Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) vừa ra công văn hướng dẫn việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2024-2025. Trong đó, Bộ GDĐT lưu ý một số vấn đề cụ thể đối với việc kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn.
Các trường THCS và THPT cần tránh sử dụng những văn bản, đoạn trích đã được học trong sách giáo khoa để làm ngữ liệu kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu và viết trong các đề kiểm tra định kỳ.
Ngoài ra, việc đánh giá cần phải thực hiện theo đúng quy định, không vượt quá yêu cầu cần đạt của chương trình, tăng cường việc kiểm tra, đánh giá định kỳ thông qua bài thực hành, dự án học tập...
Yêu cầu này được đưa ra nhằm khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài hoặc sao chép nội dung tài liệu có sẵn.
Mặt tích cực rõ rệt mà giáo viên dạy văn nào cũng cảm nhận được là khi không sử dụng những văn bản, đoạn trích đã được học trong sách giáo khoa để làm ngữ liệu kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu và viết trong các đề kiểm tra định kì (giữa kì và và cuối kì) sẽ giúp triệt tiêu văn mẫu tránh được lối học tủ, học vẹt, nạn đạo văn hạn chế nạn quay cóp... đánh giá chính xác năng lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài hoặc sao chép nội dung tài liệu có sẵn.
Sự chủ động, tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập môn Ngữ văn cũng được phát huy. Học sinh biết cách trình bày ý tưởng một cách mạch lạc, sáng tạo, có sức thuyết phục để qua đó rèn luyện tư duy và cách viết các kiểu văn bản đồng thời tạo cơ hội để học sinh khám phá những tri thức mới, đề xuất ý tưởng mới lạ muôn màu của cuộc sống đang diễn ra hàng ngày (tính thực tế).
Chưa kể, việc "triệt tiêu" văn mẫu được kỳ vọng giải quyết triệt để việc học thêm hiện nay của nhiều học sinh.
Thực tế, việc sử dụng ngữ liệu ngoài SGK các trường đã áp dụng từ năm học 2022-2023. Dù đánh giá cao những hiệu quả của việc không dùng ngữ liệu trong SGK để kiểm tra môn Ngữ văn, song, nhiều giáo viên gặp khó trong việc thích ứng, triển khai. Đặc biệt, nhiều thầy cô còn gặp khó trong khâu tìm ngữ liệu chính thống.
Các thầy cô phải chọn lọc ngữ liệu đảm bảo mục tiêu yêu cầu chung đó là phát huy năng lực phẩm chất học sinh. Ngữ liệu đảm bảo tính thẩm mỹ có giá trị cả về mặt nội dung và nghệ thuật cũng như tính nhân văn nhân ái.
Để có ngữ liệu có giá trị như nói trên yêu cầu giáo viên Ngữ văn phải nâng cao năng lực thẩm định để chọn lọc được những ngữ liệu có giá trị. Vì mục tiêu giáo chung thầy cô cần vượt qua bản thân để góp phần nâng cao chất lượng dạy học nói chung môn Ngữ văn nói riêng.
Chưa kể với học sinh, các em đã có thời gian dài học theo chương trình cũ, quen với lối học truyền thụ 1 chiều: "Thầy đọc - trò chép". Do đó, khi áp dụng việc hạn chế sử dụng những văn bản, đoạn trích đã được học trong sách giáo khoa để làm ngữ liệu kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu và viết trong các đề kiểm tra định kỳ cần có thời gian để học trò thích nghi.
Tóm lại, khó khăn thì nhiều nhưng thầy cô buộc phải nâng cao năng lực đáp ứng việc dạy học trong hoạt cảnh mới. Nhưng từ những khó khăn, bất cập, nhiều giáo viên cùng chung kiến nghị Bộ có chương trình tập huấn cho giáo viên trong việc chọn ngữ liệu biên soạn, chọn lọc ngữ liệu ngoài sách giáo khoa phù hợp với năng lực của học sinh từng lứa tuổi, từng lớp học... Có như vậy, việc dạy học môn Ngữ văn theo mới đạt hiệu quả.
