1
Ai tin thì đọc, không tin thì thôi.
Chồng tên Ly, vợ tên Lan, người cùng làng. Họ có tình ý với nhau từ thuở chăn bò. Khi Ly 17 tuổi, Lan 15, vào một buổi lửng sáng, con bò vàng nhà Ly đang nhởn nhơ gặm cỏ bên cạnh con bò cái đen vá trắng, thì Ly đến bên bờ ruộng rau muống. Anh chàng cúi xuống vừa móc đất vừa nói bâng quơ:
- Đất ở đây dẻo nhỉ?
Lan ngẩng mặt lên, bàn tay cô đang nắm chặt mớ rau vừa hái cũng bâng quơ theo:
- Đất dẻo thì làm cái gì?
- Sẽ nặn hình một cặp trai gái.
- Sao phải nặn đôi?
- Để nó lấy nhau mà lại… Yên…
Chuyện đang dở thì đám trẻ chăn trâu xô lại hát vống lên “hai vợ chồng, chống vợ đài bẻ cành gai, gài lỗ đít…”. Khuôn mặt Lan đỏ hắt lên như trái gấc chiêm chín bên hàng rào ruối xanh, tay quờ ngọn rau muống…
- Anh đi đi, không chúng nó chế, ngượng lắm.
Hôm sau, vừa thấy Lan đang định bước chân xuống ruộng rau thì Ly nhìn trước nhìn sau chạy ào đến. Ly dúi vội vào tay Lan, nói gấp gáp:
- Cậu cầm thằng con trai này. Cất đi không chúng nó nhìn thấy.
- Đứa con gái đâu? Lan lơ láo nhìn ra bãi chăn trâu, lắp bắp:
- Tớ giữ. Cho vào túi gài kim băng lại cho khỏi rơi.
- Nhớ rồi. Anh ra chăn bò đi, không có chúng nó lại… Nhanh lên em hãi hãi là…
2.
Ai tin đọc tiếp. Không tin thì dừng.
Ly và Lan thành vợ chồng. Bố mẹ Ly cho một mảnh đất, ngay cạnh bờ ao có bụi tre nơi có đôi cuốc làm tổ. Một căn nhà tranh được bố mẹ, họ hàng, và láng giềng dựng lên. Cặp tượng đất được đặt trên nóc chạn bát. Hồi còn vợ chồng son, đi làm về là y như rằng Ly lôi cặp tượng xuống để trên mặt bàn, rồi quay đủ các hướng ngắm nghía, thấy vợ về là y như rằng chồng tìm cớ hỏi:
- Em xem anh nặn cặp này có giống vợ chồng mình không?
- Anh đẹp, em thì xấu òm.
- Xấu ở chỗ nào?
- Thì cặp môi tượng của em đấy? Dày xụ như đỉa trâu.
Ly ngọ nguậy đầu nhìn tượng cô gái, à lên một tiếng:
- Ừ! Đúng! Môi vợ mình gọn, thanh thế kia cơ mà. Lấy dao gọt bớt nó đi vậy.
Lan xua tay lia lịa:
- Thôi. Nặn sao để vậy. Táy máy nhỡ vỡ một cái thì phí.
Ly nghe vợ đặt tượng cô gái đứng bên tượng chàng trai. Gã loe xoe cạnh vợ:
- Cũng tại lúc đó chúng nó đến, mà em lại cứ cúi mặt xuống thành thử anh không nhìn kỹ… Để anh xem cặp môi của vợ mình nào.
Lan xua tay đẩy chồng ra:
- Thôi nỡm ạ... Ban ngày ban mặt.
Đêm nào cũng thế, khi hai vợ chồng người đi nằm đã lâu, không gian chìm trong tiếng giun, dế, tiếng kẽo kẹt của thân tre cọ vào nhau. Lúc ánh trăng cuối đêm lọt qua khe hở mái tranh đậu trên mặt cô gái đất thì có tiếng nói. Thoạt đầu thì chỉ có một tiếng lào khào, sau đó to dần ra từ đôi gái trai đất. Giọng con trai trầm khàn:
- Em còn thức không?
Giọng con gái thanh thanh như chỉ chờ như thế:
- Em vẫn thức chờ anh đây. Đã là đất thì ngủ thế nào được?
