Trung bình mỗi ngày Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương cần khoảng 1.500 đơn vị máu để cung cấp cho nhu cầu cấp cứu và điều trị tại 180 bệnh viện ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, riêng nhóm máu O phải cần tối thiểu gần 700 đơn vị máu mỗi ngày. Tuy nhiên, thời điểm này lượng máu O gần như cạn kiệt. Lượng máu cung cấp cho các bệnh viện và bệnh nhân rất cầm chừng.
Mẹ con ôm nhau chờ máu
Nếu như những tháng trước, chỉ cần điều trị (gồm truyền máu và thải sắt) trong ngày là mẹ con Đinh Hoài Trang (sinh năm 1992 ở Nam Định) có thể về mà không phải ở lại điều trị nội trú. Đợt này, Hoài Trang đang mang thai ở tháng thứ 7 đã nằm trong viện điều trị sang ngày thứ 3 nhưng chưa truyền đủ máu. “Em cũng không biết còn phải nằm bao lâu nữa. Em đang mang thai nên thiếu máu điều trị thể trạng càng mệt mỏi. Hai mẹ con đã nhập viện được mấy hôm và mới được truyền hơn 100ml máu, chưa đủ nhu cầu nên đang phải nằm chờ, bao giờ có máu O, các bác sĩ sẽ lại truyền tiếp”, Trang nói.
Nằm bẹp từ sáng trên giường bệnh tại Khoa Thalassemia (Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương) gương mặt xanh xao, đôi mắt trũng xuống. Trang mang nhóm máu O, phát hiện bị bệnh tan máu bẩm sinh Thalasamia (Tan máu bẩm sinh) từ lúc 8 tháng tuổi. Từ đó, cuộc đời Trang là những chuyến hành trình dài đằng đẵng từ Nam Định đến Bệnh viện Nhi Trung ương. Cuộc sống của Trang gắn liền với bệnh viện, lớn lên thì chuyển đến Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương. Trước đây, mỗi tháng chị phải lên viện 1 lần, truyền từ 250 - 350ml máu rồi lại về. Nhưng từ khi có bầu, cứ 20 ngày, hai mẹ con chị lại phải lên viện một lần để truyền máu. Lần này, chẳng biết chờ đến bao giờ mới đủ máu để truyền...
Do thiếu máu truyền, sức khỏe của Trang không được khỏe cộng thêm tình trạng sốt nhẹ khiến Trang càng mệt mỏi. Khi bị sốt, hồng cầu bị phá hủy nhiều nên tình trạng thiếu máu lại nặng hơn, nhu cầu cần máu của mẹ con Trang lại cấp bách hơn.
Dù mệt mỏi nhưng Trang có động lực để bước tiếp bởi bên cạnh Trang còn có người chồng hết mực thương yêu, cùng đứa con sắp chào đời. “Tình cờ chồng em cũng mang nhóm máu O, hiện tại anh ấy đang xuống dưới để hiến. Và rất có thể duyên phận, trong những giọt máu O mà em được nhận có cả máu của chính chồng em” - Trang cười nhợt nhạt.
Dù con Trang cũng sẽ mang bệnh Thalassemia giống mẹ nhưng cô tin, có tình yêu của cha mẹ, con cô cũng sẽ vượt qua để sống hạnh phúc.
Trang tâm sự thêm, với mọi người chỉ ăn cơm, uống nước là đủ nhưng với người bệnh chúng em cần cả máu truyền hàng tháng. Nếu không có máu, chúng em sẽ rất mệt mỏi, ốm yếu, thậm chí tử vong.
Bác sĩ Lê Thị Tâm (Khoa Thalassemia) cho biết, với các bệnh nhân có thai, do thai nhi “lấy máu” trực tiếp từ mẹ nên lượng máu truyền cho bệnh nhân cũng phải tăng gấp đôi, gấp rưỡi, đủ cho hai mẹ con. Nếu không có máu để truyền thì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dinh dưỡng của bào thai. Với những trường hợp như bệnh nhân Trang sẽ được ưu tiên khi có máu nhóm O. Tuy nhiên, do máu nhóm O đang khan hiếm nên bệnh viện phải cân đối khi có máu, ưu tiên bệnh nhân nặng trước.
Nằm viện để... chờ máu
Năm nay 17 tuổi, cũng là từng ấy năm Nguyễn Thị Viên ở Hải Dương phải chung sống với bệnh Thalassemia. Từ khi phát hiện bệnh, Viên phải gắn bó với Bệnh viện Nhi Trung ương để điều trị. Bố mẹ mỗi người một nơi, bà nội là người gần gũi chăm sóc Viên từ nhỏ đến giờ. Nhưng đến năm ngoái, sức khỏe của em suy sút nhiều, mệt mỏi, vận động khó khăn nên gia đình lại đưa em xuống Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương để điều trị trở lại. Hàng tháng, hai bà cháu lại lặn lội từ Hải Dương xuống Hà Nội điều trị. Con đường phía trước còn rất dài mà sức khỏe của bà ngày một yếu đi. Mỗi lần xuống viện, Viên lại được tiếp 2 - 3 lần nhóm máu O, tương đương 3 - 4 đơn vị máu. Lần này xuống viện, do nhóm máu O đang hiếm nên em cũng phải nằm chờ.
