Theo đó, lợi nhuận của các tập đoàn Đông Nam Á đã giảm mạnh xuống mức thấp kỷ lục, đánh dấu sự kết thúc thời kỳ hoàng kim của các doanh nghiệp đang phát triển mạnh mẽ. Trước đó, các doanh nghiệp này vốn là một trong những động lực lớn nhất của nền kinh tế trị giá 3,6 nghìn tỉ USD.
Nghiên cứu của công ty tư vấn quản lý Bain & Company cho thấy, sau nhiều thập kỷ vượt trội so với các tập đoàn toàn cầu, các tập đoàn từ các quốc gia bao gồm Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Philippines đã “mất lợi thế”.
Bên cạnh đó, đối với khoảng 100 tập đoàn trong khu vực có công ty mẹ niêm yết hoặc ít nhất một công ty con niêm yết, tổng lợi nhuận trung bình hàng năm của cổ đông là 4% từ năm 2013 đến năm 2022, giảm 24 điểm phần trăm so với thập kỷ trước.
Các tập đoàn là các công ty đa dạng hoạt động trong lĩnh vực khai thác mỏ, bất động sản, viễn thông, ngân hàng và các lĩnh vực kinh doanh khác. Các doanh nghiệp này chiếm gần một phần ba chi tiêu vốn ở Đông Nam Á.
Bain cho biết, những lợi thế từ quy mô, sự đa dạng hóa và mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ đã giảm sút. Nhiều bên phải vật lộn với sự suy thoái kinh tế toàn cầu và quá trình số hóa; thậm chí còn thiếu sự nhanh nhẹn để điều hướng đại dịch COVID-19.
Jean-Pierre Felenbok, giám đốc khu vực Bain Đông Nam Á, cho biết đây là “sự kết thúc của thời kỳ hoàng kim” đối với các tập đoàn truyền thống mà họ theo dõi, vốn chiếm 17% vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết trong khu vực.
“Thời đại đó đã qua và tôi không nghĩ nó sẽ quay trở lại. Họ bị bất ngờ vì tốc độ chậm lại và gặp rắc rối khi môi trường kinh doanh kém màu mỡ hơn. Sau đó COVID-19 xảy ra” - ông Felenbok nói.
Nghiên cứu của Bain cho thấy tổng lợi nhuận cổ đông hàng năm của các tập đoàn trong giai đoạn 2012-2022 đã giảm 63% so với 2010-2020.
Các tập đoàn Đông Nam Á từng là ngoại lệ trong những năm 2000. Công ty tư vấn EY cho biết, tổng lợi nhuận trung bình hàng năm của cổ đông từ 2002-2011 của các doanh nghiệp này là 34%, cao hơn rất nhiều so với con số 14% ở các khu vực khác trên thế giới.
Những công ty hoạt động kém nhất theo phân tích giá cổ phiếu trong giai đoạn này có Boustead, một trong những tập đoàn đa ngành lâu đời nhất của Malaysia; Lopez Holdings, tập đoàn tài chính Philippines; và Lippo Group, một trong những tập đoàn lớn nhất và đa dạng nhất khu vực đến từ Indonesia.
Các tập đoàn thuần túy - với 80% hoạt động kinh doanh trong một ngành - có tổng lợi nhuận cổ đông trung bình hàng năm là 11% trong thập kỷ qua. Đây là lợi nhuận vượt trội đáng kể so với các tập đoàn đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh.
Till Vestring, đối tác tư vấn của Bain có trụ sở tại Singapore, nhận định: những thế mạnh truyền thống như mối quan hệ tốt với chính phủ sẽ ít được đánh giá cao hơn trước.
Tuy nhiên, lợi nhuận của một số tập đoàn đã được cải thiện sau khi chia tách hoạt động kinh doanh. Điển hình nhất là Sime Darby Berhad của Malaysia đã tách làm 3 công ty từ năm 2017.