- Em vẫn yêu anh chứ?
- Không yêu anh thì em đứng bên anh làm gì.
- Em là đất nên không đi được. Nếu đi được thì em đã bỏ đi tận đẩu tận đâu. Quên anh ngay.
- Em thề đây này… Giọng cô gái đã sụt sịt.
- Người ta chỉ nặn có hai, chứ thêm người nữa, thì em bỏ anh để đến với người ấy.
Giọng cô gái ướt sũng:
- Đàn ông hay ghen lắm. Còn đàn bà chúng em đã yêu ai chỉ biết có người ấy. Anh đừng nghi ngờ, tội em lắm, anh cũng chuốc khổ vào thân mình…
Một chút ngập ngừng rồi tiếng cô gái khóc hu hu:
- Anh không tin, em rơi khỏi nóc chạn này cho vỡ tan tành ra. Lúc ấy anh biết lòng dạ em đối với anh thế nào.
- Thôi anh xin. Anh tin em. Đừng!
- Tin thật không?
- Anh thề. Nếu không, anh sẽ bị con chuột ăn vụng mỡ nó chạm vào, anh sẽ rơi xuống vỡ tan tành.
- Em tin. Tránh xa con chuột ra… Phỉ phui lời anh đi.
3.
Tin thì đọc tiếp. Không tin thì dừng.
Lấy nhau được ngót bốn năm thì họ đã có hai đứa con. Nếp tẻ đủ cả. Tên con trai đầu là cu Lai. Tên con gái sau là cái Huệ. Cu Lai lên năm, con Huệ lên ba thì đất làng Chiện bắt đầu có giá, dân làng Chiện đua nhau bán đất cho thiên hạ. Mảnh đất trước đây mấy ai để ý đến khi làng rộ lên chuyện bán đất thì Ly mới tính toán. Hóa ra mảnh đất của họ những ngót bốn trăm mét. Thấy quanh năm bán mặt cho ruộng, vườn cũng chẳng bằng người ta bán đi vài chục mét đất. Không hỏi vợ, Ly cắt non nửa mảnh đất bán cho ông Bái ở trong phố. Số tiền ấy Ly sửa sang nhà cửa, sắm đồ, trong đó có cái tivi to nhất làng, những 48 inch. Ông Bái mua đất, làm nghề chuyên đục đá, nấu đồng đổ khuôn để thành tượng đủ thứ hình. Cái vuông chằn chặn, cái nhọn hoắt như mũi tên. Cái hệt compa học sinh dựng ngược lên... Chẳng cái nào có hình mặt người. Vậy mà ông Bái bảo, tượng cạnh hàng rào là Thạch Sanh, tượng cạnh gốc cây vối mới bị cưa tạc Ngài Quang Trung. Một hôm Ly tò mò ra xem ông Bái xoay trần để lộ một cơ thể ọp ẹp, hằn rõ khung xương, tay cầm búa, tay cầm đục như đục thợ mộc gõ chan chát vào một tảng đá to tướng:
- Anh lại đẽo tượng à?
- Phải nói là tạc. Tớ nhận hợp đồng cho một tỉnh. Hợp đồng ký rồi. Mới nhận một phần ba tiền.
- Em không hiểu.
Bái nhảy phót khỏi cái bệ đang đứng, rút bao thuốc nhàu nhĩ vì bị ép trong túi quần bò. Bật lửa, châm thuốc. Đôi má Bái càng lõm vì độ rít sâu. Giọng Bái hể hả:
- Giá bốn tỉ rưỡi. Bọn địa phương sẽ tố tượng này gấp đôi, gấp ba. Tớ tính thấy được nên giả vờ làm cao một chút rồi ký roẹt. Cầm trước hơn tỉ nên mới có để trả tiền đất cho vợ chồng cậu.
- Gần tỉ tiền đất nhà em á…? Mặt Ly chuyển màu bạc phếch khi nghe nhà điêu khắc nói nhẹ thoãng về món tiền khủng.
