Sau hơn 200 năm được thành lập, từ cơ sở tín ngưỡng địa phương, Miếu Bà Chúa xứ Núi Sam (Châu Đốc - An Giang) đã có sự phát triển vũ bão. Không chỉ là điểm đến không thể bỏ qua của khách trong nước và nhiều quốc gia trên thế giới, nơi đây còn được xem là trọng điểm trong việc thu hút 9 -10 triệu du khách đến An Giang mỗi năm.
Có nhiều nguyên nhân để tạo ra sự tăng tốc thần kỳ này, nhưng theo sử liệu của Ban Quản trị Lăng miếu Núi Sam, trong đó có công không hề nhỏ của nhà khoa học người Pháp. Và ít ai ngờ, người Pháp đó chính là người có công lớn trong việc "đánh thức" văn hoá Óc - eo vùng Đồng bằng sông Cửu Long: Ông Malleret.
Chuyện xảy ra vào năm 1941, trong lần đến Châu Đốc, ông Malleret cùng thư ký của mình vào Miếu Bà Chúa xứ Núi Sam, tự tiện cởi trang phục tượng Bà để nghiên cứu. Do không dám ngăn cản người nước ngoài nên người phụ nữ làm nhiệm vụ bảo quản ngôi miếu (“bà từ”) đã báo cáo với Hương cả làng Vĩnh Tế lúc bấy giờ là ông Phạm Văn Hảnh.
Nghe tin, ông Hảnh tức tốc đến miếu. Sau khi lệnh cho “bà từ” mặc đồ lại chỉnh tề cho tượng Bà, ông quay qua làm việc với 2 người khách. Dù rất “tự tin” với giấy của Chánh tham biện (Tỉnh trưởng) tỉnh Châu Đốc giới thiệu, nhưng khi nghe ông Hảnh phê bình việc làm phạm thượng đến tín ngưỡng của dân làng, ông Malleret tỏ ra lo sợ và nhanh chóng chuyển sang thái độ hối lỗi.
Ông Malleret hỏi ý kiến ông Hảnh cách thức để giải quyết. Thấy người Pháp thành khẩn, ông Hảnh bảo cứ về trình lại với Chánh tham biện rồi sẽ gặp nhau xử lý. Ngay chiều hôm ấy, Chánh tham biện tỉnh Châu Đốc lúc bấy giờ là ông Gauthier cùng ông Malleret tìm đến tận nhà riêng Hương cả Hảnh để thương lượng. Sau một hồi hội ý, hai bên đi đến thống nhất: Ông Malleret phải chuộc lỗi với Bà bằng cách cúng 1 con heo (lợn) và 1 mâm xôi.
Do ông Malleret theo đạo Công giáo, không biết nghi thức lạy nên được “đặc cách” đứng nghiêm trước tượng Bà trong tiếng nhạc lễ cổ truyền. Hôm đó, nghe tin có người nước ngoài “cúng tạ lỗi” với Bà Chúa Xứ Núi Sam nên bà con truyền tai nhau đến xem rất đông.
Sau khi tận mắt chứng kiến, “tiếng lành” về sự linh thiêng của Bà đã nhanh chóng lan xa. Và từ đó, dòng người tín ngưỡng tìm đến Miếu Bà Chúa xứ Núi Sam ngày một đông đúc cho đến tận ngày nay.
