Theo đánh giá của The Telegraph, hệ thống giáo dục của Việt Nam có hiệu quả rõ rệt và đặt câu hỏi các quốc gia đang phát triển khác có thể học được điều gì từ Việt Nam.
Hệ thống giáo dục của Việt Nam có hiệu quả rõ rệt
Tờ này dẫn ý kiến chuyên gia cho rằng, mỗi năm cứ đến ngày 20.11, học sinh Việt Nam lại mua hoa và ấp ủ kế hoạch chúc mừng các thầy cô giáo trong ngày hội diễn ra “tưng bừng” khắp cả nước, giống như ngày của cha và ngày của mẹ ở Anh vậy.
Các giáo viên coi đây là ngày rất quan trọng vì họ tự hào về nghề nghiệp của mình. Đồng thời cả xã hội cũng thế, đây là cách để thể hiện sự trân trọng đối với các nhà giáo. Dịp như thế này đã “tiếp sức” cho hệ thống giáo dục của Việt Nam đạt hiệu quả rõ rệt.
Theo Ngân hàng Thế giới, học sinh Việt Nam không những vượt trội hơn so với bạn cùng lứa tại các quốc gia Đông Nam Á mà còn vượt trội hơn học sinh các nước Anh, Nhật Bản và Na Uy trong các bài kiểm tra về đọc hiểu và khoa học.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Abhijeet Singh - Trường Kinh tế Stockholm, người chuyên nghiên cứu về hệ thống trường học tại các quốc gia đang phát triển - cho biết: “Thành thật mà nói, tôi nghĩ không ai có câu trả lời hoàn toàn chính xác. Nhưng điều cực kỳ rõ ràng ở Việt Nam đó là với nguồn lực hạn chế, họ vẫn có thể đạt được những kỹ năng về ngôn ngữ và tính toán cần thiết để sánh ngang các quốc gia phát triển”.
Kỷ luật... đối với giáo viên
Tất nhiên, có nhiều giải thích khác nhau về sự thành công của Việt Nam, trong đó nổi bật nhất là chất lượng và sự tận tâm của đội ngũ giáo viên. Các giáo viên không chỉ được tôn vinh – điển hình như trong những ngày kỷ niệm, mà họ còn là những sinh viên tốt nghiệp đại học có trình độ tốt và được đào tạo thường xuyên, thực tế.
Giáo sư kinh tế Paul Glewwe tại Đại học Minnesota - người đã có nhiều năm nghiên cứu giáo dục ở những quốc gia có thu nhập thấp - cho biết: “Ở các nước đang phát triển khác, có rất nhiều bằng chứng cho thấy… cứ 5 giáo viên thì có 1 giáo viên không đến lớp vào một ngày bất kỳ”. Nhưng ở Việt Nam, các giáo viên đều đến lớp – nếu không, họ sẽ gặp rắc rối... Hệ thống giáo dục được vận hành có kỷ luật thực sự”. Tất cả điều này tạo ra kết quả trong lớp học.
Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Singh, trẻ em 8 tuổi ở Việt Nam học được nhiều hơn ở trường so với các bạn cùng lứa ở Peru, Ấn Độ. Nghiên cứu đã phân tích các bài kiểm tra giống hệt nhau do học sinh các quốc gia này thực hiện và phát hiện ra rằng, thêm một năm đi học ở Việt Nam đã tăng khả năng học sinh có thể giải được một bài toán.
Tiến sĩ Singh nói: “Một năm học ở Việt Nam rất khác biệt… dường như nó mang lại cho bạn lượng kiến thức gấp đôi so với một năm ở Ấn Độ hoặc Peru".
Các bậc cha mẹ ở Việt Nam cũng đầu tư rất nhiều thời gian và tiền bạc vào việc học tập của con cái. Chẳng hạn, việc dạy kèm riêng là điều bình thường, đồng thời kết quả thi được gửi trực tiếp tới phụ huynh để họ có thể theo dõi sự tiến bộ của con mình.
Học sinh phải chịu áp lực rất lớn về kết quả thi
Những cách làm trên khuyến khích học sinh học tập chăm chỉ nhưng nó cũng có những hạn chế. Đó là học sinh phải chịu áp lực rất lớn về kết quả thi – đặc biệt là khi số lượng học sinh tuyển vào các trường cao đẳng và đại học vẫn còn hạn chế.
Ngoài ra còn có những khó khăn khác mà hệ thống giáo dục của Việt Nam phải đối mặt. Theo Ngân hàng Thế giới, cho dù đã nỗ lực, học sinh tại các thành phố vẫn có nhiều cơ hội hơn học sinh ở nông thôn.
Một số người cũng lo ngại tình trạng thiếu giáo viên đang xuất hiện khi ngày càng có nhiều sinh viên tốt nghiệp hàng đầu bị thu hút vào làm việc cho khu vực tư nhân hoặc các cơ hội ở nước ngoài.
Chính phủ Việt Nam hiện đang thảo luận vấn đề tăng lương và phúc lợi cho giáo viên. Trong khi đó, một số người cho rằng, hệ thống cần tập trung nhiều hơn vào ngoại ngữ, công nghệ thông tin và các kỹ năng làm việc nhóm mà các ngành nghề đang yêu cầu và việc cải cách chương trình giảng dạy.
Nhưng nhìn chung, đóng góp quan trọng nhất của Việt Nam là chứng minh rằng có thể xây dựng được một hệ thống giáo dục vững mạnh ngay cả khi nguồn lực có hạn.
