Thuế thu nhập cá nhân bất hợp lý
Nguyễn Hương (quê Hà Tĩnh) - nhân viên văn phòng một công ty truyền thông ở Hà Nội - có tổng thu nhập năm 2021 là 317 triệu đồng, trừ tiền bảo hiểm xã hội 4,8 triệu đồng và giảm trừ người nộp thuế là 132 triệu đồng, thu nhập còn lại phải tính thuế của Hương là 180 triệu đồng (trong đó, thu nhập bình quân hàng tháng khoảng 15 triệu đồng).
Vì đang độc thân, bố mẹ trong độ tuổi lao động, nên Hương không được giảm trừ gia cảnh với người phụ thuộc. Với thuế suất 15% (bậc 3), tổng thuế phải nộp theo quyết toán là hơn 18 triệu đồng, chưa kể thuế đã nộp qua lương tháng. Số thuế phải nộp theo Hương là "quá cao, bất hợp lý".
"Bình thường, tôi không để ý đến số thuế phải nộp nhưng nay nhìn lại thì một năm tổng cộng cũng hơn 44 triệu đồng là không ít. Trong khi đó, tiền thuê nhà, ăn uống, học hành, xăng xe đi lại, điện nước… phải tính toán rất kỹ mới đủ" - Hương nói.
Anh Nguyễn Anh Tuấn (Cầu Giấy, Hà Nội) - nhân viên ngân hàng - cũng cho hay, 2 năm trước khi chưa lập gia đình, mức giảm trừ người phụ thuộc được nâng từ 3,6 triệu lên 4,4 triệu đồng. Từ khi có con nhỏ cách đây một năm, anh cho rằng, mức 4,4 triệu đồng này quá thấp để nuôi con nhỏ dưới một tuổi.
"Mức phụ thuộc là 4,4 triệu đồng mỗi người một tháng không thể đáp ứng nhu cầu cơ bản, bởi mức chi tiêu của người phụ thuộc không quá khác biệt so với người nộp thuế trong cùng gia đình" - anh Tuấn nói và nhẩm tính, thu nhập của anh khoảng 20 triệu đồng. Mỗi tháng, chi cho con gái hơn 1 tuổi không dưới 6 triệu đồng, trong khi anh phải trả tiền nhà trả góp 8 triệu đồng/tháng.
"Đủ thứ phải chi tiêu, từ tiền ăn, bỉm, sữa cho con, giúp việc theo giờ, trả nợ ngân hàng, chưa kể lúc con ốm đau… nên tôi luôn phải tính toán chi li, nhưng đến cuối tháng cũng không để ra được đồng nào. Mỗi tháng, sau khi trừ tiền nộp bảo hiểm bắt buộc, giảm trừ gia cảnh, tôi vẫn phải đóng thuế thu nhập" - anh Tuấn cho hay.
Cũng theo anh Tuấn, biểu thuế suất quá dày với các bước thuế ngắn gây áp lực không nhỏ cho người nộp thuế, bởi thu nhập vừa mới nhích lên đã rơi vào bậc thuế cao hơn. "Tôi thấy mức thu thuế suất thu nhập cá nhân cần phải sửa đổi cho phù hợp với tình hình mức sống hiện nay.
Người làm công ăn lương như chúng tôi làm "bục mặt" chưa đủ trang trải cuộc sống đã phải đóng thuế. Bởi, ngoài tiền chi tiêu cá nhân, sinh hoạt ăn uống hằng ngày, tiền thuốc men ốm đau, thì người lao động cũng cần một khoản tiền dự phòng để nếu chẳng may gặp sự cố như bệnh tật, tai nạn, mất sức khoẻ… còn có một khoản để xoay xở" - anh Tuấn nói.
Cần xem xét giảm thuế thu nhập cá nhân cho người lao động
Dù nhiều người thấy rõ sự bất cập trong việc tính thuế thu nhập cá nhân cũng như mức giảm trừ gia cảnh hiện nay, tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng, mức giảm trừ bản thân và giảm trừ người phụ thuộc hiện nay đã hợp lý. Bộ này cho biết, các mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân này đã góp phần giảm bớt nghĩa vụ cho người nộp thuế, số thuế phải nộp đã giảm cho mọi đối tượng nộp thuế.
Ngoài ra, theo tính toán của bộ, với mức giảm trừ hiện nay, người có thu nhập từ tiền lương, tiền công 17 triệu/tháng (nếu có một người phụ thuộc) hay 22 triệu/tháng (nếu có 2 người phụ thuộc) cũng chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Trường hợp cá nhân có thu nhập lớn hơn các mức trên (17 triệu và 22 triệu đồng/tháng), nếu có ít nhất một người phụ thuộc, số thuế phải nộp cũng rất nhỏ so với thu nhập.
Theo biểu thuế thu nhập cá nhân, người có thu nhập dưới 100 triệu đồng/tháng, số thuế phải nộp hiện chiếm chưa đến 20% tổng thu nhập. Trong đó, cá nhân có thu nhập 40 triệu/tháng thì số thuế thu nhập cá nhân phải nộp là 6,61%/thu nhập (2,44 triệu đồng); người có thu nhập 60 triệu/tháng thì số thuế phải nộp là 11,86%/thu nhập (7,1 triệu đồng); thu nhập 80 triệu/tháng thì nộp thuế 15,74%/thu nhập (12,6 triệu đồng).
Đối với cá nhân có thu nhập ở mức trên 100 triệu đồng mỗi tháng, số thuế phải nộp mới ở tỉ lệ cao hơn 20%/thu nhập, lần lượt ở mức 20,15% với thu nhập 110 triệu đồng/tháng; 24,11% với người có thu nhập 150 triệu đồng/tháng… Bộ Tài chính cho hay, trường hợp cá nhân có nhiều hơn 1 người phụ thuộc, số thuế phải nộp cũng thấp hơn đáng kể so với các mức tính toán trên.
Tuy nhiên, theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, đời sống, thu nhập của người dân giảm đáng kể do thất nghiệp, mất việc, giãn việc ở diện rộng.
Bên cạnh đó, trong 3 tháng qua, chỉ số giá tiêu dùng đã tăng ngót 2%, xăng dầu liên tiếp lập kỷ lục kéo theo giá cả hàng hóa đồng loạt tăng theo thì tổng số tiền thu thế từ thu nhập cá nhân vẫn tăng khủng là một nghịch lý.
Theo ông Thịnh, thuế thu nhập cá nhân vẫn đến chủ yếu từ người làm công ăn lương, bởi tỉ lệ từ tiền công, tiền lương vẫn chiếm rất lớn. Những khoản đóng góp khác như chứng khoán, bất động sản dù có tăng mạnh nhưng nếu tính theo số tuyệt đối thì cũng không nhiều.
"Nhà nước cần xem xét giảm thuế thu nhập cá nhân cho người lao động. Điều này là cần thiết và nên làm vì nó giúp kích cầu tiêu dùng nội địa, tăng tiêu thụ sản phẩm, tạo động lực cho phục hồi sản xuất, kinh doanh" - PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh nói.
