- Thế còn men GGT là bao nhiêu?
- Không thấy ghi kết quả GGT?
- Sao lại không có, phiếu xét nghiệm ghi thế nào đưa tôi xem nào? Đúng là mẫu giấy này không ghi men GGT. Thiếu cái này thì chưa ổn rồi. Để tôi giải thích cho ông GGT là cái gì. Đó là viết tắt của Gamma Glutamyltransferase hoặc Gamma Glutamyltranpeptidase chỉ một loại enzyme (men) có trong thận, gan, đường mật, tụy, lách, não, tim. Men này có vai trò chuyển hóa các amino acides qua màng tế bào và chuyển hóa chất glutamyl trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Xét nghiệm sinh hóa máu cho kết quả bình thường GGT: Nam giới 15-85 U/L, nữ giới 5- 55U/L; Trên thực tế do nhiều nguyên nhân, con số này được in trên các phiếu xét nghiệm có chênh lệch nhau ít nhiều và được làm tròn con số 5-60 U/L dùng cho cả nam và nữ.
- Nhưng các thứ men này thì liên quan gì đến rượu bia của mấy ông hay đi nhậu?
- Chắc chắn là có. Chuyên khoa sinh hóa đã xác định GGT tăng cao do tế bào gan bị tổn thương làm men này thoát ra máu. Thực ra, khi bị bệnh của đường mật, bệnh viêm gan, bệnh tim mạch, GGT cũng tăng cao, cơ chế tại sao hiện cũng chưa rõ, nhưng có mối liên quan chắc chắn giữa tổn thương gan - đường mật, sự ứ mật, ứ máu trong suy tim với sự tăng cao GGT. Vì vậy, GGT cùng với men GPT, GOT được coi là chất chỉ điểm (marker) cho tình trạng bệnh lý của gan. Khi áp dụng vào chẩn đoán và điều trị lâm sàng, GGT giúp xác định viêm gan cấp và mạn tính, xơ gan, tắc ứ mật, ung thư gan. Ngoài ra, GGT cũng tăng cao có tác dụng cảnh báo gan có “vấn đề” khi dùng một số loại thuốc như: Thuốc chống động kinh, thuốc kháng sinh chống nấm, thuốc giảm đau chống viêm Naproxen, Voltaren…
- Vẫn chưa thấy cái GGT của bác dính dáng gì đến rượu bia?
- Từ lâu, ai cũng biết uống rượu bia nhiều thì hại đến gan. Tây y đã có hẳn một căn bệnh gọi là xơ gan do rượu (để phân biệt với loại xơ gan do viêm gan virus). Đông y thì chẩn đoán xơ gan cổ trướng. Khi đã bị xơ gan thì tiên lượng nặng lắm rồi, cứ từ từ dẫn đến suy gan, suy thận rồi tử vong. Có thể ghép gan thay thế, nhưng đấy là nói trên lý thuyết, chứ thực tế tốn kém và nặng nề lắm. Vì vậy, y học thế giới đã tìm mọi cách để phát hiện bệnh từ rất sớm, ngăn chặn ngay từ đầu mới bảo vệ được lá gan. Ngay cả chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm, chụp cắt lớp cũng chỉ phát hiện được khi gan đã có tổn thương thực thể. Phát hiện bệnh gan ở giai đoạn mới có biến đổi về sinh hóa là tối ưu để chữa khi chưa thành tổn thương thực thể. Xét nghiệm sinh hóa phát hiện được biến đổi bệnh lý của gan ngay khi nó chỉ tăng men gan. Đặc biệt, GGT rất nhạy khi nó có thể phát hiện nhiễm độc gan do rượu cho đến 3-4 tuần sau khi uống quá chén hay uống rượu dởm. Điều này có ý nghĩa cảnh báo và phòng ngừa rất tốt, khi chỉ rõ gan đã bị quá tải trong chức năng khử độc rượu mà chưa thành viêm gan mạn hay xơ gan. Vậy ông có thấy ích lợi không khi kịp thời dừng bước?
- Vậy theo bác, cứ thấy men gan cao là phải cai rượu à?
- Về sức khỏe chung, cái gì dùng nhiều quá cũng có hại, đến mức nghiện ngập càng hại. Không cứ hại gan mà còn hại đến thần kinh, tinh thần, hại mắt, hại tim… Nhưng uống rượu bia vừa độ cũng giúp tiêu hóa tốt, rồi còn giao đãi tình cảm nữa. Phi tửu bất thành lễ. Một hai chén rượu thuốc, một cốc rượu vang, một cốc bia thì hại ít lợi nhiều, ai cấm các ông. Nhưng phải biết lắng nghe cơ thể mình. Khi thấy có biểu hiện mệt mỏi, kém ăn, chán ăn, sợ mỡ, da mắt vàng nhẹ, liên quan đến rượu bia triền miên hay sau một đợt dùng thuốc có tác dụng phụ lên gan… hãy nghĩ đến khả năng có biến đổi chức năng gan. Ngay lúc đó cần đi khám và làm các xét nghiệm sinh hóa về chức năng gan, trong đó không thể thiếu các chỉ số về GPT, POT, Bilirubin. Đặc biệt cần yêu cầu xét nghiệm GGT.
Đừng quên men gan GGT nếu hay uống bia rượu.
