Nợ nhiều hơn và kéo dài hơn
Theo số liệu của BHXH tỉnh Long An, đến hết quý III/2018, tổng số nợ BHXH từ 3 tháng trở lên trên địa bàn tỉnh là khoảng 250 tỉ đồng. Trong đó một doanh nghiệp (DN) ở huyện Đức Hòa nợ nhiều nhất (trên 7,5 tỉ đồng), kéo dài 30 tháng. Nhiều đơn vị nợ kéo dài, như: Một DN khác ở huyện Đức Hòa (nợ trên 4,4 tỉ đồng, kéo dài 60 tháng); một DN ở huyện Thủ Thừa (nợ trên 6,8 tỉ đồng, kéo dài 78 tháng); một DN ở huyện Cần Đước (nợ 3,9 tỉ đồng, kéo dài 78 tháng);…
4 năm sau, mặc dù ngành BHXH địa phương đã có rất nhiều nỗ lực tuyên truyền, vận động các DN đóng BHXH cho NLĐ, nhưng tình trạng chậm đóng, nợ đọng BHXH chẳng những không giảm mà còn gia tăng. Theo số liệu của BHXH tỉnh Long An, tính đến quý III/2022, nợ đọng BHXH trong tỉnh là trên 361 tỉ đồng.
Một số DN có số nợ lớn, kéo dài như Công ty CP Bệnh viện Sản Nhi Long An (Bệnh viện TWG Long An) nợ 20 tháng với 13,4 tỉ đồng; Chi nhánh Công ty TNHH Thủy sản Trọng Nhân - Xí nghiệp Chế biến thủy sản Trọng Nhân nợ 70 tháng với số tiền 8,7 tỉ đồng; Cty Cổ phần LAVIFOOD nợ 16 tháng với 6,8 tỉ đồng; Chi nhánh Nhà máy Phân bón Năm Sao nợ 39 tháng với 6,6 tỉ đồng; Công ty CP Thực phẩm & Thương mại Thuận Phương Long An nợ 124 tháng với 4,4 tỉ đồng;...
Cần cơ chế thoáng để Công đoàn kịp thời vào cuộc
Việc nợ, chậm đóng BHXH của các DN đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng, trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ. Đó là, khi NLĐ nghỉ việc sẽ không được giải quyết kịp thời chế độ BHXH, không được hưởng các quyền lợi BHXH ngắn hạn như ốm đau, thai sản, dưỡng sức; NLĐ thất nghiệp không được hưởng bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian chưa tìm kiếm được việc làm; hay đủ điều kiện nghỉ hưu không được giải quyết chế độ hưu trí kịp thời.
Thời gian qua, BHXH tỉnh Long An đã thực hiện nhiều giải pháp đôn đốc thu như phân loại nợ BHXH theo loại hình sản xuất, kinh doanh, số tháng nợ để có hình thức, biện pháp đôn đốc thu nợ phù hợp. Hằng tháng, ban giám đốc BHXH tỉnh giao ban với BHXH các huyện, thị xã, thành phố, phòng nghiệp vụ để nghe báo cáo về tình hình nợ đọng, những vướng mắc, khó khăn để tháo gỡ...BHXH tỉnh Long An cũng quan tâm tuyên truyền việc chấp hành các quy định pháp luật về BHXH của đơn vị sử dụng lao động; định kỳ đăng tải công khai danh sách đơn vị sử dụng lao động nợ đọng BHXH trên Báo Long An và Cổng Thông tin điện tử BHXH tỉnh.
Tuy nhiên, số đơn vị nợ BHXH hiện còn nhiều do ý thức tuân thủ pháp luật về trích nộp BHXH của chủ sử dụng lao động chưa cao; NLĐ chưa hiểu rõ đầy đủ quyền lợi, trách nhiệm của mình trong việc tham gia BHXH, chưa mạnh dạn phản ánh để bảo vệ quyền lợi của mình; DN thay đổi chủ sở hữu, người quản lý; DN không có người làm chuyên trách công tác BHXH... Theo quy định, những trường hợp nợ tiền BHXH thì BHXH tỉnh sẽ gửi hồ sơ sang tổ chức Công đoàn để khởi kiện đòi quyền lợi cho NLĐ. Tuy nhiên, phải có ủy quyền từ CĐCS hoặc NLĐ tại đơn vị nợ BHXH thì tổ chức Công đoàn mới có thể khởi kiện. Vì vậy, việc khởi kiện đòi nợ BHXH gặp nhiều khó khăn, bởi nếu DN đang hoạt động bình thường, NLĐ ngại “ủy quyền” vì sợ phiền phức, ảnh hưởng đến công ăn việc làm của mình. Trong khi đó, với những quy định hiện hành, cho đến nay chưa có DN nào ở tỉnh Long An bị xử lý hình sự vì nợ BHXH.
Theo Công đoàn Các KCN tỉnh Long An, đơn vị đã được CĐCS và NLĐ một số DN ủy quyền khởi kiện đòi nợ BHXH và hầu hết đều thành công, buộc DN phải đóng BHXH cho NLĐ, trừ những trường hợp DN đã giải thể hoặc chủ DN bỏ trốn, không còn nguồn để đóng BHXH cho NLĐ.
Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy - chuyên viên pháp luật Công đoàn Các KCN Long An - cho rằng, cần có cơ chế thoáng hơn để tổ chức Công đoàn dễ vào cuộc và kịp thời tham gia đòi quyền lợi chính đáng về BHXH cho NLĐ.
