Một lòng yêu nước
Để tìm hiểu rõ hơn về thân thế, sự nghiệp của ông Đào Hinh, ngày 30.3, nhóm phóng viên Báo Lao Động đã tìm gặp và trao đổi với ông Đào Đoàn Thế Hùng (sinh năm 1947, đại tá, nguyên Phó Chánh Thanh tra Bộ Quốc phòng, con trai út của ông Đào Hinh).
Ông Đào Đoàn Thế Hùng cho biết, ông Đào Hinh sinh năm 1894 (có tài liệu ghi sinh năm 1904), lớn lên ở làng Xuân Đỗ, phường Cự Khối, Long Biên, Hà Nội. Năm 1925, ông Đào Hinh tốt nghiệp Trường Sư phạm và đi dạy học tại Hà Nội. Sau đó, ông bỏ nghề dạy học và vào Sài Gòn (TP Hồ Chí Minh) rồi gặp ông Trần Huy Liệu, hai người thành lập “Cường học thư xã” - chuyên xuất bản sách Cách mạng. Đầu năm 1928, hoạt động của “Cường học thư xã” bị rơi vào tầm ngắm của thực dân Pháp.
Tháng 3.1928, ông Đào Hinh bị mật thám Pháp trục xuất khỏi Sài Gòn, phải ra Bắc. Tiếp đó, ông Đào Hinh gặp các ông Phạm Tuấn Tài, Nguyễn Thái Học và Nguyễn Khắc Nhu, rồi gia nhập Việt Nam Quốc dân đảng. Ông Đào Hinh được bầu làm Tổng trưởng Ngoại giao, phụ trách công tác đối ngoại của Việt Nam Quốc dân đảng. Đầu năm 1929, ông bị thực dân Pháp bắt, giam ở Hoả Lò, sau đó bị kết án 10 năm tù vì tội âm mưu đánh đổ Chính phủ Pháp ở Đông Dương. Tháng 8.1929, ông Đào Hinh bị đầy ra Côn Đảo. Tại đây ông tham gia các cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và được các đồng chí đảng viên Đảng Cộng sản bồi dưỡng, giác ngộ và trở thành người Cộng sản.
“Cuối năm 1936, ông Đào Hinh được thả tự do về Hà Nội và lập gia đình. Ông tiếp tục hoạt động bí mật tại Hà Nội. Từ giữa năm 1940, ông đã tổ chức nhóm Công nhân cứu quốc đầu tiên ở Nhà máy Rượu Hà Nội. Đặc biệt, rạng sáng ngày 1.5.1940, ông bí mật về quê Cự Khối và cắm cờ Đảng trên ngọn đa cạnh trường học của làng Xuân Đỗ. Và nơi đây đã được Thành uỷ Hà Nội ghi nhận là “Sự kiện lịch sử kháng chiến cách mạng” của Hà Nội” - ông Hùng bồi hồi thuật lại.
Năm 1945, ông Đào Hinh trực tiếp tham gia cuộc cách mạng Tháng Tám, giành chính quyền ở Hà Nội.
Tham gia Ban Giám sát Tổng LĐLĐVN
Ngày 20.6.1946, ông Đào Hinh tham dự Hội nghị cán bộ Công đoàn. Tại hội nghị đã quyết định đổi tên Hội Công nhân cứu quốc thành Công đoàn. Tại hội nghị trên, ông Đào Hinh mang bí danh “Đặng Thiết Hán”.
Ngày 20.7.1946 tại Nhà hát lớn Hà Nội, Tổng LĐLĐVN chính thức ra mắt, ông Trần Danh Tuyên được bầu làm Tổng Thư ký; ông Đào Hinh - tức Đặng Thiết Hán - được bầu vào Ban Thường vụ của Ban Chấp hành lâm thời Tổng LĐLĐVN, trực tiếp phụ trách công tác Tuyên huấn...
Tiếp đó, Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ I khai mạc vào sáng ngày 1.1.1950 và làm việc đến hết ngày 15.1.1950, tại xã Cao Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Về dự Đại hội có trên 200 đại biểu thay mặt cho khoảng 350.000 công nhân, viên chức, lao động cả nước.
