TS Lương Hoài Nam cho biết, hưởng ứng lời kêu gọi góp ý cho nền giáo dục Việt Nam của Bộ trưởng GDĐT Phạm Vũ Luận vào năm 2013, tôi đã gửi một bức Thư ngỏ cho Bộ trưởng, tôi đã đề nghị bỏ hẳn kỳ thi tốt nghiệp.
Có hai lý do khiến tôi đưa ra đề xuất bỏ hẳn thi tốt nghiệp. Thứ nhất là vì nếu như một kỳ thi mà tỷ lệ đỗ lên đến trên 90%, thậm chí là gần 100% đồng nghĩa với việc chúng ta hao tâm tổn sức để tìm ra rất ít số học sinh không đạt. Bao nhiêu sự hao phí đó là không đáng.
Lý do thứ hai, tốt nghiệp THPT không còn nhiều ý nghĩa nữa. Để vào đại học và cao đẳng thì đã có kỳ thi riêng. Kỳ thi vào đại học, cao đẳng vốn là một bộ lọc rất tốt, mang tính chất dài hạn đối với sự nghiệp học hành của mỗi học sinh. Bằng tốt nghiệp THPT thật ra bấy lâu nay không có nhiều giá trị đối với một con người sau khi nó được sử dụng cho việc thi vào đại học hay trường nghề. Nó được dùng cho rất ít loại công việc như điều kiện đầu vào, còn những công việc lao động chân tay, lao động tự do nhiều khi chẳng cần đòi hỏi bằng tốt nghiệp phổ thông để làm gì. Tỷ lệ lọc, tỷ lệ phân luồng của nó quá thấp, bằng tốt nghiệp THPT đối với việc tìm kiếm việc làm đã không còn nhiều ý nghĩa.
Những năm gần đây, Bộ GDĐT tổ chức kỳ thi “2 trong 1”, vừa dùng để xét tốt nghiệp vừa để xét tuyển đại học, cao đẳng. Hai kỳ thi, hai mục đích khác nhau lại cố để dung hòa và trộn lẫn vào làm một tạo ra những bất cập. Vì thế, tốt nhất theo tôi để vẹn toàn và đạt được hiệu quả cao nhất thì nên bỏ đi hẳn mục đích xét tuyển THPT. Kỳ thi chung đó chỉ nên làm một mục đích chung là xét tuyển vào đại học, cao đẳng. Còn về tốt nghiệp THPT hãy dành lại chức năng này cho cấp cơ sở, các trường THPT sẽ căn cứ vào quá trình, kết quả học tập để cấp chứng chỉ cho học sinh. Theo tôi, nếu cố vẫn giữ hai mục đích trong một kỳ thi thì sẽ rất khó khăn để làm tốt.
Tôi không hề tin vào tỷ lệ đỗ tốt nghiệp phản ánh đúng chất lượng sự thực chất của giáo dục. Vấn đề là bệnh thành tích trong kỳ thi vẫn không sửa được. Con số đó chỉ mang tính hình thức. Tuy nhiên cách tốt nhất tôi nghĩ không nên nói đến bệnh thành tích bây giờ vì chúng ta đã cố gắng mà không hoặc chưa thể làm được.
Hãy tạm quên nó đi để làm tốt phần còn lại hậu kỳ thi. Đó là làm tốt đầu vào của đại học và cao đẳng, có như thế chúng ta sẽ thu nhận được những con người có năng lực và số còn lại sẽ tự loại khỏi cuộc chơi.
