Khi ấy, hạnh phúc mới được định nghĩa giản dị làm sao: Hạnh phúc là có một sức khoẻ bình thường. Hạnh phúc là khi nhìn thấy những người thân yêu của ta vẫn khỏe mạnh, bình yên bên ta, để có thể cùng nhau ăn một bữa cơm, uống một chén trà, cùng nhau nghe một bản nhạc quen, cùng nhau đọc một cuốn sách mới. Hạnh phúc là khi được giúp đỡ người khác...
Mùa xuân này, tôi trở lại Chùa Hương, đi vãn cảnh chứ không phải đi lễ. Chùa Hương sau gần 3 năm vắng khách do dịch COVID-19 nay đã có nhiều thay đổi: Xe điện, vé điện tử, thuyền sơn xanh. Nhưng có lẽ thay đổi hơn cả là những gương mặt người rạng rỡ. 10 người tôi hỏi trên con đường từ bến đò suối Yến lên tối động Hương Tích, thì 7 người nói rằng họ sẽ cầu sức khoẻ, bình an. Phải chăng tài lộc không còn là ưu tiên hàng đầu?
“Bọn em chỉ cầu bình an. Chúng em đi Chùa Hương lần này trước khi bạn em đi nghĩa vụ quân sự và cũng là... ngày 14.2 sớm đấy anh ạ” - một cô gái vừa nói, vừa cười tinh nghịch nép vào chàng trai bên cạnh trên chuyến đò chầm chậm ở suối Yến. Dịp lễ Tình nhân mà lên... chùa? Nghe là lạ mà cũng rất dễ thương.
Đôi khi, người ta cứ nghĩ rằng lớp trẻ hiện nay ích kỷ, chỉ lo lắng cho bản thân, hoặc rộng hơn một chút là gia đình. Nhưng cứ nhìn gương mặt trẻ trung, tươi tắn của chàng trai sắp lên đường nhập ngũ, điều ấy đã không đúng.
Trong mùa tuyển quân 2023 này, có nhiều câu chuyện khiến chúng ta phải suy ngẫm. Ở Hải Phòng, trong số 2.500 tân binh lên đường nhập ngũ có chàng trai Phạm Thái Sơn. Sơn mới 24 tuổi, thạc sĩ chuyên ngành tài chính, trú tại phường Hoàng Văn Thụ, quận Hồng Bàng. Điều đặc biệt là Phạm Thái Sơn đang là Tổng Giám đốc Tổng Công ty Bình An chuyên lĩnh vực công nghiệp đóng tàu. Lẽ ra, Sơn đã chuẩn bị đi làm nghiên cứu sinh tại nước ngoài nhưng anh đã hoãn lại, viết đơn tình nguyện nhập ngũ, ủy quyền cho người khác điều hành doanh nghiệp để thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Được phát biểu trước các tân binh, Sơn nói: “Lên đường nhập ngũ là vinh dự và cũng là trách nhiệm của mỗi thanh niên. Chúng tôi tự hào được tiếp bước truyền thống cha anh đi trước.
Chúng tôi là thanh niên được sống và học tập trong thời kỳ đất nước hòa bình, ổn định và phát triển. Cũng như bao thế hệ thanh niên khác, tôi nhận thức rõ việc lên đường nhập ngũ là trách nhiệm, nghĩa vụ và cũng là quyền lợi cao quý.
Vì vậy trách nhiệm của thế hệ trẻ chúng tôi là phải giữ vững và phát huy truyền thống, bảo vệ Đảng, Nhà nước và cuộc sống hòa bình của nhân dân”.
Còn bố Sơn, Anh hùng lao động Phạm Văn Trung chia sẻ rằng: "Giá trị của một con người không phải thể hiện ở bằng cấp hay chức vụ mà phải được đánh giá từ những đóng góp cho kinh tế, xã hội. Trước khi con trai tôi muốn đóng góp cái gì đó cho xã hội thì việc đầu tiên là cháu phải hoàn thành nghĩa vụ với đất nước".
Trong các định nghĩa về hạnh phúc, có định nghĩa về nghĩa vụ và sự đóng góp cho đất nước.
Câu chuyện của chàng trai tình cờ tôi gặp ở Chùa Hương và Phạm Thái Sơn, tôi nhớ đến những câu thơ trong trường ca Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm:
“... Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”
Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”
Thời gian đằng đẵng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất nước vẹn tròn, to lớn...”
