Khi nhập bệnh viện tỉnh Thanh Hóa cấp cứu thì một bệnh nhân đã tử vong do suy thận, còn ông S. được chuyển lên Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng thở nhanh, cô đặc máu, suy thận, suy gan, suy tim, tình trạng nhiễm trùng nặng, rối loạn đông máu mức độ nặng, giảm tiểu cầu, đông máu rải rác lòng mạch... Dù đã được cứu chữa nhưng sau 13 tiếng thì bệnh nhân còn lại cũng tử vong.

Cải thiện sinh lý đàn ông?

Sâu ban miêu là tên chung của nhiều loại sâu có chung đặc tính gây rộp da và phỏng nước, do thành phần chất tiết chứa một chất hóa học có tên là Cantharidin. Thực chất là nhiều thứ sâu có cánh cứng, màu xanh lục biếc, dài khoảng 15 - 20mm, ngang 4 - 6mm. Có đầu hình tim, có rãnh dọc ở giữa, râu đen hình sợi. Thân có 11 đốt, giữa đầu và thân có một chỗ thắt lại. Phía trên 2 cánh màu đen có các chấm màu vàng hoặc màu đỏ nhạt; hoặc thân màu vàng với các điểm hay các dải ngang màu đen. Sâu ban miêu thường sống trên các cây đậu, do đó còn có tên là sâu đậu, hoặc sống trên các cây độc khác như cây cà độc dược.

Thành phần hóa học gây độc trong sâu ban miêu là Cantharidin. Thông thường chỉ con đực mới có thể bài tiết Cantharidin và truyền sang con cái vào mùa sinh sản, con cái sẽ sử dụng chất tiết chứa Cantharidin bọc bên ngoài trứng có tác dụng bảo vệ trứng bằng cách nếu trứng của chúng bị các loại động vật khác dùng làm thức ăn sẽ gây độc cho các loài động vật đó.

Từ xưa, do tình cờ phát hiện tác dụng gây cương dương của sâu ban miêu mà sản phẩm từ sâu ban miêu như các loại bột nghiền trộn lẫn với các hóa chất khác được sử dụng như một loại thuốc kích dục từ thời kì Hi Lạp – La mã cổ đại đến và tiếp tục được sử dụng trong một thời gian dài. Điển hình là vua Henri IV (Henry Bolingbroke,1367-1413) của Anh và vua Louis XIV của Pháp (Louis-Dieudonné; 1638–1715) đã thường xuyên sử dụng sản phẩm từ ruồi Tây Ban Nha – tương tự sâu ban miêu cho đời sống tình dục. Tuy nhiên cũng đã có nhiều nhân vật thởi cổ đại chết vì lạm dụng loài vật này.

ThS.BS Nguyễn Đàm Chính, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, ở Việt Nam, đặc biệt là các vùng nông thôn, lâu nay vẫn lưu truyền tin đồn về bài thuốc quý ăn sâu ban miêu có thể cải thiện chức năng sinh lý của nam giới. Do vậy hầu hết những trường hợp nhập viện gần đây đều ít nhiều liên quan lý do này. Ngoài ra còn có thể do thách thức nhau dám ăn hay không cũng không quá hiếm gặp.

BS Chính cảnh báo, ngộ độc sâu ban miêu hiếm gặp nhưng rất nặng về và gây khó khăn cho hầu hết các bác sĩ cấp cứu ban đầu khi tiếp xúc vì chưa có phác đồ điều trị thống nhất nên kết quả điều trị rất thay đổi và tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có cũng như khả năng hồi sức của cơ sở. Tuy nhiên theo ghi nhận nhiều năm trở lại đây, hầu hết các trường hợp ngộ độc sâu ban miêu đều dẫn đến tử vong.

Gây cương dương bất thường

Sau khi ăn sâu ban miêu, chất Cantharidin tiếp xúc với da hoặc niêm mạc thì gây hiện tượng li gai (acantholysis), da niêm mạc tại vùng tiếp xúc bị tổn thương như bỏng hóa chất, sau đó hình thành phỏng nước và nguy cơ tiến triển thành nhiễm trùng. Đặc điểm này của Cantharidin tương tự peridin có trong kiến ba khoang.

Bệnh nhân có thể bị bỏng niêm mạc đường tiêu hóa do ăn nhầm hoặc cố ý nguy cơ nhiễm trùng cao do thẩm lậu vi khuẩn gram âm đường ruột và kị khí vào ổ bụng và máu. Tổn thương tại niêm mạc đường tiêu hóa dẫn đến đau bụng, buồn nôn, nôn và ỉa chảy nhiều. Nặng hơn viêm dạ dày ruột và xuất huyết tiêu hóa. Hậu quả dẫn đến mất nước nghiêm trọng trong lòng mạch dẫn đến suy giảm chức năng thận sớm. Cantharidin có thể bài tiết qua đường tiết niệu gây bỏng đường tiết niệu như viêm bàng quang, chảy máu, tiết niệu, thương tổn tương tự đương tiêu hóa.

Ngoài ra vì tác dụng phụ gây tăng tưới máu khu vực tầng sinh môn nên có thể ghi nhận hiện tượng cương dương bất thường.

Theo cảnh báo của BS Chính, khi không kiểm soát được triệu chứng và biến chứng ban đầu bệnh nhân có thể tiến triển đến các biến chứng nặng hơn như sốc, rối loạn đông máu trong lòng mạch, nhiễm trùng huyết, viêm phổi. Đặc điểm các trường hợp sốc có thể bị tình trạng thiếu ATP làm cho diễn biến nặng và trơ với điều trị hơn.

Bệnh nhân nếu được điều trị kịp thời sẽ thoát được tình trạng sốc, đảm bảo lưu lượng nước tiểu, phòng và điều trị nhiễm trùng kịp thời. Ngược lại, nếu suy thận tiến triển cũng với tình trạng nhiễm trùng không được kiểm soát, bệnh nhân sẽ tử vong trong bệnh cảnh suy đa tạng với: sốc, rối loạn đông máu, suy thận và khiễm khuẩn nặng.

Theo Trà Phương

Chất lượng Việt Nam