Nhiều thủ tục rối rắm, “đẻ” thêm giấy phép con
Trao đổi với PV Lao Động, các hiệp hội như: Hiệp hội DN Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội DN Mỹ tại Việt Nam (AmCham), Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam, Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam, Công ty Canon Việt Nam… đều chung ý kiến: Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ Môi trường (BVMT) đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) chuyển qua Bộ Tư pháp nhằm chuẩn bị thẩm định theo quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật vào tuần cuối tháng 9.2021 đang có nhiều bất cập, cần được điều chỉnh, bổ sung trước khi thông qua.
Đại diện doanh nghiệp, ông Nguyễn Hải Hà - Tổng Giám đốc KCN Dệt May Phố Nối B (Hưng Yên) - cũng đề nghị bổ sung thêm về dữ liệu trạm quan trắc tự động được sử dụng làm căn cứ đối chiếu với kết quả kiểm tra phân tích của các đợt thanh kiểm tra vào dự thảo nghị định, nhằm đánh giá một cách khách quan việc chấp hành pháp luật về môi trường của chủ nguồn thải. Bởi vì, để lắp đặt được một trạm quan trắc cơ sở theo quy định, chủ nguồn thải đã phải đầu tư nhiều tỉ đồng, nhưng lại không được sử dụng kết quả quan trắc để đối chiếu trong các đợt thanh kiểm tra có kết quả phân tích mẫu sai khác nhiều so với kết quả của trạm quan trắc tự động tại cùng thời điểm.
“Điều này dẫn đến chủ nguồn thải đầu tư đầy đủ mà vẫn bị xử phạt, không được áp dụng kết quả quan trắc tự động làm cơ sở đối chiếu, đánh giá” - ông Nguyễn Hải Hà nói.
Ông Hà cũng cho rằng, quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực BVMT cũng cần được xem xét lại, bởi các kết quả thí nghiệm đều có sai số giữa lần đo thứ nhất với lần đo thứ 2, đối với cùng một mẫu. Hoặc sai số kết quả đo giữa 2 đơn vị thí nghiệm với cùng một mẫu nước sẽ cho kết quả khác nhau. Hơn nữa, mặc dù cơ sở đã nghiêm chỉnh vận hành hệ thống xử lý theo đúng ĐTM, thiết kế và quy trình được duyệt nhưng không thể chắc chắn là từng cm3 chất thải sau xử lý có thể đạt chuẩn, trong khi không có hồ điều hòa sau xử lý để trung hoà trước khi xả ra môi trường, do cơ sở đã được xây dựng từ lâu.
“Việc không đảm bảo chỉ một chỉ tiêu so với Quy chuẩn cho phép sẽ bị xử phạt rất nặng và trở thành điểm đen về môi trường, gây khó khăn và áp lực rất lớn cho cơ sở trong công tác thực hiện các quy định của pháp luật về BVMT” - ông Hà nói.
Tăng gánh nặng chi phí cho DN
Các hiệp hội cũng cho rằng, nhiều điểm trong dự thảo này bị trùng lặp, không hiệu quả: Nếu như trước đây chỉ có các dự án gây ô nhiễm đến môi trường (nhóm I) mới phải làm báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và xin cấp giấy phép môi trường (GPMT), thì với quy định mới, các dự án và nhà máy nhóm I và nhóm II, kể cả đã hoạt động cũng phải làm ĐTM và xin cấp GPMT… Quy định này làm gia tăng thủ tục hành chính do hồ sơ cấp phép và quy trình cấp phép rất phức tạp, trùng lắp, nhưng lại không có hiệu quả.
Tại dự thảo này, việc lấy mẫu kiểm tra các công trình xử lý chất thải khi còn chưa vận hành thử nghiệm là không hợp lý.
“Khi chưa vận hành thì làm sao có kết quả chính xác? Rõ ràng đây là quy định không có hiệu quả. Hơn nữa, chỉ cấp phép tiền kiểm mà không hậu kiểm thì không thể phát hiện được các vi phạm”- ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng Thư ký VASEP nêu ý kiến.
Ông Hoàng Trung Sơn - Phó Chủ tịch, Thư ký Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam, cũng chỉ ra nhiều quy định chưa phù hợp với thực tiễn, gây khó khăn cho DN. Đơn cử như cách gọi “đóng góp” chứ không gọi là phí trong dự thảo khiến DN quan ngại khi thấy rằng, khoản tiền lớn này sẽ là nằm ngoài ngân sách nhà nước, và có thể sẽ không chịu các quản lý theo luật phí và lệ phí, mà do Văn phòng tái chế sản phẩm bao bì (EPR) tự quyết định.
Khi Văn phòng EPR thu tiền để tái chế thay cho DN thì rõ ràng Văn phòng EPR phải chịu trách nhiệm về việc tái chế đó, nhưng Dự thảo không có bất cứ quy định nào về việc nếu không hoàn thành thì Văn phòng EPR có chịu trách nhiệm trước pháp luật không? Vì vậy, với quy định này, các Hiệp hội quan ngại rằng DN phải nộp thêm khoản tiền này nhưng điều gì và cơ sở nào đảm bảo rằng môi trường sẽ đảm bảo hơn, sạch hơn?
Nhiều hiệp hội cũng cho rằng, công thức tính phí cũng chưa rõ ràng, tỉ lệ tái chế bắt buộc 80-90% ngay lúc đầu của Dự thảo là quá cao, cần có lộ trình (ngay cả Châu Âu lúc đầu cũng chỉ đạt 50-60%). Do đó, DN đề nghị lùi lộ trình nộp phí tái chế đến ngày 1.1.2025, vì nếu Nghị định áp dụng vào ngày 1.1.2022 thì DN sớm phải chịu thêm chi phí trong khi vẫn đang rất khó khăn để chống dịch, thêm vào đó là giá hàng hóa tăng, cuộc sống của người dân cũng đang rất khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