Tháng Hai này, có những ngày đặc biệt. Đó là ngày thành lập Đảng 3.2 và Ngày kỷ niệm chiến tranh biên giới 17.2. Bố tôi là một Đảng viên và cũng từng là một cựu chiến binh tham gia cuộc chiến biên giới năm 1979. Ông may mắn trở về mà không bị một vết thương nào nhưng rất nhiều đồng đội của ông, cả những người bạn chăn trâu nhập ngũ năm đó đã vĩnh viễn nằm lại. Cứ gần ngày 17.2, ông lại trịnh trọng khoác lên mình bộ quân phục cũ, thắp hương cho các bạn mình và thường nói với con cháu: “Đừng bao giờ để sự hy sinh của những người lính trở nên vô nghĩa. Hạnh phúc càng trở nên rõ ràng khi đã đi qua những ngày khó khăn”.
Cũng vào ngày 17.2, năm 1947, trong thư gửi đồng bào tản cư, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Tôi và Chính phủ không giờ phút nào không lo lắng đến các đồng bào. Bây giờ đang cực khổ, thì chúng ta vui chịu với nhau. Đến ngày kháng chiến thắng lợi, độc lập thành công, chúng ta sẽ cùng nhau vui sướng. Con cháu Lạc Hồng, bao giờ cũng quật cường, không bao giờ sợ khổ”.
Tôi đọc ở đâu đó, có một người viết thế này: “Rồi sẽ có một ngày bản thân chúng ta phát hiện thì ra hạnh phúc đến từ những điều đơn giản. Hạnh phúc luôn là một cuộc hành trình chứ không phải là đích đến. Chả có một ai thực sự cán đích, khi không hiểu cái thực sự cần thiết cho hạnh phúc của chính mình. Vì thế hãy cứ sống và yêu thương hết mình. Hạnh phúc chỉ là vậy, không quá xa lạ đâu. Nó luôn ở gần ngay bên chúng ta và trong chính cuộc sống này”.
Cuộc sống còn nhiều vất vả, đất nước còn rất nhiều khó khăn. Quá trình ấy tạo ra vô vàn áp lực: Áp lực về gia đình, áp lực về kinh tế, áp lực về công việc. Điều đó khiến không ít người buông xuôi, bỏ cuộc.
“Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ biết dành phần ai?” - câu hát của nhạc sĩ Trần Long Ẩn không phải là khẩu hiệu mà là một cách sống, một lựa chọn sống. Khi nhận ra điều này, còn người ta sẽ nhận ra được sự hạnh phúc trong cuộc sống và trong chính công việc mình đang làm.
Việt Nam đang ở đâu trong những tiêu chí về hạnh phúc? Năm 2022, báo cáo Hạnh phúc Thế giới (World Happiness Report - WHR) đã đưa ra con số: Chỉ số Hạnh phúc của Việt Nam liên tục được cải thiện và đứng thứ 77 thế giới. Một thứ hạng mang lại những niềm vui nhưng cũng cho thấy nhiều việc phải làm.
Hành trình hạnh phúc của một dân tộc, một đất nước sẽ gắn với hạnh phúc của mỗi cá nhân, mỗi con người. Tháng 5.2021, trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam", Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng làm rõ hơn nội hàm của việc phát triển xã hội gắn với hưởng thụ và hạnh phúc người dân: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, "cá lớn nuốt cá bé" vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm.
Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hoà với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và huỷ hoại môi trường.
Và chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có...”.
Hạnh phúc không có chân và không tự đến. Mỗi cá nhân phải tìm kiếm, hưởng thụ và có trách nhiệm với hạnh phúc của xã hội.
Tôi nhớ đến đôi bạn trẻ mà chưa kịp hỏi tên gặp tình cờ ở Chùa Hương, nhớ đến những phát biểu không hề hoa mỹ, sáo rỗng của tân binh Phạm Thái Sơn hay những đồng đội của bố tôi đang nằm lại đâu đó trên những ngọn núi, cánh rừng biên giới phía Bắc... và biết chắc rằng đó là những con người hạnh phúc bởi đã và đang đóng góp vào hành trình hạnh phúc của cả đất nước hôm nay.
