Lòng tin tạo dựng từ thiện chí và sự chân thành
Giữa tháng 7.2018, rời sân bay Nội Bài lúc nửa đêm lên đường nhận nhiệm vụ Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, Đại sứ Hà Kim Ngọc nhớ lại chuyến khởi hành cũng vào giữa đêm hơn 20 năm trước để đi mở Tổng Lãnh sự quán tại San Francisco. “Mọi thứ đã đổi thay thật nhanh chóng! Quan hệ Việt - Mỹ đã có những bước tiến rất dài, vượt mọi dự đoán” - ông cho biết.
"Cảm nhận đầu tiên của tôi trên cương vị Đại sứ là cách nước Mỹ và người Mỹ nhìn Việt Nam đã thay đổi sâu sắc" - Đại sứ tiết lộ. Theo ông, giờ đây, Việt Nam là chủ đề nóng hổi ở Mỹ, với sự quan tâm cao chưa từng thấy của mọi giới. “Bất cứ nơi nào tôi đến, bất cứ người Mỹ nào tôi gặp, đều có một câu chuyện thú vị về Việt Nam để kể cho tôi nghe. Thay vì tôi quảng bá Việt Nam, họ lại nói cho tôi nghe về đất nước của tôi một cách say sưa và đầy thiện cảm. Họ chính là những sứ giả của Việt Nam tại Mỹ” - nhà ngoại giao Việt Nam chia sẻ trong bài viết dịp kỷ niệm 25 năm quan hệ Việt Nam - Mỹ năm 2020.
Theo Đại sứ Hà Kim Ngọc, quan hệ tiến nhanh kể từ khi bình thường hóa không đơn thuần chỉ vì Việt Nam và Mỹ chia sẻ lợi ích chung mà "điều quan trọng không kém là cách thức hai nước ứng xử với nhau”. Ông cho rằng, "mỗi hành động hợp tác là một viên gạch xây dựng lòng tin", và lòng tin vốn là yếu tố vô cùng quan trọng trong quan hệ giữa các quốc gia.
Lòng tin luôn là nền tảng vững chắc của mọi mối quan hệ, dù đó là giữa cá nhân, tập thể, quốc gia hay giữa các dân tộc. Như Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh viết trong đặc san kỷ niệm 25 năm quan hệ Việt - Mỹ năm 2020: “Lòng tin được tạo dựng, nuôi dưỡng và vun đắp thông qua hành động thiết thực, bắt nguồn từ thiện chí và sự chân thành. Thực tế mối quan hệ Việt Nam - Mỹ cũng minh chứng cho điều đó. Giữa hai quốc gia, từng là “cựu thù”, yếu tố lòng tin lại càng quan trọng. Trên thực tế, những viên gạch đầu tiên xây dựng lòng tin giữa hai bên đến từ hoạt động hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh”.
Đại sứ Hà Kim Ngọc từng nhấn mạnh rằng: "25 năm! Con đường từ cựu thù thành bạn không hề dễ dàng. Thực tế ngày nay trong quan hệ quốc tế vẫn vậy. Song với tầm nhìn, quyết tâm chính trị, thiện chí, nỗ lực vượt bậc từ cả hai phía và sự tôn trọng thể chế chính trị của nhau, Việt Nam và Mỹ đã biến điều tưởng không thể thành hiện thực: Là Đối tác toàn diện của nhau".
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nhiệm kỳ 2017-2021 Daniel Kritenbrink từng nhận định, “những bước tiến của quan hệ song phương Mỹ-Việt Nam thật phi thường”. "Khi tôi nghe mọi người nói rằng thành quả trong quan hệ Mỹ-Việt Nam là một điều kỳ diệu, tôi chợt nhớ đến câu nói năm nào của Đại sứ Peterson: Dù những bước tiến chúng ta đã đạt được là rất đáng kể, nhưng đó không phải là điều ngẫu nhiên. Mọi thứ chúng ta đạt được đều được xây dựng dựa trên dũng khí, thiện chí và nỗ lực từ những người đi trước. Mối quan hệ Đối tác toàn diện vững mạnh chúng ta có ngày hôm nay là kết quả của vô số hoạt động và nhiều thập kỷ cống hiến chân thành của cá nhân ở cả hai nước” - nhà ngoại giao hiện là Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương từng nói.
