"Đói" đơn hàng trầm trọng
Lý giải một phần nguyên nhân khiến cho các doanh nghiệp da giày đang rơi vào cảnh khốn đốn, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội da giày - túi xách Việt Nam - cho rằng, từ đầu quý IV/2022, tốc độ xuất khẩu của ngành đã chững lại do thiếu đơn hàng, kèm theo tác động tiêu cực từ thị trường trong nước và quốc tế.
Cụ thể, lượng đơn hàng mới đang có xu hướng giảm do tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội ở các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc... Trong khi đó, lượng hàng tồn kho của các doanh nghiệp vẫn ở mức cao.
Tương tự, phía Hội Dệt may thêu đan TPHCM thông tin, thông thường kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may tăng trưởng chủ yếu rơi vào các tháng đầu năm. Từ tháng 7.2022 tới nay, các doanh nghiệp đang rất khó khăn khi đơn hàng sụt giảm mạnh, tập trung vào thị trường Mỹ, EU bởi sức ép lạm phát lớn, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu.
Dự báo mới đây của Bộ Công Thương đã chỉ ra triển vọng đơn hàng quý IV/2022 và 6 tháng đầu năm 2023 của nhiều ngành nghề, trong đó có ngành dệt may Việt Nam không mấy khả quan. Thực tế số lượng đơn đặt hàng trong quý IV năm nay đang thấp hơn 25 - 50% so với quý II/2022, tương đương với mức giảm doanh thu 15 - 20% do lượng hàng tồn kho tại các thị trường nhập khẩu hiện đang ở mức cao.
Doanh nghiệp lập phương án dự phòng, chủ động ứng phó
Báo cáo Chỉ số nhà quản trị mua hàng sản xuất Việt Nam (PMI) tháng 10.2022 do S&P Global công bố cũng cho thấy bức tranh không mấy sáng sủa của ngành sản xuất, xuất khẩu Việt Nam với số lượng đơn đặt hàng đang sụt giảm mạnh. Nguyên nhân chủ yếu là do sức mua ở các thị trường lớn như Mỹ, Châu Âu sụt giảm trước bối cảnh lạm phát cao, suy thoái kinh tế.
Bên cạnh đó, thị trường lớn Trung Quốc đang chậm lại trước chính sách “Zero-COVID”, khối lượng hàng hóa tồn kho còn nhiều nên khách hàng chưa có nhu cầu đặt mua thêm, đang là một trong nhiều tác nhân khiến nhu cầu mua sắm sụt giảm mạnh ngay mùa cao điểm cuối năm nay.
Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, tình hình thiếu đơn hàng này có thể sẽ kéo dài sang năm 2023 nên các doanh nghiệp cần lập kế hoạch dự phòng, nhanh chóng tiết giảm chi phí sản xuất, mở rộng thêm thị trường, đặc biệt là những khu vực còn ổn định, lạm phát thấp. Trong bối cảnh một số thị trường xuất khẩu lớn bị thu hẹp, nhu cầu giảm, các doanh nghiệp sản xuất cần tìm cách đa dạng hóa thị trường, chủ động từ nguồn cung nguyên phụ liệu cho đến đầu ra sản phẩm, không nên phụ thuộc quá nhiều vào thị trường truyền thống.
Đánh giá về tình hình thị trường hàng hoá, ông Trương Văn Cẩm - Tổng Thư ký Hiệp hội dệt may Việt Nam (Vitas) khuyến cáo, doanh nghiệp sản xuất phải theo dõi sát tình hình thị trường, lựa chọn đơn hàng phù hợp để duy trì, đảm bảo công ăn việc làm cho người lao động.
Vitas cũng đã đưa ra kịch bản khi tình hình khó khăn của quý IV/2022 có thể kéo dài hết quý I/2023, đến quý II mới trở lại trạng thái bình thường thì ngành dệt may sẽ đặt mục tiêu xuất khẩu 47 - 48 tỉ USD, tăng 8%. Trường hợp tình hình khó khăn kéo dài đến giữa năm 2023, mục tiêu xuất khẩu ngành sẽ chỉ ở mức 46 tỉ USD, tăng nhẹ so với năm 2022.
Theo Vitas, mặc dù khó khăn còn chồng chất nhưng đây cũng là thời điểm thích hợp để các doanh nghiệp có thời gian tái cấu trúc, đầu tư sản xuất theo mô hình xanh hóa, đón đầu xu hướng thị trường thế giới ngày càng chú trọng các tiêu chuẩn phát triển bền vững.
Từ nay đến cuối năm 2022, để tăng khả năng cạnh tranh, các ngành nghề nói chung và ngành may mặc Việt Nam cũng cần ưu tiên khả năng cung ứng trọn gói, sản xuất đa dạng; tiên phong sản xuất sản phẩm xanh, sản phẩm tái chế để thúc đẩy xuất khẩu sang nhiều thị trường khác, đặc biệt là các nước Châu Âu.