“Không có máu truyền cháu mệt vì không đủ máu, bà cũng mệt vì phải ở viện kéo dài. Mọi tháng máu đủ chỉ đi về trong ngày mọi chi phí sẽ đỡ hơn rất nhiều. Không biết hai bà cháu còn chờ đến bao giờ? Mà không phải chỉ bà cháu tôi, còn rất nhiều bệnh nhân khác cùng hoàn cảnh...”, bà nội Viên chia sẻ.
Bác sĩ Lê Thị Tâm cho biết, mỗi ngày khoa Thalassemia thường xuyên có khoảng 200 bệnh nhân nội trú và 30 - 40 bệnh nhân ngoại trú. Các bệnh nhân này đều phải được truyền máu, trong đó bệnh nhân nhóm máu O chiếm khoảng 50%.
Thalassemia hay còn có tên gọi là bệnh tan máu bẩm sinh, thiếu máu huyết tán, là bệnh lý của tế bào hồng cầu trong máu.
Bệnh nhân buộc phải truyền máu suốt đời và cần sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Khoảng cách giữa các lần điều trị dài hay ngắn tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh. Thông thường bệnh nhân đều phải điều trị tại bệnh viện hàng tháng. Nếu không được truyền máu, bệnh nhân sẽ gặp phải biến chứng trầm trọng như suy tim, gan, thận, rất dễ dẫn đến tử vong.
Thalassemia không phải là bệnh lây nhiễm như các lao, viêm gan mà có tính chất di truyền từ cha mẹ sang con. Mỗi năm có thêm 2.000 trẻ sơ sinh mắc bệnh và khoảng 20.000 người cần được điều trị. Đáng lo ngại, tại Việt Nam, khoảng 9 - 10 triệu người mang gen bệnh, đe dọa khả năng sinh con sẽ mắc căn bệnh nguy hiểm này.
Do thiếu máu, hàng ngày các bác sĩ trong khoa sẽ phải xét nghiệm chỉ số máu, nếu bệnh nhân nào thiếu máu nặng thì sẽ phải ưu tiên truyền máu trước, bệnh nhân nào nhẹ phải chờ. Vì thế, có những bệnh nhân bình thường chỉ cần nằm viện 1 - 2 ngày, truyền máu xong thì ra viện nhưng do thiếu máu nên phải nằm viện 1 - 2 tuần để... chờ máu. Không chỉ sức khỏe suy sụp, mệt mỏi, mất công mất việc của cả bệnh nhân lẫn người nhà đi cùng mà còn chi phí tốn kém.
Tại Việt Nam, gần 50% dân số có nhóm máu O nên số lượng bệnh nhân cần truyền máu nhóm O luôn cao hơn so với các nhóm máu khác. Trong những ngày qua, do ảnh hưởng của mưa bão tại nhiều địa phương, nên nhiều đơn vị đã phải hoãn hoặc không thể lập kế hoạch tổ chức hiến máu; đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ nhóm O giảm nghiêm trọng.
Tình trạng khan hiếm nhóm O cũng xảy ra tại nhiều địa phương trong cả nước như Tuyên Quang, Thanh Hóa, Bình Định, Lâm Đồng... Nhiều bệnh nhân phải mòn mỏi chờ máu, một số bệnh viện tại Hà Nội đã phải vận động người nhà bệnh nhân có nhóm máu O tham gia hiến máu.
TS. BS. Bạch Quốc Khánh - Viện trưởng Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương cho biết: "Mặc dù các cơ quan, đơn vị và cộng đồng đã có nhiều nỗ lực để tổ chức các ngày hiến máu và vận động những người nhóm O tham gia hiến máu, tuy nhiên lượng máu nhóm O tiếp nhận được còn chưa đáp ứng được nhu cầu. Chính vì thế, chúng tôi kêu gọi những người nhóm máu O tích cực tham gia hiến máu ngay, đặc biệt khi các lịch hiến máu ngay trước và sau kỳ nghỉ lễ 2.9 giảm”.
Hiện lượng máu O đang cực khan hiếm, ảnh hưởng rất nhiều đến việc điều trị cho bệnh nhân cần máu. Vì thế, ông kêu gọi cộng đồng tham gia hiến máu hỗ trợ người bệnh. Các bác sĩ, cán bộ viện máu đều tích cực tham gia hiến máu, nhưng cần có sự tham gia của cộng đồng mới đáp ứng đủ nhu cầu điều trị cho người bệnh.
