Theo khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường công nghệ Gartner (Mỹ), thị trường phần mềm AI sẽ đạt 135 tỉ USD năm 2025, tốc độ tăng trưởng kép từ 14,4% năm 2021 lên 31,1% năm 2025, vượt qua mức tăng trưởng chung của toàn ngành phần mềm.
Tác động của AI tạo sinh đến năng suất kinh doanh dự kiến từ 2,6 nghìn tỉ USD đến 4,4 nghìn tỉ USD mỗi năm, theo nghiên cứu của McKinsey & Company.
Việt Nam đã có những bước đi mạnh mẽ trong việc tham gia thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng và phát triển nguồn nhân lực AI. Năm 2021, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo đến năm 2030.
Trong năm 2023, nhiều mô hình AI do Việt Nam phát triển như PhởGPT, VinAi, LovinBot hay FPT AI Mentor. Dự kiến đưa ra năm 2030, AI tạo sinh sẽ đóng góp cho nền kinh tế số tới 14.000 tỉ đồng vào năm 2030. Tuy nhiên, để mục tiêu thành hiện thực có nhiều thách thức.
Trên bảng xếp hạng về "Mức độ sẵn sàng ứng dụng AI của cấp chính phủ" (Government AI Readiness Index, GARI) năm 2023, do Oxford Insights (Anh) Việt Nam xếp thứ 5 trong khu vực ASEAN và thứ 59 toàn cầu, giảm 4 bậc so với thứ hạng năm 2022.
Theo bà Nguyễn Vân Hiền, Tổng Thư ký Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), dù đối mặt nhiều thách thức, Việt Nam có lợi thế về nguồn nhân sự trẻ, sự sẵn sàng của các doanh nghiệp ở mức cao, cùng với quyết tâm của Chính phủ, Việt Nam có nhiều hi vọng có thể vươn lên trong ngành công nghệ AI ở giai đoạn này, bắt đầu từ năm 2024, khi AI là 1 trong những trụ cột để phát triển kinh tế số bên cạnh công nghệ blockchain, bigdata và IoT.
Theo bà Hiền, để phát triển AI tại Việt Nam, gia tăng lợi thế cạnh tranh trên trường quốc tế, Việt Nam cần rất nhiều nỗ lực để giải quyết 3 bài toán cốt lõi về nhân sự, cơ sở pháp lý, đặc biệt là cơ sở hạ tầng.
Về mặt nhân sự chất lượng cao, bài toán lớn của tất cả các quốc gia là thúc đẩy giáo dục, đào tạo và tạo ra một lực lượng lao động có năng lực và kỹ năng tốt, giúp thúc đẩy ứng dụng của AI và các ngành công nghệ khác nói chung, đưa ưu thế và lợi ích của AI phục vụ công dân nước mình, đồng thời xây dựng một hạ tầng cạnh tranh của quốc gia về trí tuệ nhân tạo.
Theo báo cáo AI Report Index 2023 do Viện AI của Đại học Stanford, đến nay đã có hơn 11 quốc gia trong đó có Bỉ, Trung Quốc và Hàn Quốc đã chính thức phê duyệt và triển khai chương trình giảng dạy AI từ lớp mẫu giáo đến lớp 12.
Về cơ sở hạ tầng, chiến lược phát triển AI quốc gia chắc chắn sẽ đòi hỏi một cơ sở hạ tầng phát triển, quy mô lớn để đáp ứng. Nếu chỉ tính trên phương diện này thì rõ ràng Việt Nam không có lợi thế cạnh tranh bởi cơ sở hạ tầng thông thường của Việt Nam vốn đã đi sau nhiều quốc gia khác chứ chưa nói đến cơ sở hạ tầng phục vụ công nghệ AI.
Tuy nhiên, vấn đề này của Việt Nam có thể sẽ được cải thiện nếu bài toán nhân sự được giải sớm và triệt để, vì khi có ưu thế về nhân sự thì các vấn đề về cơ sở hạ tầng có thể sẽ được giảm tải, đặc biệt là khi công nghệ blockchain có thêm một sáng kiến mới về cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN).
Cuối cùng, về mặt pháp lý, các quốc gia, trong đó có Việt Nam cần từng bước nghiên cứu và ban hành các khung chính sách ngăn ngừa một số rủi ro tiềm ẩn của trí tuệ nhân tạo, ảnh hưởng tới lợi ích công dân nhưng vẫn phải đảm bảo việc gia nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong tương lai không bị vướng vào các rào cản pháp lý.
Tính tới thời điểm hiện nay, lượng dự luật liên quan đến AI đã xuất hiện trong hồ sơ lập pháp của 127 quốc gia và vùng lãnh thổ, con số này sẽ tiếp tục tăng trong 2024.
Đặc biệt, trong năm 2023 vừa qua, Liên minh châu Âu EU đã nhanh chóng dẫn đầu cuộc đua pháp lý khi công bố khung pháp lý đề xuất đối với công nghệ AI, tiếp cận theo hướng phân loại theo rủi ro. Nếu được phê duyệt, đây sẽ là đạo luật đầu tiên trên thế giới về AI và có thể là bài học kinh nghiệm tốt để các quốc gia khác nghiên cứu, phát triển chính sách cho riêng mình.
Tựu trung, có thể thấy Việt Nam đã sớm nhận thức tầm quan trọng của việc tìm kiếm và đẩy mạnh ứng dụng AI trong các ngành kinh tế từ khá sớm. Đây cũng là một tiền đề tốt tạo ra một môi trường cạnh tranh và hình thành các hệ thống mới về dữ liệu, hạ tầng và thu hút nhân sự, những yếu tố quan trọng tạo nên sức bật của ngành công nghiệp này trong tương lai.
