Là tỉnh có thời tiết nắng nóng quanh năm, đây là điều kiện thuận lợi để lượng nước biển được phơi, giang trong hầu hết ruộng làm muối bốc hơi mạnh, cho nên thời gian muối kết tinh khá nhanh so với các tỉnh, thành phố khác. Trong những ngày tháng 8 đi giữa vùng muối trắng, diêm dân của Ninh Thuận cho biết, đến thời này họ trúng mùa và được giá.
Được mùa “vàng trắng”
Với trên 710 hộ sản xuất trên diện tích 652ha muối nền đất, huyện Ninh Hải là địa phương có diện tích sản xuất muối truyền thống lớn nhất tỉnh Ninh Thuận và cũng có 60ha muối trải bạt trên nền đất. Từ đầu năm 2018 đến nay, diêm dân đã thu hoạch gần 190.000 tấn muối. Thương lái thu mua với giá 900.000 đồng/tấn muối được đóng bao tại chân ruộng (cao gấp đôi so với năm trước), diêm dân làm muối ở vùng này vui, vì được mùa được giá và đang có lãi cao.
Hơn 20 năm nay gắn bó với nghề muối truyền thống, ông Trần Kim Sơn, diêm dân xã Tri Hải hiểu được điệp khúc “được mùa mất giá và được giá mất mùa” và mặn đắng với nghề. Nhưng, trong những ngày tháng 8 này, ông Sơn rất vui vì giá muối giữ ổn định từ đầu năm cho đến nay, với giá 900.000 đồng/tấn, đối với diện tích muối nền đất khoảng 4ha.
Tuy ông vẫn biết đã đổ nhiều mồ hôi, đến nỗi nắng gắt đã làm xám bàn tay và nước mặn của muối đã ăn từng lớp da dưới gót chân bong tróc lên, trong quá trình cào muối đã kết tinh dưới chân ruộng.
Chúng tôi được ông Sơn chia sẻ: Giá muối giữ ổn định là đều tốt, nhưng hạt muối không đẹp sẽ bị thương lái ép giá. Ngoài việc, cần cù lao động thì gia đình còn chú trọng xây dựng bờ ruộng bằng những viên đá chẻ để cho cát bùn khi mưa không đổ vào ruộng muối, làm da đất kỹ càng và chú ý đến độ mặn của nước biển. Có như vậy, mới làm ra hạt muối đẹp trắng trong, hấp dẫn người mua và giữ được giá muối ổn định.
Đến ruộng muối của diêm dân xã Phương Hải, Nhơn Hải, thị trấn Khánh Hải… vào những ngày đầu tháng tám. Trời đã bắt đầu những cơn mưa rào, pha lẫn với nắng dịu, trên cánh đồng bạt ngàn muối trắng có rất đông người đang tất bật cào và dùng xe rùa đẩy muối dưới ruộng lên bờ vun thành nhiều đống lớn; tốp người khác nhanh chóng đóng muối vào bao; tư thương điều hàng chục xe ôtô chạy quanh các ruộng để thu muối chở về kho dự trữ.
Diêm dân Cù Hương vui nói: “Nắng nóng thì nước biển bốc hơi cành mạnh nên muối kết tinh càng nhanh và độ mặn càng cao. Từ đầu năm đến giờ, muối đạt sản lượng cao và trúng giá, bà con rất phấn khởi”.
Hướng đến tương lai
Nghề muối khác biệt rất nhiều so với những nghề khác. Nếu trồng 1ha lúa, nông dân sẽ thu hoạch trọn vẹn trên 1ha đó. Riêng làm muối, phải đầu tư 1ha, nhưng thực chất chỉ có trên ba sào để kết tinh muối, nên diêm dân với câu khẩu ngữ quen thuộc “một ăn hai giang”, cũng như diêm dân Ninh Thuận đang dần đầu tư công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm muối.
Ông Phan Quang Thựu - Phó Giám đốc Sở NNPTNT - cho biết: Hơn 5 năm qua, bên cạnh việc duy trì nghề làm muối nền đất, diêm dân ở Ninh Thuận đã đầu tư công nghệ để sản xuất muối sạch bằng cách trải bạt nylông trên nền ruộng có phân ô kết tinh, cho nên sản lượng cũng như chất lượng muối kết tinh được nâng lên nhiều. Ngoài ra, địa phương cũng đang đẩy mạnh xúc tiến, mời gọi nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đầu tư công nghệ chế biến muối tinh, muối Iốt và các sản phẩm khác từ muối, để nâng cao chuỗi giá trị hạt muối, nâng cao đời sống cho diêm dân.
Những năm qua, Ninh Thuận đẩy mạnh thực hiện chủ trương bêtông hóa để tạo thông thoáng cho tuyến giao thông nông thôn và thuận tiện cho việc vận chuyển sản phẩm nông nghiệp, diêm nghiệp sau thu hoạch, giờ đây đường đến những cánh đồng muối ở huyện Ninh Hải rất thuận lợi. Nhiều nơi, xe ôtô trọng tải lớn có thể chạy đến tận chân ruộng để thu muối, giúp diêm dân giảm nhiều khoản chi phí phụ trong sản xuất.
Rời khỏi ruộng muối, những lời tâm sự của diêm dân Cù Hương, Trần Kim Sơn... cứ đọng lại trong tâm trí tôi: Thu nhập cao từ muối đem lại, cũng góp phần làm diện mạo nông thôn nơi đây ngày càng khởi sắc, số hộ thoát nghèo mỗi năm giảm đáng kể, cái khổ không còn bám lấy người dân nữa và nhiều con em có điều kiện ăn học đậu vào các trường cao đẳng, đại học. Đó là động lực để diêm dân gắn bó với nghề muối.