Vấn đề lòng tin cũng được nhiều thế hệ Đại sứ Mỹ đề cập, trong đó có Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nhiệm kỳ 2014-2017 Ted Osius. Lưu ý, "chữa lành vết thương chưa bao giờ dễ dàng", ông Ted Osius chỉ ra: "Quá trình hòa giải đòi hỏi sự cần mẫn, dũng cảm, nhượng bộ và cả nhận thức về sự nhân văn của những anh chị em, bạn bè và người thân yêu tổn thương ở cả hai bên. Ngày qua ngày, trong 25 năm ròng rã, Việt Nam và Mỹ đã theo đuổi tiến trình ấy. Cùng nhau, chúng ta đã tìm thấy những gì còn sót lại của người đã khuất, rà phá và kích nổ bom mìn chưa nổ, và tẩy độc chất độc da cam. Từng bước, lòng tin song phương đã trở nên ngày một sâu sắc, cho phép chúng ta trở thành, nếu không phải đồng minh, thì cũng là đối tác kinh tế an ninh gần gũi".
Bỏ lại phía sau xung đột, thù hận và hướng về tương lai
Ông Pete Peterson, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nhiệm kỳ 1997-2001 từng chia sẻ rằng, với ông, thử thách nhất sau khi thỏa thuận chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao Mỹ-Việt được ký kết là “việc xây dựng lại sự tin tưởng lẫn nhau", điều vốn chỉ có thể đạt được từng bước thông qua việc thực hiện các cam kết và hành động thiết thực. “Cách tiếp cận chính của tôi là cực kỳ thẳng thắn trong tất cả cam kết với chính quyền Việt Nam” - ông nói.
Nhiều người Việt Nam coi chuyến thăm chính thức tới Việt Nam của Tổng thống Mỹ Bill Clinton năm 2000, cụ thể là bức ảnh tổng thống bắt tay người dân Việt Nam qua ban công, là biểu tượng cho sự hồi sinh quan hệ Việt Nam và Mỹ. Tháp tùng đoàn Tổng thống Bill Clinton và có mặt khi bức ảnh lịch sử đó được chụp, Đại sứ đầu tiên của Mỹ tại Việt Nam sau năm 1975 Pete Peterson cho biết: “Khi nhìn thấy bức ảnh này trên các tờ báo tại Việt Nam vào ngày hôm sau, tôi đã tự nói với mình rằng, ồ, Tổng thống Clinton đã làm tốt hơn công việc thắt chặt quan hệ Mỹ và Việt Nam chỉ trong một khoảnh khắc và nhiều hơn bất cứ những gì mà các quan chức hai bên đã làm trong suốt ba năm ngoại giao đầy thử thách vừa qua”.
“Tôi đã vô cùng hạnh phúc và tự hào bởi bức ảnh đóng vai trò là biểu tượng cho ý nghĩa của quan hệ song phương, sự lãnh đạo và tình người, bỏ lại phía sau xung đột và thù hận trong quá khứ” - ông nói thêm.
Chia sẻ niềm hạnh phúc khi đóng góp một phần vào xây dựng mối quan hệ Mỹ - Việt Nam, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nhiệm kỳ 2001-2004 Raymond Burghardt chỉ ra: “Một điều cực kỳ quan trọng và là một phần của quá trình bình thường hóa, kể cả trước năm 1995, đó chính là quan hệ giữa hai nước lớn hơn cả quan hệ chính phủ. Quan hệ giữa người dân hai nước cũng rất bền chặt”. Đại sứ Mỹ thứ 2 tại đất nước Việt Nam thống nhất, từng làm việc ở Đại sứ quán Mỹ tại Sài Gòn trong 2 năm rưỡi vào những năm 1970 và trở lại năm 1982 khi hai bên bắt đầu quá trình bình thường hóa quan hệ, nhận định: “Tôi nghĩ rằng người Việt và người Mỹ thực sự thích nhau. Chúng tôi đều là những người rất thực tế và biết hướng về tương lai. Mọi người đều nhận thức rõ nét những gì đã xảy ra trong quá khứ; cuộc chiến đó sẽ không bao giờ bị lãng quên”.
Trải qua 32 năm trong ngành ngoại giao, trong đó có 27 năm công tác ở nước ngoài và đã làm việc ở rất nhiều nước, nhưng với ông Michael Marine - Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nhiệm kỳ 2004-2007, người Việt Nam rất đặc biệt. “Người Việt là những người chăm chỉ và thực tế nhất trong tất cả những nơi tôi từng đến. Tư tưởng thực tế đó là tư chất đáng khen ngợi của người dân Việt Nam”. “Sau khi kết thúc nhiệm kỳ, tôi từng nói với người Mỹ rằng Việt Nam đã sẵn sàng để làm bạn với Mỹ từ rất lâu, trước khi Mỹ sẵn sàng xây dựng quan hệ với Việt Nam. Chính chúng tôi mới là những người chậm thích ứng, bởi người Việt tuy không quên đi quá khứ, nhưng họ không sống trong quá khứ mà tập trung vào tương lai” - nhà ngoại giao Mỹ đã đi tới 62 tỉnh thành của Việt Nam trong suốt nhiệm kỳ, cho hay.