Bái xua xua điều thuốc đang cầm:
- Hôm nọ, vợ cậu cho tớ xem đôi tượng đất cậu nặn. Hóa ra cậu có khiếu nghệ thuật. Nếu thích, tớ chọn cậu là phụ tá… hợp tác làm nghệ thuật. Còn hai, ba tỉnh nữa đang muốn tớ làm tượng cho họ. Nhưng bận quá, sức tớ có hạn. Nếu cậu đồng ý thì… Làm với tớ phải đi nhiều. Đi thăm thú, nhử thính các địa phương muốn làm tượng. Đi tăm những chỗ có đá phôi ngon. Cậu phải nói, ở thành phố là chính, sáng tác mới về. Nghề này làm chơi ăn thật. Tất nhiên phải có tài, chứ dùi đục chấm mắm cáy thì dúi tiền vào tay cũng chịu.
Đêm đó sau khi hai vợ chồng Ly, Lan lào khào bàn nhau chuyện hợp tác với ông Bái. Rồi chẳng mấy chốc kiếm được cái nhà ở phố. Giàu nhà quê không bằng ngồi lê hàng tỉnh. Lúc đó, làng này có dám coi thường thằng Ly nữa không. Sau lào khào, đến tiếng huỳnh huỵch trên giường. Ly vừa lầm bầm vừa rít lên khoái chí vì quyết định của mình. Bằng thời gian uống hết vài vại bia với lạc luộc, đậu sống thì cặp người im như bánh đúc đổ sàng.
Người ngủ rồi thì đất lên tiếng.
Thoạt đầu là tiếng cô gái:
- Em lo lắm.
Khuôn mặt chàng đất lờ mờ trong ánh đèn ngủ treo trên tường. Giọng chàng vẫn trầm khàn:
- Có gì mà lo em?
- Rồi anh xem. Anh Ly ra thành phố, đi chỗ nọ chỗ kia, rồi không như trước nữa.
- Không như trước là thế nào?
- Cũng là chuyện mình đấy. Đàn ông, con trai thì dù có là đất cũng trông núi nọ, núi kia lắm. Vả lại anh Ly nặn ra anh, anh thể nào chả giống anh ấy.
- Em không từ anh ấy nặn hay sao?
- Em là đàn bà, con gái…
- Hôm trước anh lo, giờ đến em. Mình là đất, yêu thương nhau cả đời chứ có như giống người đâu.
Cô đất sụt sịt:
- Anh biết nói khéo rồi đấy... Những người nói khéo là... khó tin lắm…
- Vớ vẩn. Anh mà đi được gần em thì có mà…
- Cứ thử nhấc lên xem nào. Người ta muốn thì có lúc sẽ được. Trăm sự do lòng mình mà ra.
- Vậy thì anh sẽ cố. Biết đâu chẳng đến được bên em
4.
Ai tin thì đọc tiếp. Không tin thì có thể dừng.
Ly theo nhà điêu khắc Bái ra phố. Một tòa nhà cao lêu đêu nằm trong một ngõ đủ cho một chiếc ô tô con đi. Tầng hai, tầng ba không khác nhà bình thường. Tầng một, ai yếu bóng vía vào ban đêm thì khó dám ở một mình. Một khoảng rộng gần trăm mét vuông, lổng chổng toàn những tượng người bằng đá. Cái thì cụt đầu, cái thì chưa có tay. Trên sàn bừa bộn cánh tay, bắp chân, đầu đủ loại của những pho tượng. Mắt tượng đều mở trừng trừng.
Ly ở nhà ông Bái ba hôm mà không thấy vợ con ông này đâu. Hỏi, ông bảo, “Nghệ sĩ lớn không giống người thường. Mai kia cậu thành nghệ sĩ cũng thế thôi”. Đến ngày thứ tư, vào quãng gần trưa thì ông Bái đi đâu về kéo theo hai cô gái, môi cô nào cũng đỏ đọc như chảy máu.
- Ai đấy anh? Ly rụt rè hỏi nhỏ.
- Người mẫu.
Trả lời qua quýt với Ly xong, ông Bái quay sang hai cô gái hỏi:
- Làm luôn được chứ?
Một cô thân hình to ngang nháy mắt với cô có đôi chân dài, cặp mắt bôi chì đen sẫm nói với ông Bái:
- Ô kê. Anh bảo bọn em đứng đâu đây?
- Gần pho tượng bình minh lên kia kìa…
- Bình minh lên đâu? Cô chân dài liếc nhanh Ly đang ngơ ngác.
