Sự bất bình đẳng giữa 2 cụm thi THPT quốc gia

Hai năm liên tiếp, kỳ thi THPT quốc gia diễn ra theo hình thức 2 cụm : cụm đại học và cụm địa phương. Cụm ĐH do các trường đại học chủ trì, thí sinh tham gia cụm này lấy kết quả để xét tốt nghiệp, đồng thời để xét tuyển đại học. Cụm địa phương do Sở GD&ĐT các tỉnh, thành chủ trì, thí sinh thi chỉ để xét tốt nghiệp. Mục đích 2 cụm thi rõ ràng như vậy nhưng cả 2 cụm đều chung một đề thi. Cùng đề thi nhưng công tác coi thi, chấm thi của giám thị, giám khảo 2 cụm thi “lệch pha” nhau dẫn đến kết quả đánh giá không thống nhất, thiếu công bằng giữa 2 cụm thi. 

 Vì sao như vậy ? Tất cả vì “quan điểm” khác nhau xuất phát từ mục đích của 2 cụm thi. Ở cụm địa phương, thí sinh là những em học lực trung bình, yếu thi chỉ để lấy giấy chứng nhận tốt nghiệp THPT, sau 12 năm đèn sách. Chính vì thế, công tác coi thi, chấm thi đối với cụm địa phương có phần “nới lỏng”, “nhẹ tay”, trong khi đó, cụm ĐH thì khá nghiêm túc, vì giám thị, giám khảo thấy rõ tính cạnh tranh, sự sàng lọc để vào đại học của cụm này. Kết quả kỳ thi THPT quốc gia vừa qua cho thấy, một số môn tự luận, cụm địa phương có điểm cao hơn cụm ĐH. Không chỉ vậy, tỷ lệ điểm 0, điểm liệt ở cụm địa phương rất thấp so với cụm ĐH, dù cụm địa phương phần lớn là những em học yếu. 

Khi tổ chức 2 cụm thi như vậy sẽ xảy ra sự thiếu công bằng giữa thí sinh cụm ĐH và thí sinh cụm địa phương. Sự “ưu ái”, “nhẹ nhàng” trong khâu coi thi, chấm thi đối với cụm địa phương rất dễ dẫn đến bệnh thành tích trong thi cử. Trong đánh giá chất lượng kỳ thi hiện nay vẫn chủ yếu căn cứ vào tỷ lệ % thí sinh đỗ tốt nghiệp, chưa thực sự coi trọng tính nghiêm túc công bằng, sự đánh giá thực chất chất lượng giáo dục. Do đó, tư tưởng cục bộ cũng dễ nảy sinh khi địa phương nào cũng không muốn học sinh tỉnh mình “thiệt thòi”. 

Quay lại chuyện “cụm thi”, với “cơ chế” như vậy, thí sinh cụm địa phương rõ ràng có ưu thế hơn cụm ĐH. Cùng một đề thi nhưng thí sinh A sẽ có cơ hội đõ tốt nghiệp cao hơn nếu em này thi cụm địa phương. Đáng lẽ hai chữ “nhưng thôi” sẽ đặt xuống và không còn gì để bàn thêm khi nói đến sự cảm thông : “Nhưng thôi, các em ấy thi chỉ để xét tốt nghiệp, đâu có thi ĐH. 12 năm học hành vất vả, tạo điều kiện để các em có cái giấy chứng nhận tốt nghiệp là ghi nhận sự cố gắng của các em”. Không ai có thể bác bỏ được quan điểm hết sức nhân văn này. Thế nhưng vấn đề không dừng lại ở đó. (Ở đây, xin bàn về cái đại thể, về tính khoa học và sự công bằng của kỳ thi THPT quốc gia và tuyển sinh ĐH, xin đừng hiểu nhầm với sự xỉa xói, làm tổn thương tâm lý các em thi cụm địa phương, đa số các em vốn dĩ tự ti).

Như Bộ GD&ĐT vừa công bố, kỳ xét tuyển ĐH năm nay có hơn 100 trường tuyển sinh theo hình thức xét điểm học bạ với khoảng 102.000 chỉ tiêu, gần bằng 1/3 chỉ tiêu tuyển sinh của hình thức xét điểm thi THPT quốc gia. Như vậy, những em thi cụm địa phương vẫn có vẫn cơ hội được xét tuyển vào ĐH. Thêm một lần nữa các em cụm này có “lợi thế” khi đã cầm chắc giấy chứng nhận tốt nghiệp trong tay. Đành rằng, những em này không thể lọt vào các trường ĐH hạng trên nhưng vẫn đỗ ĐH như thường, và 4, 5 năm sau ra trường cũng là “cử nhân”, “kỹ sư” như ai. Chúng ta vẫn thường than rằng chất lượng đội ngũ công chức yếu về năng lực, nguồn nhân lực thiếu trình độ cao. Thế thì với cách thi cử, tuyển sinh như hiện nay, điều đó thật mâu thuẫn. 

Vậy thì tổ chức 2 cụm thi để làm gì ? Chính sự phân biệt cụm ĐH, cụm địa phương đã vô hình trung tạo “môi trường” cho bệnh thành tích phát triển, đồng thời tạo ra sự bất bình đẳng, bất cập trong thi cử. 

Trong đổi mới giáo dục, các địa phương nên học tập TP HCM và Đà Nẵng, hai địa phương rất “quyết liệt” và “táo bạo” khi không chỉ dứt khoát “nói không” với dạy thêm - học thêm, tuyên bố cho học nghỉ hè trọn 3 tháng, mà còn “dám” mạnh dạn xóa bỏ cụm địa phương trong kỳ thi THPT quốc gia.                                   LÊ XUÂN CHIẾN  trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, Quảng Nam