Sáng ngày 25.5, tại hội thảo Công bố Báo cáo Thị trường tài chính Việt Nam năm 2021 và triển vọng năm 2022, TS Lê Xuân Nghĩa - chuyên gia kinh tế đưa ra quan điểm mạnh mẽ để cảnh bảo về thị trường trái phiếu tại Việt Nam.
"Nguy cơ vỡ nợ thấy rõ!"
Rủi ro lớn nhất của thị trường tài chính Việt nam là gì? TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng: "Thị trường trái phiếu doanh nghiệp có vai trò quan trọng hơn cả vốn trung – dài hạn của ngân hàng dành cho doanh nghiệp bất động sản. Vốn cho trái phiếu doanh nghiệp bất động sản linh hoạt hơn vốn tín dụng ngân hàng cho doanh nghiệp bất động sản. Trái phiếu không trả gốc hàng tháng, chỉ trả lãi. Trái phiếu doanh nghiệp có thể đảo nợ được nhưng tín dụng ngân hàng không đảo nợ được. Tôi cho rằng việc đến hạn có thể phát hành trái phiếu đảo nợ là việc hợp lý, vì thời lượng trái phiếu quá ngắn. Có những dự án 5-7 năm, trong khi kì hạn trái phiếu có 3 năm.
"Nguy cơ vỡ nợ là thấy rõ. Tôi thấy có vấn đề ở chỗ cơ quan chức năng đã không dám sát thường xuyên, đùng cái xảy ra vài sự cố thì quay lại giám sát chặt. Việc đình lại toàn bộ đã tác động lớn, các dự án mới không phát triển được, các dự án cũ không tiếp tục được", TS Lê Xuân Nghĩa cho biết.
Siết trái phiếu có thể làm đóng băng thị trường bất động sản
Theo ông Lê Xuân Nghĩa, khoảng 540.000 tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp sắp đáo hạn. Nếu siết quá mạnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể làm toàn bộ thị trường bất động sản đóng băng. Khi thị trường này đóng băng thì chuyện gì xảy ra cho các ngân hàng thương mại?
"Tôi không nói tất cả các ngân hàng thương mại sẽ gặp khó nhưng một số ngân hàng tình trạng đang không khả quan. Chưa kể trái phiếu dồn vào một số tập đoàn sân sau của ngân hàng. Đây là nguy cơ rất lớn", TS Lê Xuân Nghĩa cảnh báo.
Giải pháp nào cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp?
Bàn về giải pháp, TS Lê Xuân Nghĩa chỉ ra 6 giải pháp nên làm ngay đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Quan trọng nhất của thị trường là minh bạch, nhà đầu tư phải tự chịu rủi ro.
Thứ nhất, hiện Bộ Tài chính đang chuẩn bị chương trình thanh tra hàng loạt công ty kiểm toán và công ty chứng khoán. "Theo tôi, việc thanh tra hàng loạt là không tinh tế, đáng lẽ làm thường xuyên, giờ mới tung lực lượng đi thanh tra", TS Nghĩa nhận định.
Thứ hai, cần xây dựng các định chế xây dựng thị trường, nếu thị trường xuống thì có định chế mua vào để thị trường lên, nếu thị trường lên quá nóng thì bán ra cho thị trường đi xuống.
Thứ ba, cần có chế tài mạnh chứ không nên hình sự hoá. Thị trường tài chính mà hình sự hoá là vô cùng nghiêm trọng vì đây là thị trường niềm tin, thị trường tâm lý.
Ví dụ lũng đoạn thị trường 1000 tỉ thì mức phạt có thể lên tới 2000 - 3000 tỉ đồng. Đằng này lũng đoạn 1000 tỉ đồng mà phạt có 1,5 tỉ thì quá thấp.
Thứ tư, cần tăng cường giám sát. Các báo cáo tài chính doanh nghiệp phải trung thực, hệ số nợ là bao nhiêu. Hiện doanh nghiệp đang phát hành trái phiếu bao nhiêu trên hệ số nợ?
"Chúng ta buông lỏng quá mức việc quản lý, đến khi có sự việc phát sinh riêng lẻ thì hình sự hoá để giải quyết vấn đề. Tôi thấy cách này không ổn", TS Lê Xuân Nghĩa cho biết.
Thứ năm, hiện có hàng loạt chuyên gia đề xuất ý tưởng giám sát mục đích sử dụng vốn của doanh nghiệp phát hành trái phiếu. TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng theo thông lệ quốc tế, hiện không nước làm như vậy. "Đến cả ngân hàng còn chẳng giám sát nổi. Ở các nước NHTM không giám sát nổi nói gì đến trái phiếu", TS Nghĩa nói.
Thêm vào đó, việc yêu cầu cần có tài sản thế chấp, quan điểm của TS Lê Xuân Nghĩa là có thể yêu cầu áp dụng trong giai đoạn đầu thì có thể dùng như 1 công cụ. Nếu nhìn về dài hạn, việc cơ quan nào sẽ quản lý tài sản thế chấp, thu hồi tài sản thế chấp là bài toán khó. Ngân hàng hiện còn gặp khó việc thu hồi tài sản đảm bảo, Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu đưa ra cả Quốc hội mà các ngân hàng còn ngắc ngoải chưa thu hồi được tài sản đảm bảo
Thứ sáu, cần có bảng xếp hạng tín nhiệm trái phiếu ở Việt Nam.
