Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt

City = thành phố?

PGS.TS. PHẠM VĂN TÌNH |

Các bạn Hoàng Quyên, Nguyễn Thị Nữ, Cao Thị Huệ (Đại học Quy Nhơn) có hỏi: “Vừa rồi, ra Hà Nội, chúng tôi được bạn bè dẫn đi thăm nhiều nơi, trong đó có những địa điểm quan trọng gắn mác...City. Theo chúng tôi biết thì Thủ đô Hà Nội đã là một thành phố rồi, bây giờ lại có thêm hai thành phố nữa. Phải chăng những thành phố lớn (như Hà Nội) thì bản thân nó lại có thêm những “thành phố nhỏ”?”

Nhưng thực tế, Thủ đô có nhiều City, như FLC Garden City (Thành phố Công viên), Bright City (Thành phố Sáng tươi), Hanoi Creative City (Thành phố Sáng tạo)… Ngay cả Ecopark, tuy không có chữ “city” nhưng vẫn được gọi là “Thành phố Màu xanh”. Trong tương lai, cứ đà này, chắc sẽ tiếp tục có nhiều “city” nữa trong lòng Hà Nội.

Trong tiếng Việt, từ thành phố được dùng để chỉ “khu vực dân cư tập trung với quy mô lớn, thường có công nghiệp và thương nghiệp phát triển” (Từ điển tiếng Việt - Hoàng Phê chủ biên, NXB Đà Nẵng, 2015). Có hai từ đồng nghĩa với thành phố là “đô thị”, “thành thị” (trái nghĩa với nông thôn). Tuy nhiên, thành phố lại là một cấp trong phân cấp hành chính quản lý của nhà nước Việt Nam, trong đó có "thành phố trực thuộc Trung ương" và "thành phố trực thuộc tỉnh". Thành phố trực thuộc Trung ương là một đơn vị hành chính tương đương với cấp tỉnh. Đây là các thành phố nằm dưới sự quản lý trực tiếp của chính quyền Trung ương. Còn thành phố trực thuộc tỉnh thì có quy mô nhỏ hơn, nằm dưới sự quản lý của tỉnh (chỉ tương đương với cấp huyện). Trong sự phân loại đó, còn có sự phân biệt mức độ: đô thị cấp I, cấp II, cấp III với những tiêu chí về diện tích, cơ sở hạ tầng, quy mô phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, thương mại... Hiện tại, Việt Nam đang có 5 thành phố trực thuộc Trung ương (Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ). Còn lại là các thành phố thuộc tỉnh (mà không phải tỉnh nào cũng có).

Trở lại vấn đề mà các bạn hỏi. Hiện nay, có rất nhiều khu xây dựng mới được gọi là “city”. City trong tiếng Anh có nghĩa là “thành phố, thành thị, đô thị”. Nó được dịch là “thành phố” nếu địa danh đó tương đương với một cấp trong hệ thống quản lý nhà nước, ví dụ: Hồ Chí Minh City (Thành phố Hồ Chí Minh), Manchester City (Thành phố Manchester), Mexico City (Thành phố Mexico, phân biệt với quốc gia Mexico)… Còn trong các tổ hợp ở Việt  Nam như vừa dẫn thì chỉ nên hiểu từ city có nghĩa là “khu đô thị” hay “đô thị”. Dĩ nhiên, không phải là mọi cụm công trình xây dựng cho một khu dân cư đều được gọi là city/ khu đô thị. Những nơi này phải đảm bảo những tiêu chuẩn về diện tích, hạ tầng cơ sở (đường giao thông, hệ thống cấp thoát nước, điện…), số cư dân và đặc biệt là phải có các dịch vụ tiện ích cơ bản khác, như trung tâm thương mại, siêu thị, bưu điện, ngân hàng, phòng khám (hay bệnh viện), trường học (tối thiểu là trường mầm non và tiểu học), nhà hát/ rạp chiếu phim, không gian cây xanh, quảng trường, khu vui chơi giải trí (như sân thể thao, bể bơi, sân tennis, sân bóng các loại…). Nếu đối chiếu với những tiêu chuẩn đó, thì hiện nay ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh thành khác, có nhiều địa điểm được gắn mác “city” nhưng chưa đáp ứng được những tiêu chuẩn cơ bản để được gọi là “khu đô thị”. Tên gọi “city” được dịch, như Thành phố Hoàng gia, Thành phố Thời đại… như các bạn vừa dẫn là không thích hợp. Chỉ nên gọi là “(Khu) đô thị Hoàng gia”, “(Khu) đô thị Thời đại”… mà thôi.

