Theo Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, thu nhập bình quân đầu người của nước ta năm 2021 ước đạt 3.590 USD. Với mức thu nhập này, Việt Nam đang tiến sát đến ngưỡng khởi đầu của nhóm các nước thu nhập trung bình cao (theo phân loại của WB).
Tuy nhiên, kinh nghiệm thế giới cho thấy đa số các quốc gia khi chạm đến ngưỡng này thì tốc độ tăng trưởng lại chậm dần. Hệ quả là chỉ rất ít vượt qua được bẫy thu nhập trung bình để trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.
GS.TS Phạm Hồng Chương - Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân - cho biết: "Thực tiễn này cho thấy để biến khát vọng thành hiện thực, Việt Nam phải tiếp tục con đường đã chứng tỏ mang lại thành công trong hơn 30 năm qua. Đó là phát triển kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế".
Theo ông Đinh Tuấn Minh - Giám đốc nghiên cứu Trung tâm nghiên cứu giải pháp thị trường cho các vấn đề kinh tế - xã hội, Việt Nam hiện đã tiệm cận nhóm các nước thu nhập trung bình cao ở 3 chỉ số thành phần. Cụ thể gồm: quy mô Chính phủ; hệ thống pháp luật và quyền sở hữu; quy định quản lý thị trường tín dụng, lao động và kinh doanh. Tuy nhiên, nước ta vẫn còn cách xa ở chỉ số về đồng tiền cốt lõi và thương mại quốc tế.
Ông cho rằng, Việt Nam cần ưu tiên những cấu phần sau trong cải cách thể chế kinh tế khi trở thành nước trung bình cao. Cụ thể, yếu tố đồng tiền tốt và tự do thương mại quốc tế cần có đột phá. Đồng thời duy trì cải cách hệ thống pháp luật và quyền sở hữu; quy mô Chính phủ; quản lý thị trường tín dụng, lao động và kinh doanh.
Đồng quan điểm, TS Fred McMahon - trưởng nhóm nghiên cứu về tự do kinh tế tại Viện Fraser, Canada - nhấn mạnh: "Tự do kinh tế sẽ tạo động lực vượt bẫy thu nhập trung bình. Đo đó để Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh và trở nên giàu có hơn, chính sách kinh tế sẽ phải trở nên cạnh tranh hơn".
Vị chuyên gia dẫn số liệu Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ với mức trung bình 6% trong vòng 10 năm qua, trong khi các quốc gia giàu hơn sẽ tăng trưởng chậm lại. Thêm vào đó, các quốc gia khác như Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan bắt kịp tốc độ tăng trưởng của Việt Nam nhưng "mờ nhạt" dần khi họ không thể cải thiện tự do kinh tế.