Đại hội bầu ông Tôn Đức Thắng - người thành lập và lãnh đạo Công hội Ba Son làm Chủ tịch danh dự Tổng LĐLĐVN. Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành Tổng LĐLĐVN gồm 21 ủy viên chính thức và 4 ủy viên dự khuyết. Ban Thường vụ Tổng LĐLĐVN gồm các ông: Trần Danh Tuyên, Nguyễn Hữu Mai, Hoàng Hữu Đôn, Nguyễn Duy Tính, Trần Quốc Thảo. Ông Hoàng Quốc Việt (tức Hạ Bá Cang) được bầu làm Chủ tịch Tổng LĐLĐVN, ông Trần Danh Tuyên được bầu làm Tổng Thư ký; ông Đặng Thiết Hán được bầu vào Ban Giám sát Tổng LĐLĐVN…
“Ngày 25.1.1955, ông Đặng Thiết Hán đột ngột qua đời tại Hà Nội. Khi đó cơ quan mới chuyển từ Chiến khu Việt Bắc về Hà Nội được vài tháng. Lúc đó tôi mới 7 tuổi” - ông Đào Đoàn Thế Hùng bùi ngùi kể lại.
Trong quá trình hoạt động cách mạng và là cán bộ của Tổng LĐLĐVN, ông Đào Hinh - tức Đặng Thiết Hán - đã được nhận các phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước như: Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Nhất (1955); truy tặng Huân chương Độc lập Hạng Nhất (năm 2000)...
Trao đổi với phóng viên, ông Đào Đoàn Thế Hùng nâng niu một tấm ảnh. Ông nói: “Đây là bức ảnh duy nhất tôi được chụp cùng bố, khi ở chiến khu Việt Bắc. Trong ký ức tôi, hình ảnh của ông rất hiền từ, ông luôn quan tâm, chú trọng chăm lo cho gia đình…”.
Phó Chủ tịch Thường trực Tổng LĐLĐVN Trần Thanh Hải: Đồng chí Đào Hinh thật sự là tấm gương sáng cán bộ công đoàn
Phó Chủ tịch Thường trực Tổng LĐLĐVN Trần Thanh Hải cho biết, đồng chí Đào Hinh (Đặng Thiết Hán) nguyên Uỷ viên Ban Giám sát Tổng LĐLĐVN, được UBND TP Hà Nội quyết định đặt tên một con phố ở quận Long Biên là niềm tự hào rất lớn lao đối với gia đình đồng chí Đào Hinh và tổ chức Công đoàn Việt Nam. Đồng chí Đào Hinh là trí thức yêu nước, sớm giác ngộ cách mạng, hoạt động ở cả hai miền đất nước trước năm 1945, giữ vững khí tiết trong lao tù Côn đảo. Công lao của đồng chí đã được nhận Đảng, Nhà nước… ghi nhận.
“Đồng chí Đào Hinh thật sự là tấm gương sáng cán bộ công đoàn. Phố Đào Hinh góp phần làm sáng rõ hơn bản sắc của tổ chức Công đoàn Việt Nam do Đảng Cộng sản lãnh đạo, luôn đồng hành với khát vọng độc lập, tự do, thống nhất, hạnh phúc của dân tộc” - Phó Chủ tịch Thường trực Tổng LĐLĐVN Trần Thanh Hải bày tỏ. Hà Anh ghi
Lễ gắn biển tên phố Đào Hinh sẽ được tổ chức lúc 8h30, ngày 2.4.2023. Tuyến phố được vinh dự đặt tên Đào Hinh nằm ở địa bàn quận Long Biên, Hà Nội. Phố Đào Hinh có địa điểm tại ngã ba giao cắt phố Huỳnh Văn Nghệ, tại điểm đối diện toà nhà N08-1 Khu đô thị Sài Đồng đến ngã ba giao ngõ 85 phố Vũ Đức Thận, tại tổ dân phố 3 phường Việt Hưng. Phố có độ dài 1.820 m, rộng 30 m (lòng đường 7,5 x 2 làn, giải phân cách giữa 3 m, vỉa hè mỗi bên 6m.
