Nằm ở xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, giáp ranh với tỉnh Yên Bái, đền Bảo Hà được xây dựng vào cuối đời Lê, niên hiệu Cảnh Hưng, thờ danh tướng Hoàng Bảy họ Nguyễn, người có công bảo vệ và xây dựng Tổ quốc ở cửa ải Lào Cai.
Đền Bảo Hà có lưng tựa vào núi, mặt hướng theo dòng nước sông Hồng và nơi đây còn có sự kết hợp hài hoà giữa cảnh quan thiên nhiên theo thuyết phong thủy.
Đền Bảo Hà đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia vào năm 1997, sau nhiều lần trùng tu, tôn tạo nay được hiện hữu uy linh gồm: Cổng tam quan, sân đền, nhà khách, Cung chúa Sơn Trang, Toà đại bái, Cung cấm, Cung nhị, Cung công đồng với diện tích, bài trí các pho tượng khác nhau, kiến trúc không cầu kỳ. Trong các cung thờ chính của đền có các pho tượng: Đức Thánh Trần, Đức Vua Cha, Quan Tuần Tranh, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Đôi, Quan Bơ phủ, Mẫu Nhị, Mẫu Thượng Ngàn…
Đền Bảo Hà có rất nhiều ngày lễ hội, trong đó những ngày lễ chính là: Lễ thượng nguyên (Rằm tháng Giêng), lễ tiệc quan tuần tranh (25.5 Âm lịch), lễ hội ngày giỗ ông Hoàng Bảy (17.7 Âm lịch), lễ Tết muộn (Tết tất niên).
Mới đây, Bộ Tài chính công bố báo cáo kiểm tra tổng thể việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại di tích lịch sử, văn hóa trên cả nước năm 2023.
Theo đó, tổng số tiền công đức được địa phương báo cáo là 4.100 tỉ đồng. Đền Bảo Hà (Lào Cai) thu công đức năm 2023 là 71 tỉ đồng, chỉ sau Miếu Bà Chúa Xứ ở An Giang.
Ngày 28.6, trao đổi với PV Báo Lao Động, lãnh đạo Ban Quản lý di tích và phát triển du lịch huyện Bảo Yên xác nhận: “Năm 2023, đền Bảo Hà đón hơn 1 triệu lượt khách chiêm bái, thu công đức là 71 tỉ đồng (năm 2022 khoảng 70 tỉ đồng). Toàn bộ số tiền này đã được nộp vào Ngân sách Nhà nước”.
Cũng theo ghi nhận, ở đền Bảo Hà, hoạt động tín ngưỡng trong đó có nghi lễ hát văn, hầu đồng diễn ra suốt ngày đêm. Thế nhưng, khi các cô, cậu đồng (người hầu các giá đồng) muốn xin được hầu thánh thì trước đó đều phải thông qua nhà đền để đặt cung hầu.
Mỗi cung hầu, ngoài số tiền lớn chủ nhân bỏ ra phục vụ buổi hầu đồng, nhà đền sẽ có mức giá khác nhau nhưng không nằm trong bất kỳ quy định nào, rẻ nhất là 500.000 đồng cho một ghế hầu thánh. Khi cô, cậu đồng không gọi cung văn (người chơi nhạc) của nhà đền sẽ phải đóng thêm 1 triệu đồng cho một ghế hầu.
Điều đáng nói tất cả những khoản thu này nhà đền không có phiếu thu hay hoá đơn chứng từ.
