Không công bằng với các loại hình nhà máy điện khác
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, hiện đang đàm phán hợp đồng mua bán điện với dự án điện khí Nhơn Trạch 3 - 4 và đã bắt đầu đàm phán với Nhà máy điện khí Hiệp Phước. Song, EVN gặp vướng mắc do chưa thống nhất được tỉ lệ bao tiêu sản phẩm - tức là cam kết huy động sản lượng điện từ các nhà máy này.
Đối với các dự án điện LNG, số giờ sử dụng công suất lắp máy nếu đạt được khoảng 6.000 giờ/năm - tức cam kết hệ số huy động công suất lắp máy từ các nhà máy này chiếm tỉ lệ khoảng 68,5% và với giá bán điện hợp lý thì mới đem lại hiệu quả cho nhà đầu tư.
Tuy nhiên, EVN cho rằng, các chủ đầu tư điện khí LNG luôn đề nghị tỉ lệ này ở mức 72-90% trong toàn bộ thời hạn hợp đồng. Tỉ lệ này theo nhận định của chuyên gia năng lượng chưa phù hợp, gây áp lực tăng giá điện.
Trao đổi với Lao Động, TS Nguyễn Huy Hoạch - Hội đồng khoa học Năng lượng Việt Nam cho biết, nếu EVN chấp thuận điều kiện trên của chủ đầu tư các dự án điện khí sẽ có rủi ro làm tăng giá điện.
Với giá thành phát điện cao, độ biến động giá lớn (phụ thuộc vào giá khí LNG nhập khẩu) và yêu cầu cam kết sản lượng trong dài hạn, chi phí mua điện đầu vào của EVN sẽ bị ảnh hưởng lớn, tác động mạnh đến giá bán lẻ điện đầu ra khi các nguồn điện khí LNG đi vào vận hành (đến năm 2030 chiếm tỉ lệ 14,8% trong toàn hệ thống).
TS Nguyễn Huy Hoạch dẫn chứng, với giá LNG trung bình hiện ở mức 12 USD/triệu BTU (đơn vị đo nhiệt), tính ở mức hệ số công suất nhà máy điện là 70%, giá thành mỗi kWh điện từ loại hình này lên tới 2.780 đồng/kWh.
Với giá bán lẻ bình quân năm 2023 là 2.006,79 đồng/kWh, lỗ riêng của EVN do chênh lệch giá mua so với giá bán lẻ là 773,21 đồng/kWh (chưa kể chi phí quản lý, tổn thất lưới truyền tải, phân phối…).
Ngoài ra, nếu EVN chấp nhận điều kiện này trong PPA sẽ tạo ra tiền lệ mới và không công bằng với các loại hình nhà máy điện khác đang vận hành trong hệ thống điện Việt Nam.
Cần sớm thực hiện giá điện hai thành phần
Ngày 12.4.2024 tại văn bản số 1986 về "một số vướng mắc trong triển khai các dự án điện khí LNG trong Quy hoạch điện VIII", EVN đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định tỉ lệ điện năng qua các hợp đồng dài hạn ở mức phù hợp trong thời gian trả nợ của dự án, nhằm đảm bảo khả thi trong việc thu hút đầu tư các dự án điện khí LNG, tránh tác động giá bán lẻ, cũng như đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng với các loại hình nguồn khác trên thị trường điện.
EVN đề xuất hệ số công suất nguồn điện LNG có thể khoảng 65% (tương đương 5.690 giờ/năm số giờ sử dụng công suất lắp máy).
TS Nguyễn Huy Hoạch cho rằng, hiện tại nước ta chưa thí điểm thực hiện giá điện hai thành phần, do đó, việc EVN đề nghị Chính phủ quyết định tỉ lệ điện năng qua các hợp đồng dài hạn đối với điện khí LNG ở mức phù hợp để tháo gỡ ách tắc trong đàm phán PPA giữa EVN với chủ đầu tư các dự án là nhằm đảm bảo thực hiện các dự án điện khí LNG theo Quy hoạch điện VIII đúng tiến độ, đảm bảo an ninh cung cấp điện giai đoạn 2025-2030.
Hơn nữa, để thị trường điện vận hành thực chất, cần sớm thực hiện giá điện hai thành phần, trước hết đối với các nguồn cung cấp điện, đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng của loại hình nguồn trên thị trường điện Việt Nam. Còn giai đoạn tiếp theo là xem xét áp dụng giá điện hai thành phần (công suất và điện năng) với các hộ tiêu thụ điện lớn.
Để tránh nguy cơ thiếu điện, trao đổi với Lao Động, đại diện EVN cho rằng, cần xác định rõ một tỉ lệ điện năng qua hợp đồng dài hạn nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích các bên là cần thiết.
"Mức này cần được quyết định bởi cơ quan Nhà nước, để áp dụng chung cho các dự án", EVN nêu, đề xuất con số này có thể khoảng 65%.