PGS.TS. PHẠM VĂN TÌNH
TIN LIÊN QUAN

Tiền vệ Hùng Dũng: Tôi buồn vì không thể tặng quà thầy Park Hang-seo

AN NGUYÊN |

Tiền vệ Hùng Dũng và các đồng đội tuyển Việt Nam bày tỏ sự tiếc nuối khi không thể mang về món quà ý ở giải đấu cuối cùng của huấn luyện viên Park Hang-seo.

Bắt tạm giam 2 nữ phó giám đốc Bệnh viện TP Thủ Đức

Việt Dũng |

Mở rộng điều tra vụ án sai phạm về đấu thầu xảy ra tại Bệnh viện TP Thủ Đức (TPHCM), Cơ quan Cảnh sát điều tra đã bắt tạm giam 2 phó giám đốc đơn vị này.

Bến xe lớn nhất nước đông nghẹt người về quê đón Tết

MINH QUÂN |

TPHCM - Chiều 16.1, hàng nghìn người đổ về bến xe Miền Đông mới để về quê đón Tết. Do lượng khách tăng đột biến nên bến xe Miền Đông mới không đủ ghế cho khách ngồi chờ, nhiều người phải ngồi dưới sàn nhà.

Tết Hà Nội với hương vị ô mai gừng thân quen

Vân Hoa |

Dịp Tết đến, người người đổ về Hàng Đường, con phố nổi tiếng về mứt, ô mai. Trong đó, ô mai gừng là món được mua nhiều hơn cả, bởi vị cay nồng, ấm đượm rất hợp với tiết xuân.

Thông xe đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài, các phương tiện đi thế nào?

PHẠM ĐÔNG |

Sở GTVT Hà Nội đồng ý cho các phương tiện được đi 2 chiều trên tuyến đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài. Đồng thời, cấm phương tiện tham gia giao thông đường bộ rẽ trái từ đường La Thành vào đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài.

Đào, quất mini hút khách dịp Tết Nguyên đán, tiểu thương thu bạc triệu mỗi ngày

Anh Tuấn |

Tết Nguyên đán đang cận kề, thời điểm này tại chợ hoa Quảng An, Lạc Long Quân (Tây Hồ, Hà Nội), chợ hoa Hàng Lược (quận Hoàn Kiếm) đã bày bán những cành đào Nhật Tân phục vụ nhu cầu của người dân thủ đô. Đặc biệt, những cành đào mini, giá từ 50.000 đồng - 150.000 đồng được nhiều người lựa chọn.

Nói về sai phạm ở Cục Đăng kiểm, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải: "Tôi cũng thấy xấu hổ"

Khánh Hoà |

Nhìn lại vụ việc liên quan tới Cục Đăng kiểm thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng thừa nhận dù mới về công tác tại bộ 2 tháng nhưng bản thân ông cũng thấy xấu hổ khi biết thông tin. Tuy nhiên, ông Thắng khẳng định cán bộ hư thì phải xử lý, kể cả thay 100% nhưng vẫn phải tập trung làm tốt nhiệm vụ được giao.

Tất bật ngược xuôi giao hàng, shipper vẫn lo không có Tết

Thiện Nhân-Tùng Giang |

Nhiều shipper giao hàng chia sẻ, những ngày giáp Tết Nguyên đán dù đơn hàng tăng cao nhưng thu nhập thực tế vẫn chưa đạt như kỳ vọng.