Hà Nội hiện có 10 Khu công nghiệp và chế xuất, Khu công nghệ cao Hòa Lạc với 661 doanh nghiệp và khoảng 167.000 lao động, trong đó phần lớn là lao động ngoại tỉnh, chiếm trên 80%. Vấn đề nhà ở cho công nhân lao động còn thiếu so với sự gia tăng nhanh của lực lượng lao động vẫn là yêu cầu bức xúc hiện nay của đoàn viên, người lao động. Công nhân lao động rất mong muốn được mua nhà ở xã hội, với giá cả phù hợp để an cư, lập nghiệp.
Đề nghị tạo điều kiện cho công nhân viên chức, người lao động được mua nhà ở xã hội
Hiện nay, Thành phố có 3 Khu công nghiệp là: Thạch Thất - Quốc Oai, Thăng Long (huyện Đông Anh), Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ) có dự án nhà ở đáp ứng gần 20% nhu cầu về chỗ ở của công nhân lao động. Các Khu công nghiệp còn lại đều chưa có nhà ở cho công nhân. Do vậy khoảng trên 80% công nhân lao động đang phải thuê nhà trọ ở các khu dân cư. Trong đó, một số khu nhà trọ diện tích chật hẹp, an ninh trật tự và vệ sinh môi trường chưa đảm bảo, mức giá thuê trọ và tiền điện, tiền nước cao...
Ngoài ra, các công trình phúc lợi công cộng như trường mầm non công lập còn thiếu, nhà văn hóa, khu thể thao và khu vui chơi giải trí, các điểm sinh hoạt phục vụ công nhân lao động ở các Khu công nghiệp tập trung hầu như chưa có. Đặc biệt, khối trường phổ thông trung học còn thiếu, cùng với đó là cơ chế chỉ học sinh có hộ khẩu ở Hà Nội mới đủ điều kiện được đăng ký thi vào trường phổ thông trung học công lập. Điều này gây khó khăn hơn cho người lao động nhập cư khi phải cho con học trường phổ thông trung học dân lập với chi phí học tốn kém, chưa phù hợp mức thu nhập của công nhân lao động.
Tại cuộc gặp gỡ, đối thoại, anh Nguyễn Văn Nam - Công ty CP Hãng sơn Đông Á phản ánh sau dự án nhà ở xã hội Khu đô thị Đặng Xá được xây dựng đến nay không có thêm các dự án xây dựng nhà ở xã hội tương tự trên địa bàn huyện Gia Lâm. Hiện trên địa bàn huyện còn nhiều công nhân viên chức, người lao động có hoàn cảnh khó khăn, lương thấp (đặc biệt là các cặp vợ chồng trẻ) chưa có nhà ở, phải đi thuê trọ. Anh Nam đề nghị Thành phố quan tâm dự án xây nhà xã hội trên địa bàn huyện Gia Lâm, đồng thời tạo điều kiện cho công nhân viên chức, người lao động được mua nhà ở xã hội, có hình thức trả linh hoạt thành nhiều đợt trong nhiều năm và được vay ngân hàng với lãi suất ưu đãi.
Còn anh Nguyễn Thế Lương, Công ty Cổ phần Kết cấu thép Bình Phú đề nghị Thành phố cần sớm ban hành các cơ chế, chính sách giải quyết được một cách triệt để các khó khăn, vướng mắc xoay quanh câu chuyện thủ tục đầu tư, phát triển nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân như giao đất; quỹ đất; đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư; thủ tục đầu tư; định mức xây dựng; quyền lợi và ưu đãi chủ đầu tư; giá bán, giá cho thuê; xác định đúng đối tượng được mua.
Vướng mắc trong xác nhận thủ tục
Về thủ tục, anh Phan Chí Thành, Công ty TNHH Canon Việt Nam nêu thực tế khi người lao động làm hồ sơ mua nhà/thuê nhà ở xã hội thì được Xí nghiệp nhà hướng dẫn làm theo mẫu Mẫu số 03. Mẫu giấy xác nhận đối tượng, thực trạng về nhà ở và điều kiện thu nhập đối với các đối tượng được quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều 22 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP (Ban hành kèm theo Thông tư số 20/2016/TT-BXD ngày 30.6.2016 của Bộ Xây dựng). Trong mẫu này có 3 mục xác nhận bởi Công ty, nơi người lao động đang làm việc, gồm: Ông/bà thuộc đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; về tình trạng nhà ở hiện tại của hộ gia đình; ông/bà và hộ gia đình là đối tượng không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên.
Tuy nhiên Công ty không thể xác nhận được mục 2 là nội dung xác nhận về tình trạng nhà ở hiện tại của hộ gia đình, vì Công ty không quản lý mục này. Khi người lao động nộp hồ sơ cho Xí nghiệp nhà thì không được chấp nhận. Bên cạnh đó, hiện nay đã có mẫu mới là Mẫu số 03 (Ban hành kèm theo Thông tư số 09/2021/TT-BXD ngày 16.8.2021 của Bộ Xây dựng). Tuy nhiên khi người lao động làm hồ sơ theo mẫu này và mang ra Ủy ban Nhân dân xã xác nhận nội dung “Xác nhận của Ủy ban Nhân dân cấp xã về thực trạng nhà ở” thì xã không xác nhận vì chưa được hướng dẫn. Khi hỏi xí nghiệp nhà để làm theo mẫu mới thì xí nghiệp nhà trả lời là không chấp nhận theo mẫu này vì chưa được hướng dẫn cụ thể.
Anh Thành đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội chỉ đạo Xí nghiệp nhà áp dụng theo mẫu mới là Mẫu số 03 (Ban hành kèm theo Thông tư số 09/2021/TT-BXD ngày 168/2021 của Bộ Xây dựng) để NLĐ nộp hồ sơ. Đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội chỉ đạo và hướng dẫn các Xã xác nhận cho NLĐ theo Mẫu số 03 (Ban hành kèm theo Thông tư số 09/2021/TT-BXD ngày 16.8.2021 của Bộ Xây dựng) để người lao động nộp hồ sơ.
Trả lời vấn đề này, ông Võ Nguyên Phong – Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết trong quá trình triển khai thực hiện có một số khó khăn, vướng mắc như việc lựa chọn chủ đầu tư dự án theo quy định của pháp luật về đấu thầu mất nhiều thời gian, quy định về thủ tục mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội chưa rõ ràng. Ủy ban Nhân dân Thành phố đã kiến nghị và được Bộ Xây dựng tiếp thu trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở và các Nghị định của Chính phủ. Thông tư của Bộ Xây dựng để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, đất đai nhằm đẩy mạnh công tác đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Đồng thời, Thành phố tiếp tục đề xuất các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) để trình Quốc hội thông qua trong năm 2024.
Ủy ban Nhân dân Thành phố đã ban hành Quyết định số 25/2019/QĐ-UBND ngày 5.11.2019 về quản lý bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội, trong đó giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, Ủy ban Nhân dân cấp huyện nơi có dự án thực hiện kiểm tra nhằm loại trừ việc người được mua, thuê nhà ở xã hội được hỗ trợ nhiều lần, không đúng đối tượng, không đủ điều kiện được hưởng chính sách thuê, mua nhà ở xã hội; thực hiện đăng tải công khai thông tin các dự án, danh sách các đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội.
