Hàng loạt giải pháp cấp bách
Theo Trung tâm Quản lý Hạ tầng kỹ thuật TPHCM (thuộc Sở Xây dựng), tại quận Gò Vấp, các tuyến đường Phạm Văn Chiêu, Lê Văn Thọ, Lê Đức Thọ, Phan Huy Ích thường xuyên ngập nặng sau các trận mưa lớn từ đầu mùa, bất chấp khu vực này có địa hình khá cao.
Nguyên nhân ngập do hệ thống cống xây dựng đã lâu, khẩu độ nhỏ, mặt đường trũng cục bộ nên mỗi khi mưa lớn nước thoát chậm. Ngoài ra, tại một số vị trí cống thoát nước ra, cửa xả bị xây dựng lấn chiếm.
Giải pháp cấp bách để chống ngập cho các tuyến đường này là tăng cường nạo vét cống, cải tạo các miệng thu nước. Đồng thời, thường xuyên vớt rác miệng thu nước trước, trong và sau mưa; kiểm tra các cửa xả đảm bảo thông thoáng.
Về giải pháp căn cơ, Trung tâm Quản lý Hạ tầng kỹ thuật cho biết, cần đẩy nhanh tiến độ dự án cải tạo hệ thống thoát nước các tuyến đường trên.
Tại thành phố Thủ Đức, nơi có địa hình cao nhưng cũng thường xuyên bị ngập nặng trên các tuyến đường: Tô Ngọc Vân, Đặng Thị Rành, Hồ Văn Tư, Kha Vạn Cân, Dương Văn Cam, Võ Văn Ngân, Lê Văn Việt…
Nguyên nhân gây ngập cũng được chỉ ra là do hệ thống thoát nước đầu tư đã lâu, cống quá tải khi mưa lớn, không đảm bảo khả năng thoát nước. Đường trũng thấp, cục bộ so với khu vực xung quanh.
Giải pháp cấp bách để chống ngập cho các tuyến đường này là thường xuyên duy tu nạo vét hệ thống thoát nước, đặc biệt tuyến cống tại các cửa xả. Bên cạnh đó, tổ chức lực lượng vớt rác trước, trong và sau mưa, tháo dỡ các tấm chặn do người dân đặt trước các miệng thu nước.
Về giải pháp căn cơ, theo Trung tâm Quản lý Hạ tầng kỹ thuật, đối với đường Tô Ngọc Vân, cần đẩy nhanh tiến độ dự án xây dựng hệ thống thoát nước dọc đường ray xe lửa. Dự án này khởi công tháng 6.2021 với chiều dài 2 km, tổng đầu tư khoảng 47,5 tỉ đồng, dự kiến hoàn thành sau 16 tháng, song đến nay dự án vẫn chưa xong.
Đối với đường Võ Văn Ngân, hiện có dự án xây dựng hệ thống thoát nước dài gần 2,5 km, khởi công từ tháng 10.2020 với tổng vốn hơn 248 tỉ đồng. Kế hoạch ban đầu, công trình hoàn thành sau 17 tháng nhưng đến nay cũng chưa xong.
Chủ đầu tư là Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng khu vực thành phố Thủ Đức (chủ đầu tư) cho hay, đang đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu hết năm nay dự án sẽ cơ bản hoàn thành. Công trình không chỉ chống ngập cho đường Võ Văn Ngân mà còn góp phần giảm ngập cho khu vực chợ Thủ Đức.
Các tuyến đường xung quanh chợ Thủ Đức, gồm: Kha Vạn Cân, Hồ Văn Tư, Đặng Thị Rành, Dương Văn Cam muốn sớm hết ngập ngoài việc triển khai cải tạo hệ thống thoát nước tại mỗi tuyến đường thì cần đẩy nhanh triển khai dự án xây dựng mới cống rạch Cầu Ngang và nạo vét cải tạo rạch Thủ Đức.
Cần tăng cường mảng xanh, xây hồ điều tiết
Đứng ở góc độ quy hoạch, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn - chuyên về quy hoạch đô thị - cho rằng, một vùng đất cao mà ngập thì chỉ có 3 nguyên nhân: cống thoát không kịp, diện tích bê tông hóa quá cao, độ dốc cốt nền không được phân bổ hợp lý. Mưa xuống dồn quá nhanh vào khu trũng (của vùng đất cao).
"Những khu vực đô thị hóa đang nóng như thành phố Thủ Đức... phát triển ồ ạt không có quy hoạch kĩ lưỡng rất dễ bị tình trạng ngập" - ông Sơn nói.
Theo ông Sơn, việc thoát nước không chỉ do hệ thống kênh rạch hay cống thoát nước, mà còn do quy hoạch cốt nền, diện tích bề mặt bê tông hóa mặt đường, công trình. Do đó, giải pháp căn cơ chống ngập cho khu vực này là hạn chế bê tông hóa và tăng cường thoát nước tự nhiên, tăng diện tích mặt cỏ.
Đồng quan điểm, PGS.TS Hồ Long Phi - nguyên Viện trưởng Viện Nước và Biến đổi khí hậu (Đại học Quốc gia TPHCM) - cho rằng, để chống ngập cho khu vực địa hình cao như Thủ Đức, Gò Vấp, các giải pháp công trình cần được nhanh chóng đầu tư, xây dựng theo quy hoạch.
Tuy vậy, ông Phi cho rằng, TPHCM đang loay hoay tập trung vào nhóm giải pháp ngăn chặn, mang tính “chống ngập” bằng cách không cho nước vào thông qua hệ thống đê, cống ngăn triều, cống thoát nước... Tuy nhiên, rất nhiều dự án đã được đầu tư, xây dựng xong như cống ngăn triều Thị Nghè, Tàu Hủ - Bến Nghé, Tân Hóa - Lò Gốm... nhưng ngập vẫn hoàn ngập.
Điều đó cho thấy, chỉ chống ngập bằng giải pháp ngăn chặn là chưa đủ. Do đó, TPHCM cần kết hợp với nhóm thích nghi - quy hoạch mặt phủ thấm nước, xây dựng các hồ điều tiết.