- Chỗ pho người đàn ông khỏa thân tay đang giơ lên.
- Hiểu rồi.
Nói chưa dứt hai cô nhanh chóng lột sạch quần áo của mình ra vắt lên vai pho tượng gã đàn ông cụt đầu đang giơ tay. Ly rùng mình quay mặt đi. Cô đẫy đà tô hô đi lại gần Ly, cười khanh khách:
- Anh chưa thấy đàn bà, con gái cởi truồng bảo giờ à?
- "Cẩm Thương. Nói là khỏa thân cho nghệ thuật", ông Bái nhắc.
- Khỏa thân với cởi truồng thì có khác gì nhau. Cô chân dài cười ầm ĩ.
- Thôi. Một đứng, một ngồi…
Mặt Bái nghiêm lại. Ông bất động trước tờ giấy trắng to tướng, kẹp trong cái giá nhôm. Đôi mắt ông trơ ra hệt mắt trên đầu đá. Bàn tay có những ngón tay dài ngòng của ông cầm cái bút chì to tướng, phẩy nhanh những nét đầu tiên đen sì lên giấy. Thỉnh thoảng ông giơ tay phẩy phẩy về phía hai cô gái. Không gian trơ cứng trong sự im lặng khô khốc. Bỗng ông Bái kêu lên, vỗ đầu bành bạch:
- Bố cục chưa hoàn chỉnh, còn thiếu một mảng…
Ông Bái vứt cái bút xuống quay về phía Ly đang đờ mặt cố nhìn đi chỗ khác.
- Phải rồi. Cậu nữa. Cởi quần áo ra. Cởi hết.
- "Tôi"? - Ly run run hỏi.
- Nhanh lên. Đứng bên trái Cẩm Thương. Không cãi.
Đúng lúc này ở làng. Nhà vợ chồng Ly, Lan vắng tanh. Cặp trai gái đất lại ngúc ngắc trò chuyện. Cô gái đất sụt sịt:
- Em lo lắm.
- Sao mà lo?
- Chứ lại không à? Đàn ông ở làng thì không sao, đi ra tỉnh thành, lại theo nghề đục đẽo đá với gỗ…
- Ông Bái bảo là nghệ thuật.
- Nghệ thuật. Đang chân lấm tay bùn làm ruộng, giờ ăn trắng mặc trơn, xung quanh có mắt xanh, mỏ đỏ… lại đến ruồng rẫy vợ mảy trấu thôi.
- Đấy là việc của người, mình là đất làm sao dúng vào được.
- Anh mà thế... em làm sao sống được đây.
Mặt cô gái sẫm lại trong màu đất.
5.
Đọc đến đây ai vẫn chưa tin thì dừng lại, ai tin thì mời xem tiếp.
Duyên do thế này. Buổi chiều ngày thứ 14 tính từ ngày Ly rời làng ra nhà ông Bái thì anh chàng thất thểu về nhà. Nói thất thểu vì cả ngày hôm đó ông Bái và nàng người mẫu chân dài tên Ly Ly đi gọi là dã ngoại gì ấy. Chả biết có hẹn hò không mà Bái vừa ra khỏi nhà thì người mẫu Cẩm Thương đậm đà đến. Qua mấy lần gặp nhau, Cẩm Thương có vẻ quyến luyến Ly. Khi có hai người thì nàng bảo:
- Thân hình của anh mới đúng là đàn ông. Như anh Bái ý à, tượng thì bức nào cũng cũng lừng lững, cơ nào ra cơ ấy, còn thân thể op ẹp toàn xương, thêm mùi của tuổi già. Ngái, mốc kinh.
Nàng thổi cơm. Nấu các món cho chàng uống rượu ngâm quả mỏ quạ và chuối hột. Nàng khỏa thân cho chàng học ông Bái cầm dùi, búa đục, đẽo vào tảng đá cứng chối tay. Đục, đẽo chán nàng bắt Ly rửa tay rồi lên giường với nàng. Trên giường nàng nũng nịu hỏi nhà cửa ở quê thế nào. Sổ tiết kiệm có mấy cái, có dành được ít vàng nào không? Anh chàng Ly say Cẩm Hương còn hơn say rượu thuốc của ông Bái.
