Vẫn còn thiếu quỹ đất
Theo TS Đặng Việt Dũng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam - hiện nay quỹ đất để phát triển NƠXH đang trong tình trạng thiếu. Nguyên nhân được chỉ ra đó là ở một số địa phương, sự quan tâm đến việc phát triển NƠXH vẫn chưa được đúng mức, chưa chủ động dành đủ quỹ đất để phát triển khi phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn... theo quy định của Luật Nhà ở.
Thậm chí có địa phương chỉ trông chờ vào 20% quỹ đất dành cho NƠXH có được thông qua phát triển các dự án nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị. Đáng nói, quỹ đất 20% này thường bị hạn chế do chủ đầu tư hay trì hoãn hoặc bố trí quỹ đất này ở những vị trí khó giải phóng mặt bằng, hoặc nộp thay bằng tiền theo quy định.
Trong dự thảo sửa đổi Luật Nhà ở và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đã yêu cầu các địa phương bắt buộc phải bố trí quỹ đất dành cho NƠXH khi lập phê duyệt quy hoạch đô thị, khu công nghiệp. Đề xuất này đã cơ bản giải quyết được quỹ đất về phát triển NƠXH nhưng là vấn đề lâu dài, còn trước mắt cần xử lí chuyển tiếp các dự án chưa dành 20% quỹ đất NƠXH và chấp hành của địa phương khi phê duyệt quy hoạch còn bỏ ngỏ…
Nhiều chuyên gia cho rằng, quy định này trong thực tế không thực sự hiệu quả. Vấn đề đến từ việc điều tiết NƠXH, thông qua các chính sách hỗ trợ như hiện nay không đủ hấp dẫn, khó thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển. Từ đó dẫn đến việc một số chủ đầu tư giữ đất nhiều năm nhưng chưa chịu triển khai xây dựng.
Mặt khác, việc quy định quỹ đất 20% gắn với các khu đô thị, khu dân cư mới cũng đang gây khó khăn trong công tác xây dựng NƠXH lẫn phát triển nhà ở thương mại. Vì nhiều chủ đầu tư e ngại, xây dựng NƠXH đồng thời với nhà ở thương mại, ở cùng dự án sẽ làm giá trị của dự án, giá bán căn hộ thương mại xuống thấp.
Một số chủ doanh nghiệp nói rằng, họ từng lặn lội đến gõ cửa nhiều sở, ban, ngành liên quan tại các địa phương để tìm hiểu làm dự án NƠXH nhưng đều chán nản bởi được giới thiệu những khu đất rất “xương xẩu”.
Mới đây Thanh tra Bộ Xây dựng đã công bố kết luận về việc dành quỹ đất 20% để phát triển NƠXH và chỉ ra nhiều tồn tại ở một số tỉnh như: Đà Nẵng, Long An, Hải Phòng, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu.
Ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng - nói, với quỹ đất 20% làm NƠXH có một số địa phương đã quy hoạch bố trí quỹ đất nằm ở khu nghĩa trang, hoặc những nơi chưa giải phóng mặt bằng. Theo ông Tuấn, việc này cho thấy, các địa phương chưa quan tâm đúng mức đến việc phát triển NƠXH.
Cần “bàn tay” quản lý
Ông Trần Xuân Lượng - Tiến sĩ chuyên ngành bất động sản (Đại học Kinh tế Quốc dân) - cho hay, phân khúc NƠXH được kì vọng trở thành lối thoát hiểm cho thị trường nhưng trên thực tế còn nhiều vướng mắc phổ biến có thể kể đến như: hình thức giao đất thực hiện dự án đầu tư xây dựng NƠXH, quỹ đất dành để phát triển NƠXH, việc lựa chọn chủ đầu tư dự án NƠXH, quyền và ưu đãi cho chủ đầu tư…
Để gỡ vướng, TS Trần Xuân Lượng đề xuất, về quỹ đất để phát triển NƠXH, cần có quỹ đất sạch cho nhà đầu tư. Thứ hai là giảm các thủ tục hành chính đối với loại hình nhà ở này. Ưu tiên về pháp lí, thủ tục thẩm tra, thẩm định. Cuối cùng là các vấn đề về nguồn vốn, ngoài nguồn vốn từ bán nhà ở hình thành trong tương lai, huy động vốn từ các tổ chức nước ngoài, từ lượng kiều hối… Cùng với đó, cần phải giảm lãi suất ưu đãi xuống thấp hơn.
“Nếu giải quyết được những vấn đề này thì 2 triệu căn NƠXH cũng có thể làm được chứ không phải là 1 triệu căn như đề án vừa được Chính phủ đưa ra” - ông Lượng nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo KTS Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - Luật Nhà ở sửa đổi lần này cần theo hướng Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, tạo điều kiện thuận lợi, ưu đãi về quỹ đất đai. Các chính sách về quỹ đất phải đủ mạnh để phát triển NƠXH.
Mới đây, Bộ Xây dựng đã ban hành Văn bản hợp nhất số 02 về việc hợp nhất Nghị định về phát triển và quản lí NƠXH. Trong đó, quy định việc xác định quỹ đất để phát triển NƠXH và đảm bảo đối tượng vay vốn đủ điều kiện.
