Quy hoạch phát triển 31 sân bay
Theo dự thảo của Cục Hàng không Việt Nam về quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, mạng cảng hàng không được quy hoạch theo mô hình trục nan với 2 đầu mối chính tại khu vực Thủ đô Hà Nội và khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Hình thành 28 cảng hàng không, gồm 14 cảng hàng không quốc tế và 14 cảng hàng không quốc nội với tổng công suất thiết kế hệ thống cảng hàng không đáp ứng khoảng 283 triệu hành khách, đảm bảo trên 95% dân số có thể tiếp cận tới cảng hàng không trong phạm vi 100km.
Về tầm nhìn đến năm 2050, hồ sơ quy hoạch kiến nghị hình thành 31 cảng hàng không, bao gồm 14 cảng hàng không quốc tế, 17 cảng hàng không quốc nội. Trong đó sẽ có thêm sân bay Cao Bằng và Cảng hàng không thứ 2 phía Đông Nam Thủ đô Hà Nội, đồng thời hình thành một số cảng hàng không, sân bay tại các đảo, quần đảo có nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và có điều kiện tự nhiên thuận lợi.
Trong hồ sơ quy hoạch cũng nghiên cứu, khảo sát, đánh giá khả năng quy hoạch, xây dựng cảng hàng không, sân bay tại các đảo như Lý Sơn và Phú Quý... quần đảo có nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Quy hoạch, xây dựng cảng hàng không tại một số sân bay quân sự như Thành Sơn, Biên Hòa... thành sân bay lưỡng dụng trong trường hợp đủ điều kiện.
Tuy nhiên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương - ông Trần Kim Chung cho rằng, quy hoạch cần làm rõ về các tiêu chí, nguyên tắc lựa chọn đầu tư sân bay là gì? Các sân bay cần cách nhau bao nhiêu km hay cứ mỗi tỉnh xây dựng một sân bay.
Đại diện Hội Kinh tế môi trường Việt Nam - ông Trương Mạnh Tiến cho hay, cần có kịch bản dự báo về quy hoạch cảng hàng không, sân bay đối với các vấn đề về tốc độ và xu hướng phát triển kinh tế đất nước; Hàng hóa hàng không (cơ cấu khách hàng, hàng hóa, nguồn hàng); Sự phát triển các loại hình giao thông khác (đường sắt, đường bộ, sự phát triển của công nghệ hàng không); Xu hướng phát triển hàng không thế giới, khu vực và các quốc gia lân cận...
Từ kết quả dự báo mới cho phép đưa ra các kịch bản về loại sân bay, quy mô sân bay, vị trí các sân bay và định hướng phát triển làm cơ sở cho việc đánh giá lựa chọn kịch bản tối ưu.
Không nhất thiết phải có quá nhiều sân bay
Theo ước tính chi phí đầu tư sân bay giai đoạn 2020-2030 khoảng 365.100 tỉ đồng; giai đoạn 2030-2050 khoảng 866.360 tỉ đồng.
Nguồn vốn thực hiện quy hoạch được huy động tổng hợp các nguồn lực đầu tư khác nhau như: Vốn vay ODA, nguồn vốn ngân sách, vốn vay thương mại từ các tổ chức tài chính, vốn từ xã hội hóa đầu tư theo hình thức PPP. Đại diện Bộ GTVT cho rằng, giải pháp về huy động vốn đầu tư sẽ được huy động tối đa nguồn vốn của xã hội đầu tư theo phương thức PPP; giao UBND các tỉnh, thành phố có quy hoạch cảng hàng không mới là cơ quan có thẩm quyền để huy động, cân đối nguồn lực và tổ chức thực hiện đầu tư.
Bộ GTVT cũng nghiên cứu xây dựng cơ chế phân cấp quản lý các cảng hàng không để địa phương có thể huy động nguồn lực đầu tư nâng cấp, mở rộng nhằm phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Riêng các cảng hàng không quan trọng quốc gia, các cảng hàng không có hoạt động quân sự chiến lược về quốc phòng, an ninh và các khu vực biên giới, hải đảo sẽ ưu tiên sử dụng nguồn lực của Nhà nước (doanh nghiệp Nhà nước và ngân sách Nhà nước) để đầu tư.
Theo ông Trần Kim Chung, từ khi có đầu tư tư nhân phát triển sân bay Vân Đồn, vấn đề huy động vốn, các thành phần kinh tế cần được đặt ra một cách tường minh và việc bố trí vốn phát triển cơ sở hạ tầng hiện nay không còn đơn giản chỉ dựa vào nguồn đầu tư công. Do đó, cần có những giả định, các phương án huy động khác nhau đối với các cấp độ khác nhau của các sân bay và phương án tài chính của các sân bay khác nhau… Việc huy động các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước cần phải được xem là một chủ trương và giải pháp.
Cũng theo ông Trần Kim Chung, Nhà nước cần cân đối tổng kinh phí đầu tư sân bay trong tổng thể tổng đầu tư cơ sở hạ tầng và phân kỳ từng giai đoạn 5 năm. Vì vậy, phải làm rõ tổng đầu tư cho hạ tầng trong 5 năm và cho từng nhóm sân bay. Đây là một trong những vấn đề then chốt cho việc cân đối giữa mong muốn và khả năng thực tế.
Ông Phạm Bích San - Viện Nghiên cứu và Tư vấn về phát triển lại cho biết, có thể sẽ là tốt hơn nếu trong 10 năm tới chỉ nên tập trung xây dựng một số sân bay trọng điểm đủ tốt và có thể cân đối được thu chi để vận hành.
Đồng thời nâng cao khả năng vận tải của hệ thống đường bộ kết nối giữa các cảng hàng không, điều đó dẫn đến nâng cao hiệu quả đầu tư công.Trong quy hoạch cũng nên tính đến các loại hình có thể làm thay đổi tính chất vận chuyển hành khách như đường sắt tốc độ cao, đường cao tốc, xe tự lái hay taxi bay.
Theo ông San, khi tính toán đầy đủ các loại hình này, không nhất thiết phải có quá nhiều sân bay và cảng hàng không.
