Không có hoá đơn, không rõ nguồn gốc, xuất xứ
Có mặt tại một cửa hàng bán thuốc lá điện tử (Vape) trên phố Hoà Mã (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), không gian nhỏ hẹp, khói thuốc mù mịt bởi việc kiểm tra, thử các loại thuốc của người mua và người bán.
"Cửa hàng có đủ loại, bên em còn có loại dùng một lần, khách cần loại nào bọn em sẽ tư vấn" - nhân viên tại cửa hàng này mời chào khách.
Nhân viên này còn cho biết, cửa hàng mới "tậu" thêm dòng pod mới có tên Box160W, công suất 160W, có nút điều chỉnh và màn hình hiển thị, tích hợp 2 pin liền máy và cổng sạc nhanh.
Ngoài ra khi mua còn được tặng 60ml tinh dầu tùy thích. Giá bán trọn gói 550.000 đồng.
Người bán cho biết, khách hàng trẻ như học sinh, sinh viên thường thích dòng máy này vì vừa túi tiền vừa có thể dùng được nhiều loại tinh dầu khác nhau. Một số dòng rẻ hơn có giá khoảng 100.000 - 300.000 đồng. Các bạn thường thích dùng những loại có công suất lớn (25W - 60W). Điều chỉnh công suất càng lớn càng cho cảm giác "hưng phấn" hơn.
Khi hỏi sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ không, chính những nhân viên bán hàng cũng không thể đưa ra bất kỳ giấy tờ nào chứng minh nguồn gốc, xuất xứ; cũng như không có hoá đơn chứng từ của sản phẩm.
"Mặt hàng này không phải là hàng cấm vì ở Việt Nam không ban hành lệnh cấm về thuốc lá điện tử. Hàng cũng không có nguồn gốc, xuất xứ gì cả, mình nhập bên Trung (Trung Quốc) không có hoá đơn gì đâu" - nhân viên một cửa hàng kinh doanh mặt hàng thuốc lá điện tử ở địa chỉ số 16 Hàng Mã, Hoàn Kiếm, Hà Nội thừa nhận.
Nhân viên này tiết lộ, mặt hàng thuốc lá điện tử hiện nay được bán trôi nổi trên thị trường với đủ các mức giá. Bất kỳ đối tượng nào, kể cả học sinh, đều có thể tiếp cận và đặt mua trên các nền tảng thương mại điện tử.
Dù vậy, khi được hỏi, liệu loại thuốc này có gây ảnh hưởng đến học sinh - lứa tuổi đang trong giai đoạn phát triển về tinh thần, thể chất, người này trả lời một cách mơ hồ: "Tuỳ từng cơ địa, nếu hút được thuốc lá truyền thống là hút được thuốc lá điện tử".
Tại cửa hàng Podsyste*** ở ngõ 82 Phạm Ngọc Thạch (quận Đống Đa, Hà Nội), rất nhiều mặt hàng thuốc lá điện tử được bày bán công khai, không tem mác, không nhãn hiệu. Nếu muốn mua loại nào, nhân viên sẽ tư vấn. Và cũng như bao cửa hàng khác, nhân viên không thể xuất được hoá đơn theo yêu cầu của khách hàng.
Bán tràn lan trên mạng, muốn mua bao nhiêu cũng có
Chỉ cần gõ cụm từ tìm kiếm "thuốc lá điện tử" trên Google sẽ có khoảng 73,9 triệu kết quả trong 0.5 giây. Các trang mạng xã hội điện tử thuốc lá điện tử cũng được quảng cáo, bán tràn lan. Cùng với đó là phần giới thiệu sản phẩm, ưu đãi cực hời khi chốt đơn và "miễn ship hàng giao tận giường".
Theo ghi nhận của chúng tôi, fanpage "Thuốc lá điện tử giá rẻ" trên mạng xã hội Facebook với hơn 5.000 người thích, vừa đăng clip một nam thanh niên, tóc nhuộm bạc, tay cầm chiếc Pod (thiết bị thuốc lá điện tử) rít một hơi thật mạnh, rồi nhả khói điệu nghệ. Nam thanh niên vừa hút vừa livestream, vô tư quảng cáo về sản phẩm thuốc lá điện tử để chèo kéo khách mua hàng.
Theo nam thanh niên này, khi mua hàng online, người mua chọn sản phẩm và để lại họ tên, số điện thoại và địa chỉ, sản phẩm sẽ được giao tận nơi mà không cần bất cứ một minh chứng nào về lứa tuổi. Ngoài Facebook, các kênh YouTube, TikTok cũng tràn ngập clip giới thiệu thuốc lá điện tử.
Ngăn hút thuốc lá điện tử trong cộng đồng
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký quyết định phê duyệt chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030. Mục tiêu đề ra là giai đoạn 2023-2025, giảm tỉ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 39%; nhóm nữ từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1,4%; giảm số người tiếp xúc thụ động với khói thuốc tại nơi làm việc, nhà hàng, quán bar, cà phê, khách sạn.
Để thực hiện mục tiêu, Chính phủ đề ra 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chung. Trong đó có đề xuất ban hành quy định về ngăn ngừa các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng.
Thuốc lá điện tử chưa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam
"Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Trong đó, hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong do hút thuốc lá thụ động.
Những năm gần đây, thị trường xuất hiện các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa. Các sản phẩm này hiện nay chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại thị trường trong nước, tuy nhiên, việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến, đặc biệt trên mạng Internet.
Nếu chúng ta không tiếp tục thực hiện biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá mạnh mẽ và kịp thời ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam, tỉ lệ sử dụng thuốc lá sẽ gia tăng trở lại" - GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế - nói tại buổi lễ míttinh hưởng ứng Ngày thế giới không thuốc lá 31.5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến 31.5.
