhưỡng thì đầy giai nhân. Phụ nữ Hàn Quốc thích làm đẹp, chỉnh sửa dung nhan, có tiền chút là nghĩ ngay đến mỹ viện. Họ đề cao đường nét Châu Âu nên sửa mũi nhiều và tạo gương mặt theo ý đồ "thoát Á nhập Âu".
Du khảo văn hoá nhiều quốc gia, giáo sư thấy ấn tượng mạnh ở Hàn Quốc điều gì?
- Tôi nhớ lần đầu sang Hàn Quốc, ở khách sạn Hilton ngay chân núi Nam San. 10 năm sau được mời dự khai mạc World Cup 2002, cổ vũ đội chủ nhà Hàn Quốc thi đấu, Hàn Quốc luôn gây bất ngờ về kiến trúc xã hội lẫn đề cao thượng tầng văn hóa. Năm 2003, tôi trở lại, tham quan đảo Jeju (Tế Châu), chuyến đi có Hoa hậu Việt Nam 1988 Bùi Bích Phương. Cô ấy du học Hàn Quốc và lúc đó công tác tại Đại học Quốc gia.
