Là ranh giới tự nhiên giữa 2 huyện Hòa An và Quảng Hòa, cung đường đèo Mã Phục còn chinh phục nhiều người với vẻ đẹp hùng vĩ hiếm có.
Đèo Mã Phục thuộc xóm Cao Xuyên, xã Quốc Toản, huyện Quảng Hòa, có chiều dài hơn 3,5km ở độ cao 700m so với mực nước biển. Qua 7 tầng dốc, đây là một trong những con đèo đẹp nhất Cao Bằng. Mã Phục được xếp vào di sản địa chất của Công viên địa chất toàn cầu Non nước Cao Bằng, do UNESCO công nhận năm 2018.
Bên cạnh giá trị đặc biệt về địa chất, đèo Mã Phục còn là một di sản. Tích xưa kể lại, giữa thế kỷ 11 thủ lĩnh người Tày tên Nùng Trí Cao đã lãnh đạo nhân dân địa phương chống lại quân xâm lược nhà Tống ở phía Bắc.
Trong một lần tuần tra biên giới trở về, đến địa phận xã Quốc Toản, gặp con đèo cao quanh co, dốc đứng án ngữ trước mặt, ngựa của Nùng Trí Cao bị khuỵu chân không thể đi tiếp được nữa. Từ đó, dãy núi được đặt tên là Án Lại và con đèo được đặt tên Mã Phục (ngựa quỳ).
Thế nhưng cung đường đèo nổi tiếng này đang đối mặt với vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Đối diện ngay điểm ngắm cảnh, qua mặt đường nhựa các phương tiện thường lưu thông, một điểm tập kết rác, đốt rác được lập ra.
Nhiều người dân bày tỏ bức xúc khi điểm tập kết rác này chẳng những "đẩy" những du khách đi xa. Không người khách du lịch nào đứng quá lâu bởi mùi hôi thối từ những xác động vật đang phân hủy từ điểm tập kết rác tỏa ra.
Vào mùa nắng nóng, mùi hôi từ điểm này càng thêm nặng nề. Những ngày đốt rác, khói đen từ lò đốt ám đen cả một vùng đèo.
Ghi nhận của phóng viên, điểm ngắm cảnh trên đèo Mã Phục rác thải khắp nơi, vỏ chai nước, túi nilon... tràn lan ra ngoài khiến khu vực này trở nên nhếch nhác. Ngay cả bảng thông tin về đèo Mã Phục cũng lấm lem bụi bẩn.
Cách đó không xa, điểm tập kết rác cũng đủ loại, sọt nhựa, rác sinh hoạt, xương động vật và những tấm da động vật đang phân hủy, ruồi nhặng bâu kín. Bầu không khí ô nhiễm này có thể gây buồn nôn cho bất kỳ ai.
Chị Bàn Thu Hương (người dân xã Nguyễn Huệ) - chia sẻ: "Tôi sống ngay dưới chân đèo, đỉnh đèo là chợ nhưng để lên tới nơi phải đi qua điểm tập kết rác, mùi hôi thối khiến ai đi qua cũng ám ảnh, đi thật nhanh".
Một số ý kiến cho rằng, nguồn chất thải động vật gây hôi thối này đến từ quá trình giết mổ của một số hộ buôn bán thịt động vật phía trên đỉnh đèo. "Mong lãnh đạo địa phương sớm có phương án di dời điểm tập kết rác, chất thải, xác động vật, trả lại bầu không khí trong lành cho con đèo" - một người dân nêu ý kiến.
Sáng 4.4, trao đổi với PV, ông Lục Văn Chức - Chủ tịch UBND xã Quốc Toản - cho biết: "Điểm tập kết rác, đốt chất thải này có từ trước khi điểm dừng chân được xây dựng, địa phương cũng đã báo cáo cấp trên để tìm điểm xử lý rác mới nhưng quỹ đất địa phương hạn chế nên chưa thể giải quyết được".