Ly lơ mơ nói rằng, nhà anh rộng lắm. Sổ tiết kiệm có đâu dăm bảy cái, cái nào ít là 500 triệu, còn là tiền tỉ. Vàng hơn trăm cây. Cẩm Hương tì tay trần lên ngực Ly mắt nhướn lên: “Thân hình anh đẹp thế này, đi xe hơi phí. Mới lại anh chưa biết lái. Học lái tốn thời gian, lại mất tiền lấy bằng. Anh mua cái SH đi cho đẹp. Dáng em thế này ngồi sau SH nổi lắm đấy. Kỳ sau gặp là anh phải đi SH. Nhớ chưa?”
6.
…Mở cửa nhà, thấy nhà trống hoang. Ly vào nhà, đi về phía ấm nhôm đen sì để góc nhà, nhấc lên tu một hơi. Đã cơn khát, Ly ngồi phịch xuống. Vừa lúc đó Lan đặt gánh thóc vừa phơi ở ngoài sân chùa về. Vào nhà, nhìn thấy chồng, cô ngạc nhiên đưa tay lên trán chồng hỏi:
- Anh bị mệt à?
Ly chun mũi vì mùi mồ hôi chạt người vợ, gã nhớ mùi nước hoa ngào ngạt trên tay Cẩm Hương. Ly gạt tay vợ ra làu bàu:
- Tay gì mà hôi sì ra thế!
Lan lùi lại: “Quần quật từ sáng đến giờ thì thế đấy. May mà chạy kịp chứ không mưa xuống thì khổ…”.
Ngoài trời đột nhiên có tiếng sét nổ váng óc. Lan nhìn chồng, hỏi nhỏ:
- Sao đi lâu thế? Có được việc gì không?
- Từng ấy ngày làm gì đã lâu. Thế chỗ tiền bán đất còn lại để đâu rồi?
- Tháng trước gửi tiết kiệm anh quên à? Mà hỏi để làm gì?
- Có việc mới hỏi chứ?
- Việc gì mà cần nhiều tiền thế?
Ly sẵng giong:
- Mua cái xe máy đi cho tiện chứ cứ diễu xe buýt người ta khinh cho.
- Ai khinh?
- Chúng bạn ngoài phố chứ còn ai?
- Đi từng nấy hôm được đồng nào chưa mà đã…
- Cái cô này… Làm nghệ thuật… nên không thể không có xe máy để đi.
Ly ngật ngưỡng đi quanh nhà:
- Phải có xe thì mới làm ra tiền chứ…
Lan nhìn chồng chăm chắm:
- Em nghĩ, hay là anh đừng đi theo ông Bái nữa, ở nhà mà làm ăn chứ… em tính.
Ly trừng mắt nhìn vợ:
- Vớ vẩn. Chả biết gì về nghệ thuật. Không đầu tư, cứ ngồi đó chờ ăn sẵn thì có mà khối.
- Em thấy thế nào ấy.
Ly đi đến chỗ cái đôn đặt hai bức tượng đất. Nghe vợ nói, Ly có vẻ bực bội, anh chàng giơ cao tay lên quát to:
- Nhà quê, chả biết con mẹ gì cả.
Bàn tay Ly hạ xuống, giáng mạnh một cái, trúng đầu chàng trai đất. Bức tượng gãy đôi. Đầu nằm trên mặt đôn, thân rơi xuống đất vỡ tan tành.
Vợ Ly hoảng hốt chạy lại kêu thất thanh:
- Anh làm vỡ tượng đất rồi. Trời ạ! Bao nhiêu năm không sao thế mà... giờ đây…
Tối đó vợ chồng Ly Lan nằm một giường, quay lưng vào nhau. Lan rấm rứt khóc. Ly giả vờ ngủ say, nhưng đang nghĩ đến thân thể thơm phức của Cẩm Hương áp vào ngực mình...
Trên mặt đôn, mắt cô gái đất trơ ra nhìn mảnh đầu vỡ, bờ vai chàng trai đất nằm lăn lóc bên cạnh phần thân dưới. Cô gái đất nấc lên:
- Thế là anh vỡ mất rồi. Làm sao có thể gắn lại như xưa… Bao năm không sao… Đi ra thành phố có mấy ngày mà.. mà…
