Nhức nhối nội dung xấu độc
Ra mắt thị trường trong nước từ tháng 4.2019, TikTok hiện có 50 triệu người dùng tại Việt Nam, với nội dung đặc trưng là các video ngắn. Mới đây, nền tảng bổ sung TikTok Shop nhanh chóng là một trong những nền tảng thương mại điện tử được dùng nhiều nhất trong nước.
Bên cạnh sự tăng trưởng vượt trội so với các nền tảng mạng xã hội khác như Facebook, YouTube, Instagram,... TikTok liên tục khiến dư luận bức xúc về những nội dung xấu, độc hại được lan truyền một cách chóng mặt. Có một thực tế, các video nội dung nhảm nhí câu view, nội dung khiêu dâm, truyền bá mê tín dị đoan, tin giả hay cả những thông tin sai lệch về chính trị đang xuất hiện tràn lan trên TikTok tại Việt Nam.
Thời gian qua, không ít người dùng TikTok phải trả giá vì cung cấp nội dung xấu, vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng.
Cách đây khoảng 2 tháng, Thanh tra Sở TTTT Bắc Giang quyết định xử phạt 5 triệu đồng đối một trường hợp có hành vi đăng tải nội dung thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục trên TikTok.
Trên TikTok, lĩnh vực phim ảnh, âm nhạc cũng đang bị xâm hại nghiêm trọng. Đơn cử, đầu năm nay, nội dung “Chị chị em em 2”, “Nhà bà Nữ” bị nhiều chủ tài khoản TikTok quay lén và đăng tải khi vừa ra mắt ít ngày. Cùng với đó, vô số nội dung độc hại núp bóng review phim ngắn vẫn đang tràn lan trên nền tảng xã hội đang nổi nhất hiện nay.
Tại cuộc họp đầu tháng 4, Bộ TTTT đánh giá TikTok có 6 vi phạm tại Việt Nam. Nền tảng chưa có biện pháp kiểm soát nội dung vi phạm liên quan đến chính trị, chống phá Đảng, Nhà nước; tin giả; nội dung nhảm nhí, độc hại, gây nguy hiểm với trẻ em, nội dung vi phạm bản quyền, để người dùng tự ý sử dụng hình ảnh người khác để bôi nhọ. Hoạt động của các "idol TikTok" không được quản lí tốt, dẫn đến nhiều người có xu hướng tạo nội dung nhảm nhí, thiếu văn hóa, nhắm vào sự hiếu kì của người xem, thậm chí còn tạo "trend" để thu lời từ những nội dung này.
Ngoài ra, nền tảng dùng thuật toán phân phối tự động nhằm tạo xu hướng, dẫn đến tình trạng phát tán nội dung câu view, bất chấp sự phản cảm, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng và giới trẻ. TikTok cũng không có biện pháp ngăn chặn hiệu quả hoạt động thương mại, kinh doanh, buôn bán, quảng cáo hàng giả, hàng nhái.
Phản hồi về việc sắp bị kiểm tra khi đó, đại diện TikTok tại Việt Nam cho biết, "rất trông chờ tiếp đoàn công tác liên ngành vì sẽ là cơ hội để TikTok lắng nghe góp ý từ Chính phủ và có thể hoạt động tốt hơn trong tương lai".
Kiểm tra 8 vấn đề TikTok tại Việt Nam
Ông Lê Quang Tự Do - Cục trưởng Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử - Bộ TTTT - cho biết, các cơ quan liên bộ sẽ tiến hành kiểm tra toàn diện TikTok Việt Nam từ ngày 15.5 đến hết tháng 5.
Theo Kế hoạch được bộ ban hành tháng 4 và vừa được bổ sung, việc kiểm tra sẽ được thực hiện với Công ty TNHH Công nghệ TikTok Việt Nam và Văn phòng đại diện của TikTok Việt Nam tại TPHCM. Nội dung sẽ xoay quanh việc tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam, gồm 8 vấn đề chính.
Đầu tiên là việc chấp hành quy định về hoạt động cung cấp dịch vụ mạng xã hội cho người sử dụng trong nước. Các quy định này bao gồm quy trình kiểm duyệt thông tin, xác thực người dùng, ngăn chặn và gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật, xử lí khiếu nại của người dùng.
TikTok cũng sẽ bị kiểm tra về thuật toán phân phối, đề xuất nội dung cho người dùng; và việc thu thập, quản lí, lưu trữ, sử dụng dữ liệu bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng.
Mạng xã hội cũng sẽ phải cung cấp cách thức về quản lí các "idol TikTok", tức những người nổi tiếng, người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn trên nền tảng.
Ngoài ra, Bộ TTTT cho biết, sẽ xem xét việc chấp hành quy định về quảng cáo; quy định của pháp luật về bảo vệ trẻ em, phòng, chống tệ nạn xã hội trên không gian mạng, việc thực hiện nghĩa vụ về thuế.
Với việc phát triển TikTok Shop nhưng để tồn tại nhiều mặt hàng vi phạm, TikTok cũng bị kiểm tra việc tuân thủ quy định liên quan đến hoạt động cung cấp dịch vụ thương mại điện tử.
Về tính tác động, các cơ quan tham gia sẽ đánh giá ảnh hưởng của TikTok đối với thanh thiếu niên Việt Nam, cùng với đó là tác động của mạng xã hội đến xu hướng và vai trò của truyền thông chính thống.
"Trong quá trình tổ chức Đoàn kiểm tra, nếu có vấn đề phát sinh, Bộ TTTT sẽ tiếp tục ban hành Kế hoạch sửa đổi, bổ sung" - bản kế hoạch nêu.
Phải trả lại sự trong sạch trên mạng
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cho rằng, chúng ta đang có một số lúng túng nhất định trong xử lí hành vi vi phạm trên không gian mạng, đặc biệt là TikTok. Đây là điều không phải chỉ riêng Việt Nam mà cả các nước trên thế giới cũng đang gặp phải.
Việt Nam hiện đã có Luật An ninh mạng và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác; các nền tảng đều đưa ra tiêu chuẩn cộng đồng nhưng công tác triển khai vẫn gặp một số khó khăn. Vấn đề ở đây là những văn bản, tiêu chuẩn này luôn phải được cập nhật, bổ sung để bao quát hơn những vấn đề của cuộc sống. Nếu luật pháp không bao quát được những hành vi vi phạm, chế tài quá nhẹ thì sẽ dẫn đến luật bị vô hiệu hóa hoặc nhờn luật. Điều này vô cùng tai hại khi cái xấu được phép tồn tại và tạo môi trường để làm cho nhiều cái xấu khác nảy sinh.
Do đó, để không xảy ra những hành vi vi phạm, theo ông Bùi Hoài Sơn, phải dùng đến công cụ pháp luật can thiệp thì trước nhất vẫn là câu chuyện về giáo dục nhận thức. Gia đình, nhà trường và bản thân lớp trẻ cần có giải pháp để nâng cao “sức đề kháng” trong nhận thức. Nếu không, những video có nội dung xấu sẽ như một thứ “virus” độc hại, ăn sâu vào lối suy nghĩ của các em, gây ảnh hưởng tiêu cực đến thái độ, hành vi.
"Song song với đó, chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lí, phát triển giải pháp công nghệ để “dẹp loạn”. Nếu cần thiết, chúng ta phải xử nghiêm một vài vụ để làm “án điểm”, trả lại sự trong sạch cho môi trường văn hóa trên mạng xã hội” - PGS.TS Bùi Hoài Sơn đề xuất.
