Người trồng đua nhau chặt hạ rừng non, “chạy đua” với giá dăm gỗ
Gần 10 ngày rong ruổi tại các khu rừng trồng tại các tỉnh Thái Nguyên, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Ngãi, Bình Dương, Đồng Nai, TPHCM, phóng viên (PV) đã nhìn tận mắt, nghe tận tai về tình trạng chặt gỗ non để làm viên nén xuất khẩu hoặc bán dăm gỗ đang diễn ra sôi động tại nhiều địa phương.
Trao đổi với PV, ông Trần Huy Nan (thị trấn Trại Cau, Đồng Hỷ, Thái Nguyên – tên nhân vật đã được thay đổi), cho hay: Giá viên nén gỗ đã tăng rất mạnh và hiện đã ở mức 235 USD/tấn đang tạo lực hấp dẫn rất lớn khiến các hộ trồng rừng nhiều nơi tại Thái Nguyên ráo riết chặt cây non bán cho các xưởng chế biến dăm gỗ hoặc viên nén gỗ.
“Dân chặt gỗ sớm để làm viên nén, người dân thu hoạch cây non dù biết nguồn thu từ gỗ trưởng thành có giá cao hơn. Tuy nhiên, câu hỏi người trồng rừng đặt ra là nếu để cây 7 năm thay cho việc thu hoạch non khi cây chỉ mới 3-4 năm như hiện nay, thì giá thu mua lúc đó có cao hơn hiện tại không? Nếu lúc đó thị trường lắng xuống không ai thu mua cho bà con thì sao?” – ông Nan đặt câu hỏi.
Không riêng gì ông Nan tại Đồng Hỷ (Thái Nguyên) có tâm trạng này, nhiều hộ trồng rừng cũng đang rất “sốt ruột” khi thấy xung quanh nhiều người khác chặt cây non bán cho các xưởng dăm đang đua nhau mọc lên nhiều nơi.
“Nếu chúng tôi thực hiện cam kết gỗ rừng trồng đến 6-7 năm, ai cam đoan cho chúng tôi là đến lúc đó, giá gỗ không thấp hơn bây giờ, trong khi đó, kéo thêm 3-4 năm nữa sẽ kèm thêm bao nhiêu chi phí chăm sóc, bảo vệ rừng trồng” - bà Nguyễn Thị Hà (thị trấn Sông Công, Thái Nguyên) chia sẻ.
Có mặt tại vùng núi thuộc thôn Phú Lâm, xã Tượng Lĩnh, huyện Nông Cống (tỉnh Thanh Hóa), chúng tôi chứng kiến những khu rừng non đang bị đốn hạ để chế biến dăm gỗ bán cho các xưởng chế biến. Những người đàn ông cầm cưa lia gọn từng cây keo chỉ to bằng cổ tay, thật thà chia sẻ với PV: “Mới trồng hơn 4-5 năm thì làm gì có cây to, hơn nữa đất ở đây lại cằn cỗi, chủ yếu là đá. Vì sao cây nhỏ mà vẫn khai thác thì tôi chỉ là người làm công, không biết”.
Chia sẻ với PV Lao Động – ông Nguyễn Hanh - một đầu nậu thu mua gỗ keo tại khu vực này - cho hay: Năm nay, nông dân bán rừng gỗ tăng đột biến, gấp đôi so với năm ngoái. Phần lớn các mảnh rừng mới chỉ trồng 4-6 năm họ đã bán. Lý giải thêm về vấn đề này, ông Hanh cho rằng, nguyên nhân dân chặt rừng non một phần vì thương lái thích mua cây nhỏ, mềm, dễ chế biến.
“Nếu rừng cao tuổi hơn, từ 8-10 năm cho gỗ to thì chúng tôi cũng không muốn mua, vì cây gỗ to khó bán cho các xưởng băm nhỏ để làm dăm” – ông Hanh chia sẻ.
Bà Nguyễn Thị Hoa Mai - nông dân trồng rừng tại Nông Cống (Thanh Hóa) cũng cho biết: Gia đình bà có 7ha keo, mới được 4 năm tuổi nhưng gia đình bà vẫn quyết định bán hết cho thương lái với giá 50 triệu đồng/ha.
“Họ vừa thu mua tuần trước xong. Nếu bán rừng 4 tuổi, tính ra lợi nhuận của cả 6ha rừng thu về được 350 triệu đồng. Còn nếu kéo dài thêm, chi phí tăng thêm nhưng chưa chắc lợi nhuận đã tăng, chưa kể giá gỗ làm dăm có thể giảm nếu thị trường đóng băng. Người trồng rừng chúng tôi chỉ trông chờ vào giá từng thời điểm, nên không thể mạo hiểm bỏ qua cơ hội như hiện nay” – bà Hoa Mai chia sẻ.
Nguy cơ không còn nguyên liệu rừng trồng gỗ lớn
"Năm nay, do nhu cầu viên nén ở các nước Châu Âu (EU) tăng cao, nên thương nhân Trung Quốc tăng mua dăm gỗ để làm viên nén rồi xuất khẩu sang EU. Đó chính là nguyên nhân khiến mặt hàng dăm gỗ “sốt ” vào thời điểm này” - ông Đỗ Văn Hải - Giám đốc doanh nghiệp Hải Oanh thông tin.
Còn theo TS Tô Xuân Phúc - chuyên gia phân tích của Tổ chức Forest Trends: "Việc khai thác rừng non đem lại tác động tiêu cực tới môi trường sinh thái, ảnh hưởng tới năng suất rừng trồng khi khác thác cây non đang ở độ tuổi tăng trưởng mạnh nhất. Việc khai thác cây non cũng có thể dẫn đến hệ lụy thiếu nguồn nguyên liệu cho chế biến sâu trong tương lai.
Tuy nhiên hạn chế hộ trồng rừng khai thác cây non không thể can thiệp bằng biện pháp hành chính như thuế, các quy định cấm khai thác… mà cần sử dụng công cụ khuyến khích, trong đó khuyến khích doanh nghiệp chế biến sâu hợp tác với hộ trong việc tạo vùng nguyên liệu.
Điều quan trọng trong hợp tác này là cần đảm bảo lợi ích mà hộ thu được thông qua hợp tác phải cao hơn lợi ích hộ thu được từ việc khai thác cây non".
