Gần đây, Báo Lao Động đã có những bài phản ánh về tình trạng bỏ cọc trong đấu giá đất. Thực tế, đấu giá đất nhằm tạo sự bình đẳng, minh bạch trong tiếp cận nguồn lực đất đai, hạn chế cơ chế xin cho và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, việc đấu giá đất trúng với giá cao nhưng bỏ cọc dễ gây nhiễu loạn thị trường.
Đơn cử như tại Mê Linh (TP Hà Nội), đầu năm 2022, Trung tâm quỹ đất huyện này phải hủy bỏ kết quả đấu giá gần 20 thửa do người trúng đấu giá không hoàn thành nghĩa vụ tài chính. Số tiền nhà đầu tư bỏ cọc trên địa bàn huyện khoảng 60 tỉ đồng.
Hay khi thời điểm thị trường bất động sản sôi động, tại huyện Lạng Giang (tỉnh Bắc Giang), trong số 612 lô đất được địa phương đem ra đấu giá thì mức giá trúng hơn 1.000 tỉ đồng.
Vậy nhưng, qua rà soát trong số các lô đất trúng đấu giá thì có 59 lô đất thuộc các xã Quang Thịnh, Đại Lâm, Mỹ Hà, An Hà và thị trấn Vôi đến hạn nhưng khách hàng không nộp tiền và bỏ cọc. Các lô đất có tổng giá trúng hơn 119 tỉ đồng, cao gần gấp đôi so với giá khởi điểm.
Còn nhớ, tại Hà Nội, trước đó, Trung tâm Phát triển quỹ đất quận Cầu Giấy đã tổ chức đấu giá một số thửa đất tại Khu X4, phường Mai Dịch. Thế nhưng, sau đó, 4 thửa đất cũng đã bị người trúng đấu giá bỏ cọc sau khi thổi giá lên gần 400 triệu/m2 (2 - 2,6 lần so với giá khởi điểm).
Các chuyên gia bất động sản đều đánh giá, tình trạng nhà đầu tư bỏ cọc sau đấu giá diễn ra phổ biến do không có nhu cầu thực mà chỉ nhằm lướt sóng kiếm lời, hoặc thổi giá để bán những lô đất đã mua trước đó ở gần khu vực.
Bên cạnh đó, thời gian qua, các ngân hàng thắt chặt việc cấp tín dụng đối với những lĩnh vực rủi ro cao, trong đó có bất động sản.
Trước những vấn đề tồn tại nêu trên, Nghị định số 10/2023/NĐ-CP có quy định phải đóng trước tiền cọc 20% tổng giá trị lô đất, được xem là một giải pháp kịp thời và kỳ vọng sẽ ngăn chặn được tình trạng đầu cơ, thổi giá đất đấu giá và bỏ cọc.
Theo đó, Nghị định số 10 đã bổ sung Điều 17a vào Nghị định số 43/2014/NĐ-CP về đấu giá quyền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất.
“Việc tổ chức tham gia đấu giá quyền sử dụng đất phải có đủ các điều kiện như phải nộp tiền đặt trước bằng 20% tổng giá trị thửa đất, khu đất tính theo giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất; không thuộc đối tượng bị cấm tham gia đấu giá theo quy định của pháp luật;...”, Nghị định 10 nêu rõ.
Chia sẻ với Lao Động, PGS-TS Nguyễn Quang Tuyến - Trưởng Khoa Pháp luật Kinh tế, Đại học Luật Hà Nội - cho hay, đúng là hệ thống pháp luật của chúng ta đã có cơ chế. Tuy nhiên, câu chuyện đặt ra ở đây chính là với hệ thống như vậy, khi áp dụng vào thực tế có hiệu quả hay không.
Vị này hi vọng rằng, với Nghị định số 10/NĐ-CP ban hành có yêu cầu phải đóng trước tiền cọc 20% tổng giá trị lô đất sẽ ngăn được việc các nhà đầu tư thổi giá, thiếu tính minh bạch trong các cuộc đấu giá và không gây nhiễu loạn giá thị trường bất động sản.
Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường - ông Lê Minh Ngân cũng từng đề xuất bổ sung quy định về việc dừng cuộc đấu giá khi có dấu hiệu bất thường trong việc đẩy giá trúng đấu giá lên quá cao
