Trong ăn uống và sinh hoạt hàng ngày, những thói quen như ăn đồ sống, không rửa tay với nước sạch xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, ít tổng vệ sinh không gian sống định kì… khiến cho có tới 45 triệu người Việt Nam đang bị nhiễm ít nhất 1 loại giun.
Thống kê gần đây của Viện Sốt rét Ký sinh trùng Côn trùng Trung ương cho thấy, có 45 triệu người dân Việt Nam nhiễm giun. Trong đó, trẻ em học sinh là đối tượng dễ bị nhiễm giun nhất.
80% trẻ em nhiễm giun
Theo PGS Ðào Ngọc Diễn, ở nước ta, trẻ em bị nhiễm giun đũa chiếm tới 80-90%. Giun đũa sống ở ruột non của người, giun cái đẻ trứng, trứng theo phân ra ngoài gây ô nhiễm đất, nước. Qua nước, thức ăn, tay bẩn ấu trùng vào cơ thể và trở thành giun trưởng thành. Giun có thể sinh sản tới hàng trăm con trong ruột gây tắc ruột hoặc di chuyển vào đường gan – mật gây áp-xe gan.
Trẻ bị nhiễm giun đũa thường đau bụng vùng quanh rốn, nôn ra giun, đi ngoài ra giun, bụng ỏng, gầy yếu. Nếu trẻ đau bụng dữ dội và kéo dài thường là biến chứng của giun như giun chui đường mật, tắc ruột…
Trẻ em nhiễm giun móc chiếm khoảng 10%. Giun móc ký sinh ở tá tràng, miệng bám vào niêm mạc ruột để hút máu, trung bình mỗi ngày, một con giun móc có thể hút 0,2ml máu. Ðường lây nhiễm giun móc chủ yếu do ăn phải ấu trùng từ rau sống, tay bẩn, đất bụi và qua da. Trẻ nhiễm giun móc thường đau bụng vùng trên rốn, phân đen, thiếu máu từ từ, da xanh niêm mạc nhợt. Trường hợp nhiễm nặng dễ gây thiếu máu nặng, suy tim và có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Trứng giun kim rất nhẹ, có thể phát tán trong không khí làm trẻ hít phải khi đang học tập, vui chơi. Trứng giun kim có thể cư ngụ trong hậu môn trẻ, đẻ hàng nghìn trứng vào ban đêm làm bé cảm thấy ngứa ngáy và khó chịu. Trẻ sẽ dễ dàng đưa tay xuống gãi, từ đó trứng giun truyền sang móng tay hoặc dính lên gối, màn và lây cho các thành viên khác trong gia đình qua đường không khí. Ngoài ra, trẻ còn có thể nhiễm giun khi cầm, nắm các thứ đồ chơi, sách vở hoặc ngay cả khi tiếp xúc với bạn bè, thầy cô giáo.
Nhiều biến chứng nhưng dễ phòng tránh
Là quốc gia nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới, tỉ lệ mắc các bệnh lây qua đường tiêu hóa như giun, sán ở Việt Nam là rất cao. Trong ăn uống và sinh hoạt hàng ngày, những thói quen như ăn đồ sống, không rửa tay với nước sạch xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, ít tổng vệ sinh không gian sống định kì… khiến cho có tới 45 triệu người Việt Nam đang bị nhiễm ít nhất 1 loại giun. Ước tính hằng năm, người dân mất 1,5 triệu lít máu và 15 tấn lương thực để nuôi giun. Tuy vậy, chỉ có khoảng 9 triệu người uống thuốc tẩy giun định kì.
Giun sống trong ruột người, tiết ra chất độc và hút chất dinh dưỡng làm cơ thể con người nhanh chóng bị suy kiệt, gây nên tình trạng mệt mỏi, kém ăn… Ở trẻ em, nhiễm giun làm trẻ gầy yếu, mất ngủ, hay cáu bẳn, chậm phát triển, rối loạn đường ruột và suy dinh dưỡng...
Ngoài ra, một số loại giun còn gây ra các biến chứng nguy hiểm khác như tắc ruột, giun chui ống mật, viêm ruột thừa, xoắn ruột… có thể dẫn đến tử vong.
Đối với người lớn, một khi vào cơ thể người, giun sán có thể sinh sống và di chuyển trong các bộ phận quan trọng của cơ thể, gây tắc nghẽn lưu thông đường mật, viêm ống dẫn mật… Khi di chuyển tới não bộ, giun sán có thể gây mù lòa, động kinh, thậm chí là đột tử.
Thai phụ khi bị nhiễm giun sán, có nguy cơ sẩy thai hoặc thai bị dị tật. Ngoài ra, ký sinh trùng còn tấn công não trẻ qua nhau thai, gây tắc đường dẫn lưu, các dịch não tủy, khiến trẻ bị não úng thủy. nhiễm giun móc và giun lươn ở người mẹ lúc mang thai sẽ khiến trẻ khi sinh ra giảm đáp ứng với vắc xin phòng ngừa lao nên có thể mắc các thể lao cấp tính, lao màng não, dẫn đến bại não, liệt chi, thậm chí tử vong.
Để phòng ngừa giun sán, cần tăng cường vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; ăn chín, uống nước đã đun sôi, nếu ăn rau sống phải rửa sạch; không đi chân đất, tránh ấu trùng giun móc chui qua da; sử dụng nguồn nước sạch; xử lý rác hợp vệ sinh…
Các chuyên gia y tế cho biết cần phải tẩy giun định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm/lần, không phải chỉ tẩy giun riêng cho trẻ em, mà cần tẩy tập thể cho cả gia đình và cho cộng đồng sống và sinh hoạt chung với nhau (trường học, khu dân cư…).
