Vấn đề cho nền kinh tế Mỹ được đưa ra hiện nay là: Tổng số tiền tiệt kiệm tích lũy của người dân trị giá khoảng 1,7 nghìn tỉ USD sẽ có thể duy trì trong bao lâu? Câu trả lời là khoảng 9-12 tháng nữa.
Trước đây trong thời gian dịch COVID-19, nhờ vào các gói trợ cấp lớn của chính phủ cũng như mức chi tiêu giảm, người dân đã có được số tiền tiết kiệm lớn. Sau đợt giãn cách, các hộ gia đình đã trả được bớt nợ, thậm chí dành nhiều tiền để mua hàng hóa hay đi du lịch. Trước làn sóng chi tiêu đó, nhiều doanh nghiệp quyết định tuyển thêm nhân sự cũng như hạn chế tăng giá.
Các nhà kinh tế ước tính rằng đầu quý 3 năm nay, tổng số tiền tiết kiệm của các hộ gia đình tại Mỹ rơi vào khoảng 1,2 đến 1,8 nghìn tỉ USD. Đây được cho là mức “vượt chỉ tiêu” so với những tính toán trong suốt thời gian dịch COVID-19 hoành hành.
Hơn nữa trong thời gian gần đây, thị trường lao động tại Mỹ đang phát triển mạnh, cộng với tiền lương được nâng lên đã làm mức chi tiêu ngày một tăng, ngay cả khi lạm phát đang diễn ra và tỉ lệ vay thế chấp cao. Doanh số bán lẻ vào tháng 10.2022 đã ở mức cao nhất trong 8 tháng trước đó.
Song, những dấu hiệu này đang dần báo hiệu một viễn cảnh không mấy tốt đẹp, được minh chứng ở mức độ tiết kiệm và vay mượn hàng tháng của người tiêu dùng.
Vào năm 2019, trước khi đại dịch xảy ra, các hộ gia đình đã tiết kiệm được 8,8% thu nhập khả dụng. Nhờ các gói hỗ trợ cũng như trợ cấp thất nghiệp, tỉ lệ tiết kiệm hàng năm đã tăng lên 16,8% vào năm 2020, con số cao nhất trong lịch sử.
Năm 2021, tỉ lệ tiết kiệm giảm còn 11,8%. Đến năm 2022, tỉ lệ này tiếp tục giảm ở mức dưới 4% trong 7 tháng liên tiếp. Vào tháng 9.2021, tỉ lệ tiết kiệm xuống đến 3,1%, gần mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Những con số thống kê cho thấy người dân đang chi tiêu nhiều hơn là tiết kiệm so với thu nhập hàng tháng. Một phần do lạm phát đang xảy ra làm giá cả tăng cao.
Người dân đã sử dụng khoản tiết kiệm trả nợ thẻ tín dụng. Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cho biết số dư thẻ tín dụng đã tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 3, mức tăng lớn nhất trong hơn hai thập kỉ. Tỉ lệ nợ quá hạn 30 ngày đã tăng lên ở các nhóm thu nhập.
Chuyên gia Ian Shepherdson (công ty tư vấn kinh tế Pantheon Macroeconomics) cho biết, tỉ lệ tiết kiệm giảm có thể là một dấu hiệu căng thẳng tài chính, nhưng chỉ mang tính chất cục bộ.
Theo ước tính của Shepherdson, tổng số tiền tiết kiệm ở Mỹ đang ở mức khoảng 1,3 nghìn tỉ USD và sẽ còn giảm hơn trong thời gian tới. Hãng tài chính JP Morgan Chase thì đưa ra nhận định tổng số tiền tiết kiệm rơi vào khoảng 1,2 đến 1,8 nghìn tỉ USD trong quý 3 vừa qua và sẽ cạn kiệt vào nửa cuối năm 2023. Các chuyên gia của ngân hàng Goldman Sachs thì ước tính các hộ gia đình đã chi tiêu khoảng 25% số tiền tiết kiệm, đến cuối năm 2023 sẽ là 60%.
Kì nghỉ lễ sắp tới sẽ là thời điểm “phân chia thu nhập” khi người dân buộc phải mua sắm những vật dụng thiết yếu. Một số chuyên gia tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) thống kê: giữa năm 2022, những người có thu nhập cao đang có khoảng 1,35 nghìn tỉ USD tiết kiệm, phần còn lại khoảng 350 tỉ USD.
Joseph Brusuelas, chuyên gia công ty kiểm toán RSM US LLP cho biết: “Mùa nghỉ lễ sắp tới sẽ đón nhận mức chi tiêu mạnh mẽ của những người có thu nhập cao từ du lịch nghỉ dưỡng. Với những người có thu nhập thấp, sẽ là một mùa lễ khiêm tốn”.
Các báo cáo thu nhập gần đây cho thấy người dân Mỹ vẫn đang chi tiêu mạnh mẽ. Các doanh nghiệp như Walmart, Lowe’s Cos và Home Depot đều báo cáo doanh số bán hàng cao hơn trong thời gian gần đây.
Dù vậy, giám đốc tài chính của Walmart, John David Rainey cho biết công ty này vẫn đang khá thận trọng với sức mua của người tiêu dùng do lạm phát căng thẳng.
Với thị trường lao động vẫn đang nhộn nhịp, các nhà kinh tế cho rằng người dân vẫn sẽ chi tiêu mạnh cho đến khi tỉ lệ thất nghiệp gia tăng hiện hữu. Lo ngại này là có lí do, bởi nhiều doanh nghiệp sẽ bắt đầu cắt giảm tuyển dụng vào quý 2 và quý 3 năm sau.