- Không thấy ghi kết quả GGT?
- Sao lại không có, phiếu xét nghiệm ghi thế nào đưa tôi xem nào? Đúng là mẫu giấy này không ghi men GGT. Thiếu cái này thì chưa ổn rồi. Để tôi giải thích cho ông GGT là cái gì. Đó là viết tắt của Gamma Glutamyltransferase hoặc Gamma Glutamyltranpeptidase chỉ một loại enzyme (men) có trong thận, gan, đường mật, tụy, lách, não, tim. Men này có vai trò chuyển hóa các amino acides qua màng tế bào và chuyển hóa chất glutamyl trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Xét nghiệm sinh hóa máu cho kết quả bình thường GGT: Nam giới 15-85 U/L, nữ giới 5- 55U/L; Trên thực tế do nhiều nguyên nhân, con số này được in trên các phiếu xét nghiệm có chênh lệch nhau ít nhiều và được làm tròn con số 5-60 U/L dùng cho cả nam và nữ.
- Nhưng các thứ men này thì liên quan gì đến rượu bia của mấy ông hay đi nhậu?
- Chắc chắn là có. Chuyên khoa sinh hóa đã xác định GGT tăng cao do tế bào gan bị tổn thương làm men này thoát ra máu. Thực ra, khi bị bệnh của đường mật, bệnh viêm gan, bệnh tim mạch, GGT cũng tăng cao, cơ chế tại sao hiện cũng chưa rõ, nhưng có mối liên quan chắc chắn giữa tổn thương gan - đường mật, sự ứ mật, ứ máu trong suy tim với sự tăng cao GGT. Vì vậy, GGT cùng với men GPT, GOT được coi là chất chỉ điểm (marker) cho tình trạng bệnh lý của gan. Khi áp dụng vào chẩn đoán và điều trị lâm sàng, GGT giúp xác định viêm gan cấp và mạn tính, xơ gan, tắc ứ mật, ung thư gan. Ngoài ra, GGT cũng tăng cao có tác dụng cảnh báo gan có “vấn đề” khi dùng một số loại thuốc như: Thuốc chống động kinh, thuốc kháng sinh chống nấm, thuốc giảm đau chống viêm Naproxen, Voltaren…
- Vẫn chưa thấy cái GGT của bác dính dáng gì đến rượu bia?
- Từ lâu, ai cũng biết uống rượu bia nhiều thì hại đến gan. Tây y đã có hẳn một căn bệnh gọi là xơ gan do rượu (để phân biệt với loại xơ gan do viêm gan virus). Đông y thì chẩn đoán xơ gan cổ trướng. Khi đã bị xơ gan thì tiên lượng nặng lắm rồi, cứ từ từ dẫn đến suy gan, suy thận rồi tử vong. Có thể ghép gan thay thế, nhưng đấy là nói trên lý thuyết, chứ thực tế tốn kém và nặng nề lắm. Vì vậy, y học thế giới đã tìm mọi cách để phát hiện bệnh từ rất sớm, ngăn chặn ngay từ đầu mới bảo vệ được lá gan. Ngay cả chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm, chụp cắt lớp cũng chỉ phát hiện được khi gan đã có tổn thương thực thể. Phát hiện bệnh gan ở giai đoạn mới có biến đổi về sinh hóa là tối ưu để chữa khi chưa thành tổn thương thực thể. Xét nghiệm sinh hóa phát hiện được biến đổi bệnh lý của gan ngay khi nó chỉ tăng men gan. Đặc biệt, GGT rất nhạy khi nó có thể phát hiện nhiễm độc gan do rượu cho đến 3-4 tuần sau khi uống quá chén hay uống rượu dởm. Điều này có ý nghĩa cảnh báo và phòng ngừa rất tốt, khi chỉ rõ gan đã bị quá tải trong chức năng khử độc rượu mà chưa thành viêm gan mạn hay xơ gan. Vậy ông có thấy ích lợi không khi kịp thời dừng bước?
- Vậy theo bác, cứ thấy men gan cao là phải cai rượu à?
- Về sức khỏe chung, cái gì dùng nhiều quá cũng có hại, đến mức nghiện ngập càng hại. Không cứ hại gan mà còn hại đến thần kinh, tinh thần, hại mắt, hại tim… Nhưng uống rượu bia vừa độ cũng giúp tiêu hóa tốt, rồi còn giao đãi tình cảm nữa. Phi tửu bất thành lễ. Một hai chén rượu thuốc, một cốc rượu vang, một cốc bia thì hại ít lợi nhiều, ai cấm các ông. Nhưng phải biết lắng nghe cơ thể mình. Khi thấy có biểu hiện mệt mỏi, kém ăn, chán ăn, sợ mỡ, da mắt vàng nhẹ, liên quan đến rượu bia triền miên hay sau một đợt dùng thuốc có tác dụng phụ lên gan… hãy nghĩ đến khả năng có biến đổi chức năng gan. Ngay lúc đó cần đi khám và làm các xét nghiệm sinh hóa về chức năng gan, trong đó không thể thiếu các chỉ số về GPT, POT, Bilirubin. Đặc biệt cần yêu cầu xét nghiệm GGT.
Đừng quên men gan GGT nếu hay uống bia rượu.
