Bộ máy nhà nước của chúng ta hiện nay có khoảng 2,8 triệu cán bộ, công chức, viên chức. Nếu cộng cả đối tượng nghỉ hưu, các đối tượng khác hưởng lương, trợ cấp từ ngân sách nhà nước (NSNN), con số này lên tới 7,5 triệu người, chiếm 8,3% dân số cả nước. Còn nếu cộng toàn bộ số người hưởng lương và mang tính chất lương từ ngân sách thì con số này lên tới 11 triệu người. Thực tế, đến năm 2013, sau 10 năm thực hiện tinh giản, số lượng biên chế không những không giảm, mà còn tăng thêm tới 20%. Tổng số công chức khổng lồ nước ta, lớn gấp 4 lần bộ máy hành chính của Mỹ, nếu xét về số lượng công chức cho mỗi 100 triệu dân (315 triệu dân của Mỹ có 2,1 triệu công chức).
Nguyên nhân biên chế phình to
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sau tinh giản biên chế không giảm mà còn tăng đã được chỉ ra, đó là việc không cương quyết, nể nang, né tránh, ngại va chạm, muốn giữ ổn định tổ chức, bộ máy và biên chế hiện tại. Đây cũng là điều mà dư luận lo ngại, vì muốn phình to cơ quan, tăng sự bề thế, lại có chỗ để đưa con em, người nhà, mối thân quen vào biên chế, người ta đề xuất đủ mọi lý do cần thiết thêm phòng này, ban nọ, bộ phận kia… Cứ theo cái đà ấy, sau nhiều năm, nhiều cơ quan, nhiều ngành chỉ có tăng biên chế, ít khi và khó mà giảm được. Từ đó, sinh ra một bộ máy cồng kềnh, số lượng vào biên chế nhà nước ngày càng đông.
Một nguyên nhân nữa, biên chế phình ra không ngừng là do thiết kế mô hình tổ chức thiếu khoa học, thêm bớt cơ quan bộ máy tùy tiện. Thêm cơ quan thì thêm biên chế phải tăng.
Một điều bất cập nữa là trong tổ chức bộ máy nhà nước, đó là chính quyền cấp dưới đã trở thành một bản sao, một hình ảnh phối cảnh thu nhỏ của chính quyền cấp trên. Cứ cấp huyện có cái gì là cấp xã phải có cái đó. Tinh giảm biên chế là chủ trương đúng , là xu thế khách quan, nhưng trước hết cần tính minh bạch và tính đồng bộ.
Chỉ nói bộ máy hành chính mà không nói bộ máy của Đảng, Mặt trận, và các đoàn thể, và Hiệp hội đặc thù hưởng trợ cấp từ ngân sách... là rất phiến diện. Cấu trúc thực thi quyền lực trong hệ thống chính trị bị trùng lắp. Thực tế này đã làm phát sinh tình trạng nhiều cơ quan, tổ chức có cùng chức năng, giữa Đảng và Nhà nước do đó cũng làm cho người hưởng chế độ từ ngân sách nhà nước trong hệ thống chính trị ngày càng tăng lên.
Giải pháp tinh giảm
Muốn cắt giảm biên chế, sắp xếp lại bộ máy không phải chuyện dễ, vì nó liên quan đến rất nhiều vấn đề từ thể chế bộ máy, đến các chính sách xã hội… Muốn cắt giảm, trước tiên chúng ta phải xác định rõ ràng và hoàn thiện bộ máy nhà nước và cả hệ thống chính trị.
Bộ máy phải có chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm rõ ràng, cụ thể cần bao nhiêu người đảm nhiệm… Gần 20 năm thực hiện Cải cách hành chính, dù đã nỗ lực cải cách hành chính, nhưng vẫn không tránh được chồng chéo, nhiều đầu mối, nhiều cơ quan, chức năng, nhiệm vụ dẫm chân lên nhau.
Thực hiện Đề án “Xác định vị trí việc làm” là một trong những giải pháp của Đề án tinh giản biên chế. Qua xác định vị trí việc làm sẽ xác định được rõ, đủ, đúng, cần thiết số người làm việc trong mỗi cơ quan tổ chức, đơn vị. Trên cơ sở đó xác định rõ những vị trí, những người không nhất thiết phải bố trí vào trong các cơ quan đó. Đó là giải pháp để góp phần tinh giản biên chế. Ở đây, tinh giản biên chế không chỉ đơn thuần là giảm về số lượng người, mà còn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, tuyển vào hệ thống công vụ những người đủ phẩm chất, trình độ, năng lực, đáp ứng yêu cầu của mỗi vị trí việc làm, như vậy mới gọi là tinh.
