Thuế thu nhập doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu đã được 141 quốc gia và vùng lãnh thổ thông qua. Chính sách này xuất phát từ các nước phát triển – nơi xuất xứ của nguồn vốn đầu tư lớn. Theo đó, các công ty có doanh thu toàn cầu từ 750 triệu euro (tương đương khoảng 870 triệu USD) trở lên sẽ bị áp dụng thuế suất tối thiểu toàn cầu là 15%. Nếu công ty hưởng thuế suất hiệu quả thấp hơn mức 15% tại quốc gia đầu tư thì sẽ phải nộp bổ sung khoản chênh lệch tại chính quốc.
Để thực thi chính sách này, nhiều quốc gia xuất khẩu vốn đã nhanh chóng ban hành quy định liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu với mục đích thu thuế bổ sung từ các tập đoàn lớn. Cụ thể, ngày 15.12.2022, Liên minh Châu Âu (EU) đã thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu 15%. Gần đây nhất, ngày 23.12.2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu từ ngày 1.1.2024. Dự đoán, quy định này của Hàn Quốc sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam.
Tính đến tháng 12.2022, Hàn Quốc là đối tác đầu tư lớn nhất vào Việt Nam với tổng vốn đăng ký lũy kế đến hết năm 2022 gần 81 tỉ USD, chiếm 18,5% tổng vốn đầu tư. Dòng vốn đầu tư từ Hàn Quốc không chỉ dẫn đầu về số lượng mà còn được đánh giá cao về chất lượng nhờ những tiến bộ khoa học, công nghệ do Hàn Quốc chuyển giao và ứng dụng tại Việt Nam. Hầu hết các tập đoàn hàng đầu của Hàn Quốc đều đã tề tựu tại Việt Nam và đang hứa hẹn mở rộng đầu tư thêm hàng chục tỷ USD.
Thực tế, Việt Nam đang áp dụng chế độ ưu đãi thuế khá rộng, dựa trên nhiều tiêu chí như địa bàn đầu tư, lĩnh vực khuyến khích và quy mô của các dự án dưới hình thức miễn, giảm thuế và thuế suất ưu đãi. Đây được coi là công cụ chính sách cơ bản mang lại sức hấp dẫn cho môi trường đầu tư của Việt Nam. Khi cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng tại Hàn Quốc, các nỗ lực giảm thuế để thu hút đầu tư của Việt Nam sẽ thành vô nghĩa bởi nhà đầu tư nước ngoài không được hưởng ưu đãi này mà phải nộp lại thuế bổ sung cho Chính phủ Hàn Quốc. Khi đó, liệu Việt Nam có còn là điểm dừng chân lý tưởng của các nhà đầu tư Hàn Quốc nói riêng cũng như nhà đầu tư nước ngoài nói chung?.
Khi ưu đãi thuế không còn là công cụ hàng đầu để thu hút nhà đầu tư, chiến lược thu hút đầu tư nước ngoài cũng sẽ phải thay đổi. Với tầm quan trọng đặc biệt của dòng vốn FDI, thiết nghĩ, các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam cần nhanh chóng có đưa ra giải pháp ứng phó để Việt Nam tăng sức hút đối nhà đầu tư trong bối cảnh thuế suất thế giới sắp cào bằng, đồng thời giữ chân và thu hút thêm được nhiều “đại bàng”.
