Đề xuất mới về thẩm quyền điều chỉnh giá điện
Về chính sách giá điện theo cơ chế thị trường, Bộ Công Thương nhận định, mặc dù Luật Điện lực đã tạo cơ sở pháp lý để cải cách giá điện, đảm bảo các chi phí sản xuất kinh doanh điện được tính đúng, tính đủ, nhưng trên thực tế vẫn còn những tồn tại.
Đó là việc điều chỉnh giá điện chịu nhiều sức ép của dư luận và có thể gây ảnh hưởng lớn tới tình hình kinh tế vĩ mô, nên cần phải được xem xét đánh giá tổng thể trên nhiều lĩnh vực. Vì vậy, quyết định điều chỉnh giá bán lẻ điện cần có tính pháp lý cao hơn so với quy định hiện hành để đảm bảo sự thống nhất trong điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ.
Chẳng hạn, cơ chế điều chỉnh giá thực hiện theo Quyết định 24/2017 nhưng quá trình thực thi không diễn ra định kỳ hay theo quyết định này. Từ 2017 đến nay, giá điện được điều chỉnh 3 lần, vào 2017 tăng 6,08%, 2019 tăng 8,36% và tháng 5.2023 thêm 3%. Trong khi, theo Quyết định 24, giá bán lẻ bình quân được xem xét điều chỉnh 6 tháng một lần trên cơ sở tính đúng, đủ các chi phí đầu vào sản xuất, kinh doanh của ngành điện.
Để đồng bộ với pháp luật chung về giá, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Tài chính để xây dựng quy định liên quan đến các loại giá điện, “cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện” phù hợp với quy định của Luật Giá sửa đổi.
Dự thảo luật sẽ sửa đổi quy định về thẩm quyền ban hành cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện theo hướng Chính phủ ban hành nghị định về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện.
Đồng thời, bổ sung quy định về chính sách giá điện, giảm dần tiến tới xóa bỏ bù chéo giữa các nhóm khách hàng, giữa các vùng, miền.
Cần sớm có thị trường điện cạnh tranh, tránh độc quyền
Trao đổi với Lao Động, GS.TS Trần Đình Long - Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam - bày tỏ sự ủng hộ khi sửa đổi Luật Điện lực. Theo ông, quy định về thẩm quyền ban hành cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện để sát thị trường, trong đó, thời gian điều chỉnh là 3 tháng thay vì 6 tháng như trước là phù hợp với sự biến động liên tục của thị trường điện cạnh tranh đang được vận hành. Bởi vừa qua, giá nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất điện tăng liên tục, đặc biệt là giá than, giá khí, xăng dầu... Nếu không kịp thời cập nhật các chi phí, sẽ không đảm bảo được chi phí sản xuất, giá thành đầu vào cho ngành điện.
Tuy nhiên, GS Trần Đình Long lưu ý, điều đầu tiên là phải tránh độc quyền bán buôn, bán lẻ điện. Do đó, cần phải có ngay thị trường điện cạnh tranh. Thị trường điện cạnh tranh có 3 khâu quan trọng: Phát điện, bán buôn và bán lẻ.
Hiện nay, những đơn vị bán buôn điện chủ yếu là 5 công ty phân phối điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) gồm: Tổng Công ty Điện lực Thành phố Hà Nội, Tổng Công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh, Tổng Công ty Điện lực miền Bắc, Tổng Công ty Điện lực miền Nam và Tổng Công ty Điện lực miền Trung.
5 doanh nghiệp này đều trực thuộc EVN, do vậy, để có thị trường bán buôn điện cạnh tranh đúng nghĩa, cần có sự xuất hiện của những doanh nghiệp, công ty mua bán điện ngoài EVN để tham gia cạnh tranh.
Trao đổi với Lao Động, TS Ngô Đức Lâm - nguyên Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) - cho hay, thị trường phát điện cạnh tranh, mặc dù đã có nhưng cần sòng phẳng với nhau hơn. Ví dụ như các nhà đầu tư điện mặt trời, điện gió vừa qua, họ rất muốn phát điện lên lưới nhưng... chật vật lắm.
Theo dự kiến, đến năm 2024 sẽ bắt đầu hoàn thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh và đi vào thí điểm. Thế nhưng bán buôn chưa xong thì nói gì đến bán lẻ điện cạnh tranh.
Về cơ chế bù chéo giá điện được Bộ Công Thương đánh giá là bất cập trong đề xuất sửa đổi Luật Điện lực, TS Ngô Đức Lâm - nguyên Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, những người tiêu dùng nhiều điện phải bù cho những người tiêu dùng ít, việc bù trừ như vậy không đúng theo quy luật thị trường.