Thực hiện tích cực chủ trương xã hội hóa cung cấp dịch vụ công. Đất nước càng phát triển, xã hội sẽ càng hình thành nhiều việc mà người dân và các tổ chức xã hội sẽ phải tự lo liệu lấy, chứ không phải nhà nước phải lo toàn bộ. Nhà nước chỉ là người “cầm lái” thay vì “bơi chèo” người dân có thể tự làm được. Nhà nước tránh ôm đồm ,mạnh dạn cắt giảm nội dung quản lý.
Phải thực hiện hiện đại hóa chính quyền , áp dụng chính phủ điện tử,công nghệ hành chính tiên tiến (như ISO 9000)… Có như vậy thì việc tinh giản mới đúng bản chất của nó.
Công chức tham gia vào bộ máy công quyền lâu nay theo hai con đường: thi tuyển và xét tuyển. Công chức trong bộ máy công quyền được bảo đảm bằng “chế độ biên chế”. Qua một thời gian thực thi công vụ, công chức đa phần tỏ ra thiếu năng động, thiếu ý chí tiến thủ, biểu hiện ít nhiều sức ỳ… Với chế độ tiền lương, thưởng phạt, đề bạt, bổ nhiệm… hiện hành tỏ ra khó cải thiện não trạng trên!
Không phải chỉ ở nước ta, nhiều nước tiên tiến cũng từng đã xuất hiện não trạng này và họ đã đưa thêm vào luật công chức công vụ chế định sát hạch công chức. Cũng cần nhấn mạnh rằng, chế định sát hạch khác xa với công việc kiểm điểm hàng năm đang hiện hành! Sát hạch là công tác cơ bản của việc quản lý công chức, nó đóng vai trò quan trọng làm cho cơ chế động viên của việc quản lý nhân sự ngày một vững chắc, đưa ra những căn cứ khách quan cho việc tuyển chọn những người có đức có tài ra làm việc, nâng cao hiệu suất công tác của các cơ quan nhà nước.
Thiết nghĩ cần thay thế chế độ ”biên chế” bằng chế độ “hợp đồng linh hoạt” cộng với thực hiện chế định sát hạch công chức, coi như một cuộc cải cách lớn đối với chế độ công vụ quá nhiều trì trệ bất cập hiện nay.
Từ khi Đảng ta trở thành đảng cầm quyền cho đến nay, xét về hình thức, Đảng cũng đã hóa thân vào Nhà nước ở một mức độ nhất định.Tuy nhiên muốn thực chất Đang hóa thân vào Nhà nước phải tiến tới thực hiện việc nhất thể hóa các chức danh người đứng đầu và một số tổ chức của Đảng, Nhà nước.
Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về đổi mới và nâng cao chất lượng của hệ thống chính trị cơ sở xã, phường, thị trấn và nhằm tiếp tục hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng, đổi mới công tác cán bộ, nhiều địa phương đã chỉ đạo và tổ chức thực hiện thí điểm chủ trương thí điểm thực hiện chủ trương nhất thể hoá cán bộ chủ chốt ở cơ sở. Cụ thể bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch Ủy ban Nhân dân . Chỉ riêng việc thực hiện nhất thể hóa 2 chức danh bí thư và chủ tich cho hơn 11 nghìn xã,phường,thị trấn thì biên chế sẽ giảm đáng kể.
Một điển hình là Quảng Ninh thực hiện Đề án 25 nhất thể hóa giảm 202 đầu mối trực thuộc cấp huyện, 14.578 người hưởng lương từ ngân sách, sẽ tiết kiệm kinh phí tính đến hết năm 2015 là trên 221 tỉ đồng. Ở cấp xã, phường đã nhất thể hóa 5/11 chức danh Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch HĐND, 6/11 chức danh Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã. Nhờ đó mà biên chế xã, phường đã giảm 2 người, cán bộ chuyên trách giảm từ 3 - 5 người so với trước. Riêng TP.Uông Bí đã hợp nhất 85% chức danh Bí thư Chi bộ kiêm trưởng thôn, tổ dân phố, 15% chức danh Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng ban Công tác Mặt trận. Như vậy, ở thôn, tổ dân phố chỉ còn 2 chức danh được hưởng phụ cấp.
Tinh giảm biên chế là là xu thế khách quan ,nhưng trước hết cần tính minh bạch,tính hệ thông và tính đồng bộ. Phải xây dựng kỷ cương, kỷ luật, đánh giá công tâm, công khai tiêu chí, đối tượng, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, cương quyết ,tránh nể nang ,né tránh, ngại va chạm thì mới có thể thực hiện được việc tinh giản ,sắp xếp lại bộ máy để hoạt động hiệu quả,hiệu lực .
Tin bài liên quan
